Xu hướng giảm sinh ở Việt Nam: Cần chủ động ứng phó từ bây giờ
PNTĐ-27/3, tại Hà Nội, Bộ Y tế phối hợp cùng Quỹ Dân số Liên hợp quốc tại Việt Nam (UNFPA) tổ chức Hội thảo chia sẻ kinh nghiệm quốc tế về chính sách ứng phó với xu hướng giảm sinh.
Mức sinh giảm: Thành tựu và thách thức
Theo số liệu điều tra từ Tổng điều tra dân số, trong 20 năm qua chúng ta đã tránh sinh được 18 triệu trường hợp, mức sinh ở VN đã giảm sâu, thậm chí hiện đang giảm xuống dưới mức thay thế (mức sinh thay thế là mức sinh mà một đoàn hệ phụ nữ trung bình có vừa đủ số con gái để “thay thế” mình trong dân số. Tổng tỷ suất sinh trong khoảng 2,1 con được coi là mức sinh thay thế. Nếu tỷ suất sinh quá thấp so với mức 2 con thì dân tộc đó sẽ không phát triển).
Ảnh minh họa |
Tính đến những năm 70, mức sinh của nước ta vẫn ở mức rất cao với tổng tỷ suất sinh ở mức 6 con/phụ nữ (PN). Nhưng khoảng từ đầu thập niên 90 đến nay, mức sinh đã giảm nhanh, điển hình là trong 5 năm trở lại đây với tổng tỷ suất sinh 2,1 con/phụ nữ (PN) (2005), 2,03 (2009), 2,0 (2010), 1,99 (2011), 2,05 (2012). Đây được xem là “một thành tựu” của Chương trình quốc gia về DS&KHH-GĐ trong những thập kỷ qua.
Nhìn chung, chúng ta đã có thành tựu cơ bản về dân số khi đạt được mức sinh giảm nhưng thực tiễn cũng cho thấy xu hướng giảm sinh không đồng đều. Sự chênh lệch về mức sinh giữa thành thị và nông thôn, giữa các vùng miền, giữa học vấn của phụ nữ có khoảng cách rất rõ. Cụ thể số liệu Tổng điều tra dân số năm 2009 cho thấy, tổng tỷ suất sinh của khu vực nông thôn là 2,14 con/PN, khu vực thành thị là 1,80 con/PN. Với các vùng miền, mức sinh cao nhất là khu vực Tây Nguyên (2,65 con/PN) và Trung du miền núi phía Bắc (2,24 con/PN), đồng bằng sông Hồng (2,11 con/PN). Mức sinh thấp nhất là Đông Nam Bộ (1,69 con/PN) và đồng bằng sông Cửu Long (1,84 con/PN).
Nhóm PN chưa bao giờ đi học có tổng tỷ suất sinh cao nhất 3,0 con/PN, nhóm PN có trình độ tốt nghiệp PTTH trở lên đạt mức thấp với 1,80 con/PN. Nếu không sớm điều chỉnh sự chênh lệch này sẽ tạo nên những tác động xấu đến cơ cấu dân số, ảnh hưởng không nhỏ tới sự phát triển kinh tế, xã hội.
Đón đầu để chủ động ứng phó
Tại hội thảo chia sẻ kinh nghiệm quốc tế về chính sách ứng phó với xu hướng giảm sinh vừa được tổ chức tại Hà Nội, các chuyên gia dân số đến từ các nước Singapore, Hàn Quốc, Thái Lan, Trung Quốc cho biết, trong vòng 50 năm qua, nhiều quốc gia Đông Á đã chứng kiến sự suy giảm rõ rệt của tổng tỷ suất sinh. Kinh nghiệm từ các quốc gia này cho thấy, một khi mức sinh đã đạt thấp thì rất khó quay về mức sinh thay thế. Vì thế các quốc gia có xu hướng giảm sinh, trong đó có VN cần bắt đầu chuẩn bị chính sách ứng phó với những thách thức này.
Các đại biểu tại hội thảo chia sẻ kinh nghiệm ứng phó với xu hướng giảm sinh |
Đẩy mạnh truyền thông để nâng cao nhận thức và thái độ ủng hộ bình đẳng giới, tăng cường giám sát thực thi pháp luật về cấm lựa chọn giới tính thai nhi, lồng ghép giới vào các kế hoạch pháp triển.
Hạ Thi