Vườn hoa con Cóc nét cổ kính giữa lòng phố thị
PNTĐ-Vườn hoa con Cóc hay còn gọi vườn hoa Diên Hồng, nằm gần khu Nhà khách Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và Khách sạn Métropole.
Trong ký ức tuổi thơ của nhiều người dân Hà Nội thì nơi đây là một địa danh quen thuộc và rất “Hà Nội cũ” với dáng dấp một khuôn viên mang kiến trúc đậm chất Tây phương (Pháp) không lẫn vào đâu được.
Trước đây, vườn hoa này từng được đặt tên là vườn hoa Chavassieux. Đây là công trình được người Pháp xây dựng nhằm tưởng nhớ tới Léon Jean Laurent Chavassieux (1848 – 1895), Phó Toàn quyền Đông Dương.
Theo tài liệu của Trung tâm lưu trữ Quốc gia I, năm 1897, người Pháp đã mở các cuộc tuyển chọn các bản vẽ thiết kế để xây dựng công trình đài tưởng niệm Léon Jean Laurent Chavassieux trên chính phần mộ của ông ở nghĩa trang cũ của Hà Nội, với tổng kinh phí dự tính là 3.250 đồng. Cuối cùng bản thiết kế của kiến trúc sư Harlay đã được chọn và nhà thầu Guillaume được giao thi công công trình này.
Ngày 29/9/1899, Hội đồng thành phố Hà Nội đã họp bàn việc chọn vị trí dựng đài phun nước tại công trình đài tưởng niệm này với mong muốn nơi đây sẽ trở thành nơi tổ chức các lễ hội và vui chơi của công chúng, đem lại dấu ấn nghệ thuật hấp dẫn cho người Âu và người bản xứ. Sau khi thảo luận, Hội đồng đã quyết định chọn vị trí đài phun nước nằm đối diện với dinh Thống sứ Bắc Kì và giới hạn bởi các đại lộ Henri Rivière, Courbet và phố Cựu Lâu nay là các phố Ngô Quyền, Lý Thái Tổ và phố Lê Thạch. Kiến trúc sư Harlay là người chịu trách nhiệm chọn nhà thầu và giám sát thi công.
Đến năm 1901, công trình đã được hoàn thành và đưa vào sử dụng. Vào đầu thế kỷ 20 một sự kiện được người Hà Nội chú ý đó là vợ chồng vua hề Sác - lô đến hưởng tuần trăng mật tại khách sạn Metropole. Cặp uyên ương "siêu sao" của thời đại, Sác - lô và nữ minh tinh màn bạc Holywood Paulette Goddard đã nghỉ ở căn phòng Suite (phòng hạng sang) trên lầu ba của toà khách sạn cổ kính.
Người dân Hà Nội khi đó đã kéo đến xem hai người đi dạo trên vườn hoa con Cóc. Ông sánh bước cùng người đẹp trong bộ áo véc chỉnh tề chứ không phải với chiếc mũ phớt, ba - tong, giầy dài quá cỡ. Sau 1945, vườn hoa được đổi tên thành vườn hoa Diên Hồng. Thế nhưng đối với người dân Hà Nội thường quen gọi khu quần thể vườn hoa này với cái tên là “vườn hoa con Cóc”.
 |
Sở dĩ vườn hoa được người dân gọi với cái tên dân dã, gần gũi như thế là vì sự hiện hữu của Đài phun nước hình tròn được xây ở giữa vườn hoa, có một trụ đá to hình vuông, cao khoảng 3,5m. Ở giữa và trên trụ đá ấy chính là tiểu sành đựng di hài của Chavassieux. Xung quanh có những con cóc bằng đồng phun nước lên trụ đá, các họa tiết trang trí cổ điển, bắt mắt, đó là sự kết hợp hài hòa giữa phong cách kiến trúc của phương Đông và phương Tây. Vì thế người Hà Nội quen gọi là vườn hoa Con Cóc. Đặc biệt, ngoài những con cóc bằng đồng ấy còn có hình tượng những con rồng đang chầu hướng về 4 chân trụ đá thể hiện sức mạnh và sự uy nghiêm.
Đối với dân kiến trúc, hội họa lại đặc biệt ấn tượng với những chi tiết cổ kính, độc đáo xung quanh đài phun nước này. Đây được đánh giá là một công trình có kiến trúc tinh tế, hài hòa dù đã có những dấu vết thời gian nhất định, những đai thép quấn quanh giữ cho các khối đá đứng vững đã hoen gỉ.
Điều đặc biệt thú vị là cái quách đá của viên quan người Pháp kia được đặt trên một đài phun nước. Một cái quách đá - Có lẽ đó là một điều rất đặc biệt và khác thường trong một kiến trúc cổ ở Hà Nội. Nhiều năm qua, một cái cây khá lớn đã mọc rất gần quách đá, hàng ngày buông rủ bóng mát xuống khu vực này tạo nên một không gian yên tĩnh, cổ kính hiếm có giữa lòng phố thị ồn ào.
Trong kí ức của nhiều người dân Thủ đô thì ngày xưa, vườn hoa con Cóc mang một vẻ đẹp thơ mộng, yên tĩnh. Những khóm hoa sặc sỡ màu sắc, một vài chiếc ghế đá thơ mộng cho trai gái ngồi tâm sự, và hình ảnh tháp nước có những con cóc phun nước lên trời, giữa những ngày hè nóng nực, thật thú vị.
Cho đến nay, đây vẫn là một trong những địa điểm quen thuộc thu hút rất đông người dân xung quanh đến thăm và đặc biệt cũng rất nhiều người nước ngoài ấn tượng với vẻ đẹp tại nơi đây. Vào những buổi chiều, các cụ già đến đây đi bộ, thư giãn. Các bạn trẻ thì lại chọn đây là nơi để tụ tập nói chuyện hoặc là bối cảnh cho những bài vẽ mỹ thuật. Buổi tối, mọi người cùng kéo nhau ra đây ngồi để hóng mát, hít thở không khí trong lành, quên đi sự mệt mỏi sau một ngày làm việc vất vả.
Không chỉ vậy, nhiều cặp đôi sắp cưới cũng chọn vườn hoa con Cóc làm địa điểm thú vị để chụp ảnh cưới. Mặc dù không quá nổi bật nhưng vườn hoa lại độc đáo bởi nét hoang sơ, cổ điển mà cũng vô cùng lãng mạn. Thời gian chụp ảnh đẹp nhất là những ngày trời nắng, lúc ấy những tia nước được phun lên khiến khung cảnh trở nên long lanh hơn, tạo khung cảnh tuyệt đẹp cho bộ ảnh cưới.
Theo thời gian, quần thể vườn hoa con Cóc vẫn mang nét văn hóa rất đặc trưng và quý giá, ẩn chứa các giá trị cuộc sống và con người nơi đây trong một giai đoạn lịch sử quan trọng, thể hiện sự giao thoa và tiếp biến văn hóa Ðông - Tây. Qua đó, giúp du khách và các thế hệ hôm nay có thể hình dung về cuộc sống, nếp sinh hoạt xưa của cư dân nơi phố cổ Hà Nội.
Nguyễn Phương Linh
