Phát huy những bài học Cách mạng Tháng Tám vào công cuộc đổi mới đất nước
Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là minh chứng sinh động về sự nhạy bén của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta trong nhận định thời cơ, thúc đẩy thời cơ và chỉ đạo chớp thời cơ tổng khởi nghĩa thắng lợi. Nhìn lại 75 năm qua, Cách mạng Tháng Tám năm 1945 để lại cho chúng ta nhiều bài học vô cùng quý giá đối với sự nghiệp phát triển đất nước nói chung và sự
Ngày 2/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn độc lập khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. (ảnh TL)
Cuộc mít-tinh phát động khởi nghĩa giành chính quyền do Mặt trận Việt Minh tổ chức tại Nhà hát Lớn Hà Nội ngày 19/8/1945 (ảnh tư liệu)
Chọn đúng thời cơ và tận dụng tối đa thời cơ
Có thể nói, bài học quyết định trong sự thành công của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đó là chớp thời cơ. Chọn đúng thời cơ là một khoa học và là một nghệ thuật. Trong tất cả các cuộc cách mạng, vấn đề xác định thời cơ, chuẩn bị lực lượng để chớp thời cơ hành động, là yếu tố hết sức quan trọng, quyết định sự thành bại. Thành công lớn nhất của nghệ thuật khởi nghĩa trong Cách mạng Tháng Tám là đã chọn đúng thời cơ lịch sử để phát động tổng khởi nghĩa, làm cho sức mạnh của toàn dân ta được nhân lên gấp bội, giành thắng lợi triệt để một cách nhanh, gọn, ít đổ máu. Cách mạng Tháng Tám năm 1945 khẳng định đỉnh cao của nghệ thuật chớp thời cơ của Đảng ta và của lãnh tụ Hồ Chí Minh.
Bài học này vẫn còn nguyên giá trị trong bối cảnh hiện nay, như Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng nhiều lần nhấn mạnh chưa bao giờ đất nước ta có được cơ đồ như hiện nay. Tuy nhiên, tình hình thế giới diễn biến phức tạp khó lường đặt đất nước ta trước những thách thức to lớn đòi hỏi Đảng ta phải có những quyết sách kịp thời và phù hợp để ứng phó có hiệu quả. Trong quá trình hội nhập và tham gia toàn cầu hóa, Việt Nam chúng ta xác định là thành viên chủ động và có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế và khu vực. Việt Nam là bạn và là đối tác tin cậy và có trách nhiệm.
Đảng ta cũng xác định toàn cầu hóa là quá trình tất yếu khách quan, có những cơ hội đồng thời chứa đựng những thách thức to lớn. Tận dụng thành công những thời cơ và vượt qua những thách thức của toàn cầu hóa góp phần vào sự phát triển bền vững đất nước như tinh thần của Tổng khởi nghĩa Tháng Tám năm 1945. Muốn vậy, đòi hỏi Đảng phải nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu, phải có tầm nhìn và tư duy chiến lược để nhìn xa, trông rộng phân tích được xu hướng phát triển của thời đại để đưa đất nước, dân tộc ta phát triển bền vững. Bản lĩnh chính trị của Đảng thời kỳ hội nhập cần phải được khẳng định và lan tỏa dẫn dắt đất nước đi lên. Tinh thần cách mạng phải luôn được thắp sáng trong từng bước đi, trong từng hành động của đất nước, dân tộc ta.
Giữ vững, phát huy vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản trong tiến trình cách mạng
Tổng khởi nghĩa Tháng Tám năm 1945, trong hoàn cảnh lịch sử ngặt nghèo, bị kẻ thù tìm trăm phương ngàn kế tiêu diệt, Đảng phải vừa củng cố, xây dựng và trưởng thành qua thực tiễn lãnh đạo cách mạng. Đường lối cách mạng được xây dựng, kiện toàn dần dần, đặc biệt có những điều chỉnh rất đúng đắn trong chủ trương chuyển hướng chiến lược kể từ sau Hội nghị Trung ương 6 (tháng 11/1939). Trong lãnh đạo tổng khởi nghĩa, Đảng đã phân tích những chuyển biến nhanh chóng của tình hình và kịp thời đề ra những chủ trương đúng đắn, thể hiện tính linh hoạt của Đảng. Đường lối cách mạng của Đảng, nhất là từ sau Hội nghị Trung ương 8 (tháng 5/1941), được xây dựng bám sát thực tiễn, sát tính cấp thiết của mỗi yêu cầu cách mạng đặt ra theo nguyên tắc ngắn gọn, dễ hiểu, dễ nhớ, để mỗi người dân yêu nước có thể hiểu và thực hành cách mạng. Chỉ thị "Nhật - Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta", chủ trương “Phá kho thóc, giải quyết nạn đói”, việc chọn thời điểm tổng khởi nghĩa trên cả nước và ở các địa phương cho thấy rõ điều đó.
Thực tiễn 35 năm đổi mới vừa qua càng chứng minh bài học về phát huy vai trò lãnh đạo của Đảng còn nguyên tính thời sự. Bảo đảm vai trò lãnh đạo, vai trò cầm quyền của Đảng Cộng sản Việt Nam là nguyên tắc bất di bất dịch trong tiến trình đổi mới đất nước toàn diện trên tất cả các lĩnh vực. Trong những bước ngoặt của lịch sử dân tộc, Đảng ta luôn thể hiện được bản lĩnh của một đảng chính trị tiến bộ, tiên phong và ngày nay là bản lĩnh của một đảng cầm quyền chân chính. Đảng lãnh đạo sự nghiệp đổi mới hiện nay trước hết là sự tiên phong về lý luận, giải mã những vấn đề từ thực tiễn đang đặt ra đòi hỏi phải được giải đáp. Đặc biệt là công tác phòng, chống tham nhũng và kiểm soát quyền lực hiện nay đòi hỏi Đảng phải có những quyết sách quyết liệt và kịp thời. Những kết quả bước đầu nhưng vô cùng quan trọng của công cuộc phòng, chống tham nhũng thời gian vừa qua đã thể hiện quyết tâm chính trị rất cao của Đảng ta, của người đứng đầu Đảng, của cả hệ thống chính trị. Những kết quả đó cũng dần dần lấy lại được niềm tin của dân với Đảng, với chế độ xã hội chủ nghĩa ở nước ta.
Đoàn kết toàn dân tộc, tin vào sức mạnh vĩ đại của quần chúng nhân dân
Đoàn kết toàn dân tộc, tin vào sức mạnh vĩ đại của quần chúng nhân dân để thực hiện cuộc cách mạng giải phóng và phát triển. Tổng khởi nghĩa Tháng Tám năm 1945 nhanh chóng giành thắng lợi là kết quả của sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân được Đảng phát huy cao độ trong Mặt trận dân tộc thống nhất. Đảng đã xuất phát từ chính lợi ích, nhu cầu, nguyện vọng của nhân dân để tổ chức, tập hợp, đưa nhân dân ra trận tuyến đấu tranh. Chủ trương "Phá kho thóc, giải quyết nạn đói" đáp ứng yêu cầu, nguyện vọng cấp bách nhất của quần chúng, tạo nên một cao trào cách mạng mạnh mẽ chưa từng thấy, không chỉ có ý nghĩa kinh tế trước mắt mà còn mang nội dung chính trị sâu sắc. Đó là hình thức thích hợp nhất lúc bấy giờ để tập hợp, phát động, động viên đông đảo quần chúng, tiến lên mặt trận cách mạng.
Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công đã thể hiện tư tưởng của Hồ Chí Minh về đại đoàn kết dân tộc, tin dân, trọng dân, phát huy sức mạnh của quần chúng nhân dân là những chủ nhân thực sự của cuộc cách mạng. Cách mạng Tháng Tám thắng lợi thể hiện đường lối tài tình của Đảng ta, gắn sức mạnh của dân tộc với sức mạnh của thời đại. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tổng kết: Vì có đoàn kết mới có lực lượng, có lực lượng mới có giành độc lập, tự do. Chẳng những giai cấp lao động và nhân dân Việt Nam ta có thể tự hào mà giai cấp lao động và những dân tộc bị áp bức nơi khác cũng có thể tự hào rằng: Lần này là lần đầu tiên trong lịch sử cách mạng, một Đảng mới 15 tuổi đã lãnh đạo cách mạng thành công, đã nắm chính quyền toàn quốc.
Ngày nay, trong sự nghiệp đổi mới phát triển đất nước, sức mạnh của nhân dân và đại đoàn kết dân tộc càng trở nên cần thiết hơn bao giờ hết. Đại đoàn kết dân tộc và sức mạnh từ quần chúng nhân dân đã trở thành năng lực nội sinh của dân tộc ta, đất nước ta. Trước những thách thức của thời đại, đặc biệt là trong bối cảnh đại dịch Covid-19 như hiện nay, một lần nữa truyền thống đoàn kết và văn hóa trọng dân của dân tộc ta lại được tỏa sáng và được thể hiện ở triệu triệu việc làm vô cùng tốt đẹp và có ý nghĩa.
Sự nghiệp đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập quốc tế đặt ra cho toàn Đảng và dân tộc ta nhiều vận hội mới, thời cơ mới, nhưng cũng đan xen nhiều thử thách, khó khăn; là cuộc vận động có tính cách mạng. Hơn lúc nào hết, Đảng phải phát huy được sức mạnh vô tận của khối đại đoàn kết toàn dân, động viên mọi tầng lớp xã hội vào cuộc chiến đấu xóa bỏ nghèo nàn, lạc hậu, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Thành công của sự nghiệp đổi mới phụ thuộc vào chính nhân dân, vào khối đại đoàn kết vững chắc hơn, mạnh mẽ hơn, rộng rãi hơn bao gồm nhân dân trong nước, kiều bào ngoài nước và bạn bè năm châu.
Những bài học đổi mới do các Đại hội của Đảng nêu lên đến nay vẫn còn có giá trị, trong đó có bài học "đổi mới phải dựa vào nhân dân, vì lợi ích của nhân dân, phù hợp với thực tiễn, luôn luôn sáng tạo. Đổi mới là sự nghiệp của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân cũng như cách mạng là sự nghiệp của quần chúng nhân dân.
Có thể nói, Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đã để lại cho chúng ta nhiều bài học cho sự nghiệp đổi mới hiện nay mà quan trọng nhất đó là bài học về chớp thời cơ, phát huy vai trò lãnh đạo và bản lĩnh chính trị của Đảng Cộng sản Việt Nam, phát huy sức mạnh của đại đoàn kết dân tộc và sức mạnh của quần chúng nhân dân. Vận dụng sáng tạo những bài học này phù hợp với thực tiễn phát triển của đất nước hiện nay mang ý nghĩa quyết định đến sự phát triển của đất nước ta, dân tộc ta và cũng là quyết định đến sự nghiệp đổi mới hiện nay!
Tiến sĩ Tống Thảo Đức
(Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh)