Vai trò của Axit Amin với dinh dưỡng điều trị
Axit amin là thành phần quan trọng, cấu thành nên các protein (chất đạm), đảm nhiệm nhiều vai trò và chức năng trong các hoạt động sống của cơ thể. Nhiều nghiên cứu gần đây cho thấy, một số axit amin như BCAA, glutamate, cystine và theanine còn phát huy khả năng tích cực trong hỗ trợ dinh dưỡng điều trị.
Những thông này vừa được TS. BS Phạm Đức Minh – Chủ nhiệm Bộ môn, Khoa Dinh dưỡng Bệnh viện Quân y 103, Học viện Quân y cập nhật và chia sẻ tại Hội thảo khoa học chuyên đề: “Cập nhật các phương pháp đánh giá và can thiệp dinh dưỡng tích cực người bệnh”.
Hỗ trợ điều trị cho bệnh nhân suy thận mạn tính và xơ gan mất bù
Trong số khoảng 20 loại axit amin cần thiết cho cơ thể con người, có 9 axit amin thiết yếu cơ thể con người không tự tổng hợp, phải bổ sung từ thực phẩm. Trong nhóm này, valine, leucine và isoleucine được gọi chung là BCAA (Branched-chain amino acids, tạm dịch axit amin chuỗi nhánh) chiếm đến 30 – 40% tổng lượng axit amin thiết yếu trong protein của cơ thể con người.
TS. BS Phạm Đức Minh – Chủ nhiệm Bộ môn, Khoa Dinh dưỡng Bệnh viện Quân y 103, Học viện Quân y chia sẻ vai trò của axit amin trong dinh dưỡng.
BCAA được sử dụng phổ biến trong thể thao, giúp người tập luyện phát triển cơ bắp, ngăn ngừa mệt mỏi, giảm đau cơ. Bên cạnh đó, BCAA còn hỗ trợ dinh dưỡng điều trị cho bệnh nhân xơ gan mất bù và suy thận mạn tính. Cụ thể, việc bổ sung axit amin chuỗi nhánh qua đường uống có thể cải thiện cảm giác thèm ăn, tình trạng dinh dưỡng, tình trạng giảm albumin máu cho các bệnh nhân này, đồng thời giúp duy trì chức năng thận ở bệnh nhân suy thận và cải thiện kết quả lâm sàng ở bệnh xơ gan tiến triển.
Tăng cường hệ miễn dịch
Cystine và theanine là 2 loại axit amin có khả năng tổng hợp glutathione trong gan, một yếu tố có tác dụng chống oxi hóa và kiểm soát phản ứng miễn dịch, đồng thời cũng gia tăng đáng kể quá trình sản xuất kháng thể IgG. Đây là kháng thể giúp bảo vệ cơ thể khỏi nhiễm trùng và độc tố, cũng là loại kháng thể duy nhất có thể đi qua nhau thai vào thai nhi, tăng cường bảo vệ cho thai nhi trong tử cung.
Ngoài ra, bổ sung cystine và theanine cũng giúp ngăn mắc các bệnh cảm cúm, cảm lạnh, giảm nhẹ các triệu chứng và thời gian mắc cảm cúm, cảm lạnh. Hơn nữa, hai axit amin này còn giúp ức chế sự gia tăng viêm nhiễm và ức chế sự phá hủy miễn dịch trong quá trình tập luyện hoặc phẫu thuật.
Duy trì vị ngọn của các thực đơn giảm muối
Glutamate là một loại axit amin phổ biến trong tự nhiên, tồn tại dồi dào trong các loại thực phẩm như thịt, cá, trứng, sữa, rau củ quả….Vào năm 1908, giáo sự Kikunae Ikeda đã khám phá ra khả năng tạo ra vị ngon, vị ngọt thịt hay được gọi là “vị umami” của glutamate. Từ đó ông cũng nghiên cứu và phát minh ra “gia vị umami”, được biết đến như mì chính (bột ngọt).
Axit amin từ lâu đã được khám phá với nhiều vai trò và chức năng sinh lý đối với cơ thể.
Bổ sung glutamate giúp món ăn giàu vị umami, làm hài hòa các vị cơ bản khác, giúp món ăn ngon hơn, tăng cảm giác thèm ăn, tăng khả năng tiết nước bọt, dịch vị từ đó giúp tiêu hóa tốt hơn các bữa ăn giàu đạm. Thông qua hỗ trợ chức năng tiêu hóa, nâng cao chất lượng bữa ăn, từ đó cải thiện chất lượng cuộc sống của người cao tuổi.
Bên cạnh đó, Bác sĩ Đức Minh chia sẻ bột ngọt cũng được ứng dụng nhiều trong các thực đơn giảm muối nhờ vào khả năng duy trì vị ngon của thực phẩm. Cụ thể, bột ngọt chứa hàm lượng natri thấp, chỉ bằng 1/3 muối ăn; đồng thời, khi thay thế một phần muối ăn bằng bột ngọt có thể giảm đến 50% lượng muối ăn vào và 31.5% lượng natri ăn vào mà vẫn giữ nguyên vị ngon của món ăn. Khả năng này của bột ngọt đã giúp bệnh nhân hoặc những người khỏe mạnh dễ dàng theo đuổi chế độ ăn giảm muối tốt cho sức khỏe và được các cơ quan y tế, sức khỏe tại nhiều nước như Mỹ, Nhật, Malaysia…khuyến nghị thực hiện.
Nhiều cơ quan y tế và sức khỏe thế giới như Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Ủy ban Khoa học về Thực phẩm của Cộng đồng chung Châu Âu (EC/SCF), Cơ quan Quản lý Thuốc và Thực phẩm Hoa Kỳ (US FDA), Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản…đánh giá bột ngọt là an toàn khi được sử dụng dưới dạng gia vị trong chế biến món ăn, không có mối nguy nào đối với trẻ em được chỉ ra khi sử dụng bột ngọt. JECFA và EC/SCF đưa ra liều dùng hàng ngày (ADI) của bột ngọt là “không xác định”, mỗi người có thể sử dụng theo khẩu vị và thói quen của mình.
A.T