Giá đắt của bệnh thành tích
PNTĐ-Những ngày qua, sự việc một nam sinh trường THPT Nguyễn Khuyến nhảy lầu tự vẫn vì không chịu nổi áp lực học tập đã để lại cho những người còn sống bao niềm đau đớn, xót xa.
 |
Đừng dồn áp lực học lên các em học sinh nhằm thỏa mãn ước mong của người lớn. (Ảnh minh họa) |
Những ngày qua, sự việc một nam sinh trường THPT Nguyễn Khuyến nhảy lầu tự vẫn vì không chịu nổi áp lực học tập và kỳ vọng của gia đình, nhà trường đã để lại cho những người còn sống bao niềm đau đớn, xót xa. Đó là bởi nhiều học sinh đang phải đánh đổi tuổi thơ, niềm vui sống, thậm chí cả tính mạng để đem về những điểm số cao, các danh hiệu, sự đỗ đạt... nhằm thỏa mãn mong ước của người lớn.
Trường học hay trại lính?
Nam sinh nhảy lầu 16 tuổi là HS có học lực giỏi ở lớp 10E nội trú của trường THPT Nguyễn Khuyến. Trước khi thả mình từ tầng 4 xuống sân trường vào ngày 10/3, em có để lại thư tuyệt mệnh với nội dung không chịu nổi áp lực trong học tập và áp lực từ gia đình muốn em có điểm số tốt hơn để được học lớp đứng đầu khối 10.
Cái chết của em đã làm hé lộ những kỷ luật hà khắc của trường THPT Nguyễn Khuyến đã áp dụng trong thời gian qua. Một HS cho biết, ca học sáng của các em bắt đầu từ khoảng 5h30 hoặc 6h sáng, kết thúc vào 11h30. Ca học chiều bắt đầu từ 13h30 tới 16h30. Sau giờ nghỉ ăn tối, các em tiếp tục tự học từ 18h tới đến 22h. Thứ 7 và CN, các em cũng phải học từ 9h sáng đến 16h30. Cứ 3 tuần thì HS mới được nghỉ trọn vẹn 1 ngày Chủ nhật.
Viện Sức khỏe Tâm thần Quốc gia, bệnh viện Bạch Mai là nơi đã và đang điều trị nhiều học sinh mắc tâm thần vì học tập. Trong đó, có không ít trường hợp các em sinh ra minh mẫn, thông minh, nhưng vì bị áp lực học tập kéo dài dẫn tới suy nhược cơ thể, ăn nói lảm nhảm, tinh thần hoảng loạn. Lại có em, để đáp ứng kỳ vọng của cha mẹ, thầy cô mà phải lao vào học tập tối ngày. Cuối cùng, em này đã tự tử nhưng may mắn được cứu sống. Các bác sĩ khuyên bố mẹ em nên giảm bớt áp lực cho con nhưng họ vẫn tiếp tục gây sức ép buộc con phải thi đỗ trường chuyên. Lần thứ 2, em này lại tự vẫn và được đưa vào viện trong sự ân hận muộn màng của gia đình.
Theo chuyên gia tư vấn độc lập Vũ Thu Hà, ở Việt Nam rối nh iễu tâm lý học đường (trong đó có stress) đã trở thành vấn đề rất cần được quan tâm thời gian gần đây. Cách đây ít năm, bà đã thực hiện đề tài nghiên cứu về stress học đường và thấy rằng, các yếu tố như sức ép xã hội, gia đình, chương trình học quá tải, tình trạng dạy thêm học thêm, bệnh thành tích trong thi cử... là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng stress học đường đang ngày càng tăng cao. Hậu quả nhiều trẻ trở nên rất khó tập trung trong học tập, học hành sa sút. Nặng hơn, trẻ có những hành vi bột phát, thiếu kiểm soát như bỏ học, phá rối, bỏ nhà, đánh nhau thậm chí tự sát, loạn thần. Kết quả nghiên cứu còn cho thấy dường như có mối liên quan giữa kết quả học tập với tỷ lệ mắc stress của HS. Qua thăm dò, HS có kết quả học tập càng cao thì tỷ lệ mắc stress càng lớn.
Cụ thể, trong số những HS có kết quả học tập loại giỏi thì có đến 33% có dấu hiệu của stress trong khi đó ở nhóm HS có kết quả học tập trung bình tỷ lệ này chỉ có 21,1%, và tỷ lệ nhóm HS khá là 24,5%. Bà Hà lý giải: “Để đạt thành tích cao trong học tập, bên cạnh tố chất và phương pháp học tập đúng, HS cần phải làm nhiều bài tập so với yêu cầu của chương trình. Ở nhiều gia đình, để con chuẩn bị tốt các kỳ thi tuyển chọn vào các trường chuyên lớp chọn, cha mẹ càng ra sức thúc ép các em phải đi học thêm, đồng thời giảm bớt thời gian nghỉ ngơi của các em. Vì vậy, để duy trì lực học, các em phải nỗ lực nhiều hơn và cũng phải chịu nhiều sức ép hơn”.
Nền giáo dục đặt nặng điểm số là nền giáo dục thất bại
Trở lại với trường THPT Nguyễn Khuyến - nơi vừa xảy ra vụ nam sinh tự vẫn. Mặc dù trường có kỷ luật hà khắc nhưng đây vẫn là lựa chọn gửi con của khá nhiều PHHS. Khi thành lập năm 1992, trường chỉ có 630 HS thì đến năm học 2016-2017, số HS của trường đã gấp hơn 10 lần. Đó là bởi trường có thành tích khủng với tỷ lệ đậu tốt nghiệp THPT 100% và tỉ lệ trúng tuyển đại học rất cao. Tính đến năm 2015, trường đã có 162 học sinh là Thủ khoa, Á khoa của các trường đại học, đây là tỷ lệ cao nhất nước.
Theo bà Vũ Thu Hà, từ lâu, chúng ta chỉ biết nhìn vào những con số để đánh giá sự thành công, mức độ nổi tiếng của một ngôi trường, một học sinh. Tuy nhiên, những áp lực các HS đang phải gánh chịu để đổi lấy thành tích đó thì đôi khi chúng ta lại không để ý. Nền giáo dục tốt phải là nền giáo dục đem lại niềm hạnh phúc, sự phát triển hài hòa cho học sinh chứ không phải khiến các em trở nên khổ sở.
Đồng quan điểm đó, theo chuyên gia tâm lý Phạm Mạnh Hà - học viện Thanh thiếu niên Việt Nam, giáo dục không chỉ nhằm truyền thụ kiến thức mà còn dạy cho HS cách làm người. Tuy nhiên, điều đáng buồn là hiện nay, có không ít HS giỏi nhưng không có kỹ năng sống, không biết chào hỏi người lớn, không biết quan tâm đến bạn bè, không có cả kỹ năng tự phục vụ bản thân…
Ở trường, thành tích của các em được đánh giá bằng điểm số. Ở nhà, nhiều cha mẹ sẵn sàng làm mọi việc để con em mình chỉ có nhiệm vụ duy nhất là học, học từ sáng tới chiều, tối, đêm. Tuy nhiên, việc học quá nhiều khiến các em thấy cuộc sống trở nên nhàm chán, bí bách. Khi gặp khó khăn, các em chỉ muốn giải thoát bằng cái chết. Vì thế, trước hết cha mẹ, nhà trường hãy dạy các em cách tự giải tỏa áp lực và biết trân trọng cuộc sống. Bởi, trong cùng một môi trường nhưng, không phải tất cả các HS đều tự vẫn. Ngoài ra, cha mẹ, nhà trường và xã hội cần thay đổi tư duy, đừng bắt các em phải chạy theo những giá trị do chính người lớn đặt ra như phải vào được trường chuyên, lớp chọn, phải dẫn đầu lớp, khối… để biến các em trở thành những cái máy học vô hồn.
Trung Thu
