Thi tốt nghiệp THPT năm 2020: Giảm "nhiệt" có giảm "chất"
Thông tin kỳ thi THPT quốc gia năm 2020 sẽ thay bằng thi tốt nghiệp THPT khiến không ít học sinh và phụ huynh bàng hoàng.
Thí sinh làm thủ tục nhập học vào trường đại học Đại Nam (Ảnh: Trường ĐH Đại Nam)
Nhiều ý kiến cho rằng, học sinh lớp 12 đã bị thiệt thòi vì dịch bệnh, nay lại bị thay đổi phương án thi cử đột ngột vào phút chót. Tuy nhiên, Bộ GD-ĐT lại khẳng định, kỳ thi tốt nghiệp THPT với độ khó được "hạ thấp", sẽ giúp thí sinh giảm áp lực so với thi THPT quốc gia.
Học sinh lo phải thi nhiều kỳ thi
Theo phương án thi tốt nghiệp THPT 2020 do Bộ GD-ĐT công bố, kỳ thi tốt nghiệp THPT dự kiến diễn ra trong 1,5 ngày trong tháng 8/2020. Thí sinh thi tốt nghiệp THPT làm 3 bài thi độc lập (Toán, Ngữ văn, Ngoại ngữ) và 1 bài thi tự chọn Khoa học tự nhiên (gồm tổ hợp của 3 môn Vật lý, Hóa học, Sinh học) hoặc bài thi Khoa học xã hội (gồm tổ hợp của 3 môn Lịch sử, Địa lý, Giáo dục công dân). Các bài thi Toán, Ngoại ngữ, Khoa học tự nhiên và Khoa học xã hội thi theo hình thức trắc nghiệm khách quan. Môn Ngữ văn thi theo hình thức tự luận. Mỗi bài thi tổng hợp được chấm chỉ với một đầu điểm (không có điểm các môn thành phần như đối với bài thi tổ hợp trong kỳ thi THPT quốc gia).
Ông Mai Văn Trinh, Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng đào tạo, Bộ GD-ĐT:
Sẽ có nhóm giải pháp để ngăn chặn tiêu cực
Sai phạm thi cử nghiêm trọng ở Hà Giang, Sơn La, Hòa Bình năm 2018 sẽ không được phép lặp lại. Vì thế, tới đây, trong khi thi tốt nghiệp THPT, Bộ sẽ thực hiện một số nhóm giải pháp để đảm bảo kỳ thi diễn ra an toàn, nghiêm túc. Trước hết khâu ra đề thi vẫn sẽ tiến hành theo phương thức thi trắc nghiệm khách quan. Trong phòng thi mỗi thí sinh có một mã đề riêng. Về coi thi, bên cạnh cán bộ coi thi trong mỗi phòng thi sẽ có lực lượng cán bộ giám sát. Ngoài thanh tra của Bộ GD-ĐT còn có cả sự tham gia của cán bộ giảng viên trường đại học, Sở GD-ĐT, thanh tra của tỉnh do Chủ tịch UBND tỉnh, TP trực thuộc trung ương giám sát tất cả các khâu của kỳ thi. Về chấm thi, sẽ thực hiện quy định chấm thi chặt chẽ nghiêm túc, tiếp tục sử dụng các thiết bị giám sát, giám sát của con người, sử dụng phần mềm chấm thi với chức năng bảo mật cao. Dữ liệu của kỳ thi trắc nghiệm sẽ được mã hóa gửi về Bộ GD-ĐT. Bộ sẽ sử dụng để chấm xác suất, đối xứng trong những tường hợp cần thiết. Đặc biệt, Bộ sẽ yêu cầu các địa phương phải cập nhật kết quả của kỳ thi lên hệ thống quản lý thi cùng với kết quả học tập. Bộ GD-ĐT sẽ phân tích phổ điểm của địa phương, đối chiếu với kết quả học tập của học sinh, từ đó sẽ dễ dàng phát hiện ra sự chênh lệch, gian dối để có biện pháp xử lý.
Lý giải về việc thay đổi này, theo ông Nguyễn Hữu Độ, Thứ trưởng Bộ GD- ĐT, dịch Covid-19 khiến kỳ thi THPT được tổ chức muộn hơn mọi năm, dự kiến vào tháng 8/2020. Thời điểm này cả Luật Giáo dục sửa đổi và Luật Giáo dục Đại học đã có hiệu lực thi hành (Luật Giáo dục ĐH có hiệu lực từ ngày 1/7/2019; Luật Giáo dục có hiệu lực từ ngày 1/7/2020). Theo Luật Giáo dục sửa đổi, thí sinh sau khi hoàn thành chương trình THPT tham gia thi THPT để được công nhận tốt nghiệp, còn Luật Giáo dục Đại học đã trao quyền tự chủ tuyển sinh cho các trường đại học.
Trước những lý giải này, không ít học sinh, gia đình học sinh vẫn không thể bình tâm. Lý do vì nhiều học sinh đã dành cả năm, thậm chí 3 năm THPT để ôn tập theo cấu trúc thi THPT quốc gia nhằm hai mục đích lấy kết quả xét tốt nghiệp và xét tuyển vào đại học. Như mọi năm, thí sinh chỉ cần tham dự một kỳ thi là được xét tuyển vào nhiều trường đại học, thì với thay đổi này, các em nhiều khả năng sẽ phải trải qua nhiều kỳ thi khác nhau là thi tốt nghiệp THPT và tham dự các kỳ thi tuyển sinh riêng của các trường đại học. Nếu mỗi trường tổ chức thi vào một ngày thì thí sinh sẽ quay cuồng trong thi cử.
Trong khi đó, thời gian từ nay đến thời điểm tổ chức các kỳ thi chỉ còn khoảng 4 tháng.Một học sinh học lớp 12 trường THPT Việt Đức chia sẻ: “Bình thường, khi được học tập trung tại trường, thí sinh đã phải học vất vả cho kỳ thi THPT quốc gia. Vậy mà, trong bối cảnh dịch bệnh phải nghỉ học kéo dài, việc học tại nhà qua hình thức trực tuyến và qua truyền hình không đạt hiệu quả cao như học trực tiếp trên lớp mà nay còn phải trải qua nhiều kỳ thi. Chưa kể, việc thi nhiều còn gây tốn kém về tiền bạc, công sức của cả xã hội, không phù hợp trong tình hình dịch bệnh cần giảm tập trung đông người”.
Trước lo lắng của học sinh, đại diện lãnh đạo Bộ GD-ĐT khẳng định, nội dung đề thi tốt nghiệp THPT năm 2020 sẽ nằm trong chương trình giáo dục THPT hiện hành, chủ yếu là lớp 12. Đề thi phù hợp với nội dung tinh giản chương trình, dễ hơn, độ phân hóa sẽ giảm đi so với các năm trước. Thêm nữa, tuy mục đích của kỳ thi THPT năm nay là lấy kết quả công nhận tốt nghiệp THPT nhưng trường đại học, cao đẳng hoàn toàn có thể sử dụng kết quả kỳ thi này để tuyển sinh. Điều này khác với thời điểm khoảng 10 năm trước, tất cả thí sinh sau tốt nghiệp THPT đều phải tham dự các kỳ thi riêng do các trường đại học tự tổ chức mới được vào đại học.
Chỉ có số ít trường lớn tuyển sinh riêng
Ngay sau khi Bộ GD-ĐT dừng tổ chức thi THPT quốc gia và thay bằng kỳ thi tốt nghiệp THPT, nhiều trường đại học đã khẩn trương công bố phương án tuyển sinh mới.
Các thí sinh tham dự ngày hội tuyển sinh 2019 do trường đại học Khoa học xã hội và Nhân văn tổ chức (Ảnh: Trường ĐH KHXH và NV)
Các thí sinh tham gia kỳ thi THPT quốc gia năm 2019 (Ảnh: Đ.T)
Theo đó, một số trường đại học top đầu công bố sẽ tự tổ chức kỳ thi đánh giá năng lực riêng. Theo phương án tuyển sinh của đại học Quốc gia Hà Nội, thí sinh có nguyện vọng xét tuyển vào đại học này sẽ tham dự bài thi kiểm tra năng lực cơ bản gồm 2 bài thi bắt buộc: Toán - Bài viết luận; Bài tự chọn gồm Ngoại ngữ, Khoa học tự nhiên hoặc Khoa học xã hội. Thời gian dự kiến tổ chức thi vào cuối tháng 7/2020, trước kỳ thi tốt nghiệp THPT. Trước đó, vào năm 2015, 2016, đại học Quốc gia Hà Nội cũng đã tổ chức thi đánh giá năng lực thí sinh phục vụ công tác tuyển sinh vào đại học. Đến năm 2017, đại học này dừng tổ chức kỳ riêng mà xét tuyển dựa trên kết quả các bài thi THPT quốc gia.
Trường đại học Bách Khoa cũng đã công bố tổ chức kỳ tuyển sinh riêng, dự kiến diễn ra vào cuối tháng 7. Thí sinh làm bài thi Toán, Đọc hiểu, và bài tổ hợp Khoa học tự nhiên gồm 3 môn: Lý, Hóa, Sinh đối với khối Kỹ thuật, Kinh tế, thí sinh thi Toán, Đọc hiểu và tiếng Anh đối với ngành Ngôn ngữ Anh.
Có nhiều phương thức tuyển sinh khác ngoài kết quả thi THPT quốc gia
Thống kê 3 năm gần đây cho thấy, kết quả tuyển sinh của toàn hệ thống đã có xu hướng giảm dần tỷ trọng sử dụng kết quả của kỳ thi THPT quốc gia và tăng dần tỷ trọng thí sinh trúng tuyển từ phương thức xét học bạ cũng như các phương thức tuyển sinh khác. Cụ thể, số thí sinh trúng tuyển thi THPT quốc gia năm 2017 là 81,5%, năm 2018 là 73,6 %, năm 2019 giảm còn 62,4% trong tổng số thí sinh trúng tuyển. Cùng với đó, là việc tăng dần hình thức xét tuyển bằng các phương thức khác như xét học bạ, tổ chức kỳ thi đánh giá năng lực riêng, sử dụng các chứng chỉ quốc tế và môn năng khiếu. Riêng với hình thức xét kết quả bằng học bạ, năm 2018 tổng số thí sinh trúng tuyển chiếm 18%, năm 2019 đã tăng lên gần 30%. Điều này cho thấy, không có kỳ thi THPT quốc gia thì thí sinh vẫn có nhiều phương thức vào đại học khác với số lượng chỉ tiêu tuyển sinh, tỷ trọng dành cho xét học bạ, xét điểm thi tốt nghiệp THPT chiếm tỷ trọng khá lớn.
Bà Nguyễn Thị Thu Thủy, Quyền Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học, Bộ GD-ĐT
PGS Huỳnh Quyết Thắng, Phó Hiệu trưởng đại học Bách khoa Hà Nội cho biết trường sẽ tổ chức kỳ thi riêng ở 3 tỉnh thành Hà Nội, Thanh Hóa và Sơn La thay vì chỉ ở Hà Nội như công bố trước đó. Chỉ tiêu cho hình thức này chiếm 70% tổng chỉ tiêu của từng khối ngành.
Đa số các trường đại học còn lại đều công bố sẽ xét tuyển dựa vào kết quả thi tốt nghiệp THPT. Theo phương án tuyển sinh của Học viện Tài chính năm 2020, ngoài các phương thức xét tuyển thẳng và ưu tiên cộng điểm theo quy định của Bộ GD-ĐT, trường sẽ tuyển sinh dựa vào kết quả kỳ thi THPT năm 2020. Thí sinh được đăng ký xét tuyển không giới hạn số lượng nguyện vọng và phải sắp xếp nguyện vọng theo thứ tự ưu tiên từ cao xuống thấp. Ngưỡng đảm bảo chất lượng đầu vào của Học viện Tài chính đối với thí sinh sử dụng kết quả thi THPT năm 2020 là có tổng điểm 3 môn thi từ 17 điểm trở lên đối với chương trình chuẩn và 18 điểm trở lên đối với chương trình chất lượng cao.
Trường đại học Hà Nội cũng sẽ sử dụng kết quả thi tốt nghiệp THPT để xét tuyển các thí sinh theo khối D và khối A1. Trường đại học Thương mại năm nay tuyển 3.800 chỉ tiêu đại học, ngoài chỉ tiêu tuyển thẳng cũng
sẽ xét tuyển chủ yếu theo kết quả thi tốt nghiệp THPT năm 2020. Trường đại học Nông Lâm TP Hồ Chí Minh cũng đã điều chỉnh kế hoạch tuyển sinh 2020. Cụ thể, trường cũng sẽ xét tuyển dựa trên kết quả thi tốt nghiệp THPT năm 2020 khoảng 50-60% tổng chỉ tiêu. Ngưỡng đảm bảo chất lượng đầu vào sẽ được công bố sau khi có kết quả thi tốt nghiệp THPT năm 2020.
Như vậy, ngoại trừ các thí sinh có nguyện vọng dự thi vào trường đặc thù, trường đại học top trên sẽ phải trải qua nhiều kỳ thi, các thí sinh khác chỉ cần tham dự kỳ thi tốt nghiệp THPT vẫn có cơ hội vào đại học.
Nỗi lo giảm chất lượng đầu vào đại học
Theo TS. Lê Viết Khuyến, Hiệp hội các trường Đại học, Cao đẳng Việt Nam, kỳ thi tốt nghiệp THPT khi đã được giao cho các địa phương thì sẽ có nguy cơ cục bộ, tiêu cực nếu không được kiểm soát tốt. Từ tiêu cực sẽ ảnh hưởng tới kết quả thi, sau đó kết quả này lại được các trường đại học sử dụng để xét tuyển đầu vào sẽ là mối nguy lớn. TS Khuyến nhắc lại một số vụ việc tiêu cực đã từng xảy ra ở Sơn La, Hà Giang… năm 2018 và cho rằng, Nhà nước cần giao trách nhiệm cho các địa phương. Nếu xảy ra tiêu cực trong tổ chức thi tốt nghiệp thì người đứng đầu địa phương đó sẽ phải chịu trách nhiệm.
Ông Nguyễn Trọng Nhân, Trưởng phòng đào tạo trường đại học Công nghiệp TP.HCM cho rằng kỳ thi tốt nghiệp THPT phục vụ mục đích xét tốt nghiệp nên đề thi sẽ được “hạ nhiệt”. Khi đề thi dễ hơn và không có tính sàng lọc cao thì sẽ khó cho các trường đại học trong lựa chọn thí sinh. Vì thế, dù tuyển sinh theo kết quả thi tốt nghiệp THPT, nhưng theo ông Nhân các trường đại học cũng sẽ phải cân nhắc, tính toán tỷ trọng phần trăm xét tuyển dành cho cho phương thức này. Như trường đại học Công nghiệp TP HCM, trước đây có 4 phương thức, trong đó có 50% dành cho tuyển sinh dựa vào kết quả kỳ thi THPT quốc gia. Với cách thi mới, trường sẽ phải cân đối lại và dựa nhiều vào 3 phương thức còn lại, trong đó có phương thức dựa vào kỳ thi đánh giá năng lực của đại học Quốc gia TP HCM.
Bà Lê Thị Thanh Hương, Phó Hiệu trưởng trường đại học Đại Nam cũng cho rằng, không phải trường nào cũng đủ nguồn lực để tổ chức được kỳ thi riêng nên vẫn sẽ dựa vào kết quả thi tốt nghiệp THPT năm 2020 để tuyển sinh. Tuy nhiên, các trường đại học đều mong muốn đề thi tốt nghiệp THPT sẽ có độ phân hóa tốt thí sinh. Chẳng hạn, mốc 5-7 điểm để phục vụ xét tốt nghiệp, mốc từ 7-10 điểm trở lên để phục vụ cho các trường tuyển sinh đại học. Ngoài ra, kỳ thi tốt nghiệp THPT tới đây cũng sẽ được tổ chức nghiêm túc để tạo sự công bằng cho các thí sinh và giữa các địa phương và tạo được độ tin cậy tương đối để các trường đại học làm căn cứ tuyển sinh.
Một Hiệu trưởng cũng cho biết, chất lượng đào tạo phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó có yếu tố chất lượng đầu vào. Thực tế, đã có nhiều trường hợp sinh viên trong quá trình học lại bỏ học, hoặc kết quả học tập kém do không đủ năng lực tiếp nhận. Nếu đa phần các trường đại học xét tuyển dựa vào kết quả thi tốt nghiệp THPT trong khi đề thi lại được giảm tải về nội dung, độ khó, kỹ thuật ra đề không phân hóa, sàng lọc thí sinh thì sẽ rất khó để chọn được thí sinh khá giỏi. Năm nay, các trường đại học tuyển sinh theo kết quả kỳ thi tốt nghiệp THPT nên cũng sẽ không có ngưỡng đảm bảo chất lượng đầu vào đối với các trường đại học, trừ một số ngành nghề đặc thù như sức khỏe, sư phạm… Vì thế, nếu không cẩn thận, sẽ xảy ra tình trạng tháo khoán, tuyển sinh “chạm đáy” để đủ chỉ tiêu ở một số trường. Đây cũng là điều cần xem xét.
Được biết, hiện nay, một số trường đại học, đặc biệt là đại học top đầu cũng đã tính đến phương án sẽ lập nhóm thi chung với đại học Quốc gia Hà Nội để xét tuyển chung thí sinh đăng ký dự thi. Điển hình như đại học Ngoại thương, hiện chỉ dành khoảng 20% chỉ tiêu để xét tuyển theo điểm thi tốt nghiệp THPT còn phần lớn sẽ tuyển sinh dựa theo kết quả kỳ thi đánh giá năng lực riêng của đại học Quốc gia Hà Nội. Bằng cách này, các trường vẫn có thể chọn được thí sinh khá giỏi phù hợp mà không khiến thí sinh phải thi nhiều đợt.
HOÀNG LAN
