Muốn thay đổi họ, tên con có được không?
Khi con gái tôi mang bầu, con rể đi làm xa, bỏ mặc hai mẹ con không ngó ngàng, quan tâm gì nên con gái tôi buồn chán, đặt tên con là Hận và cho mang họ của mẹ. Sau này cháu tôi lớn lên đi học bị bạn bè trêu chọc nên nhiều lần cháu tôi về xin mẹ được đặt tên khác. Lúc này, con rể tôi cũng đã trở về nhận lỗi và đoàn tụ gia đình, nên vợ chồng con gái tôi muốn đổi họ của cháu từ họ của mẹ sang họ của bố và đổi tên khác cho con gái. Xin hỏi cháu tôi có được thay đổi họ, tên không? Pháp luật quy định về vấn đề này như thế nào?
Trả lời:
Việc thay đổi họ, tên đã được quy định rất rõ trong Bộ luật Dân sự số 91/2015/QH13. Nội dung cụ thể được quy định tại Điều 27, Quyền thay đổi họ:
1. Cá nhân có quyền yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền công nhận việc thay đổi họ trong trường hợp sau đây:
a) Thay đổi họ cho con đẻ từ họ của cha đẻ sang họ của mẹ đẻ hoặc ngược lại.
b) Thay đổi họ cho con nuôi từ họ của cha đẻ hoặc mẹ đẻ sang họ của cha nuôi, hoặc họ của mẹ nuôi theo yêu cầu của cha nuôi, mẹ nuôi.
c) Khi người con nuôi thôi làm con nuôi và người này hoặc cha đẻ, mẹ đẻ yêu cầu lấy lại họ cho người đó theo họ của cha đẻ hoặc mẹ đẻ.
d) Thay đổi họ cho con theo yêu cầu của cha đẻ, mẹ đẻ hoặc của con khi xác định cha, mẹ cho con.
đ) Thay đổi họ của người bị lưu lạc đã tìm ra nguồn gốc huyết thống của mình.
e) Thay đổi họ theo họ của vợ, họ của chồng trong quan hệ hôn nhân và gia đình có yếu tố nước ngoài để phù hợp với pháp luật của nước mà vợ, chồng người nước ngoài là công dân hoặc lấy lại họ trước khi thay đổi.
g) Thay đổi họ của con khi cha, mẹ thay đổi họ.
h) Trường hợp khác do pháp luật về hộ tịch quy định.
2. Việc thay đổi họ cho người từ đủ chín tuổi trở lên phải có sự đồng ý của người đó.
3. Việc thay đổi họ của cá nhân không làm thay đổi, chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự được xác lập theo họ cũ.
Như vậy, theo quy định tại Điểm a, Khoản 1, Điều 27 trên đây, thì trường hợp cháu của bạn hoàn toàn có thể có quyền thay đổi từ họ của mẹ sang họ của bố. Nhưng, nếu cháu của bạn đã đủ 9 tuổi trở lên thì phải được sự đồng ý của cháu (bằng văn bản).
Việc thay đổi họ của cháu không làm thay đổi, chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự đã được xác lập theo họ của mẹ.
Về thầm quyền đăng ký thay đổi, cải chính, bổ sung hộ tịch được quy định tại Điều 27 Luật Hộ tịch số 60/2014/QH13 ngày 20/11/2014 như sau: “Ủy ban nhân dân xã nơi đã đăng ký hộ tịch trước đây hoặc nơi cư trú của cá nhân có thẩm quyền giải quyết việc thay đổi, cải chính hộ tịch cho người chưa đủ 14 tuổi; bổ sung hộ tịch cho công dân Việt Nam cư trú ở trong nước”.
Về thủ tục đăng ký thay đổi, cải chính hộ tịch được quy định tại Điều 28 Luật Hộ tịch:
“1. Người yêu cầu đăng ký thay đổi, cải chính hộ tịch nộp tờ khai theo mẫu quy định và giấy tờ liên quan cho cơ quan đăng ký hộ tịch.
2. Trong thời hạn 3 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ giấy tờ theo quy định tại Khoản 1 Điều này, nếu thấy việc thay đổi, cải chính hộ tịch là có cơ sở, phù hợp với quy định của pháp luật dân sự và pháp luật có liên quan, công chức tư pháp - hộ tịch ghi vào Sổ hộ tịch, cùng người yêu cầu đăng ký thay đổi, cải chính hộ tịch ký vào Sổ hộ tịch và báo cáo Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã cấp trích lục cho người yêu cầu.
Trường hợp thay đổi, cải chính hộ tịch liên quan đến Giấy khai sinh, Giấy chứng nhận kết hôn thì công chức tư pháp - hộ tịch ghi nội dung thay đổi, cải chính hộ tịch vào Giấy khai sinh, Giấy chứng nhận kết hôn.
Trường hợp cần phải xác minh thì thời hạn được kéo dài thêm không quá 3 ngày làm việc.
3. Trường hợp đăng ký thay đổi, cải chính hộ tịch không phải tại nơi đăng ký hộ tịch trước đây thì Ủy ban nhân dân cấp xã phải thông báo bằng văn bản kèm theo bản sao trích lục hộ tịch đến Ủy ban nhân dân nơi đăng ký hộ tịch trước đây để ghi vào Sổ hộ tịch.
Trường hợp nơi đăng ký hộ tịch trước đây là Cơ quan đại diện thì Ủy ban nhân dân cấp xã phải thông báo bằng văn bản kèm theo bản sao trích lục hộ tịch đến Bộ Ngoại giao để chuyển đến Cơ quan đại diện ghi vào Sổ hộ tịch”.
Trên đây là ý kiến tư vấn theo đúng quy định của pháp luật để gia đình bạn có thể tham khảo khi thực hiện quyền thay đổi họ, thủ tục thay đổi họ cho cháu.
Luật sư Trần Thu Thủy
Văn phòng Luật sư Thiên Pháp