Việt Nam khẳng định vai trò trung tâm trong các vấn đề toàn cầu
Hội nghị trực tuyến Bộ trưởng Bộ Kinh tế ASEAN lần thứ 52 (AEM-52) đã kết thúc sau một tuần ( từ 22- 29/8) với các kết quả khả quan. Các bộ trưởng ASEAN đã thống nhất thúc đẩy thực thi hiệu quả các sáng kiến cũng như hợp tác ứng phó với ảnh hưởng của dịch Covid-19 và nhiều nỗ lực hướng tới ký kết Hiệp định RCEP vào cuối năm nay.
Hoàn tất hai sáng kiến
Năm 2020 là một năm diễn biến đặc thù với dịch bệnh Covid-19, các nước phải hạn chế đi lại, với vai trò là nước Chủ tịch ASEAN 2020, Việt Nam đã chủ động đề xuất và tham gia nhiều sáng kiến quan trọng nhằm thúc đẩy phục hồi kinh tế, duy trì chuỗi sản phẩm cung ứng khu vực và toàn cầu. Trong đó, để thích ứng, thay đổi phương thức tổ chức Hội nghị các Bộ trưởng Kinh tế ASEAN đã diễn ra đúng kế hoạch bằng hình thức họp trực tuyến.
Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh khẳng định, với những nỗ lực từ đầu năm đến nay đã cho thấy vai trò và trách nhiệm của Việt Nam trong cương vị Chủ tịch ASEAN 2020. Việt Nam đã và đang thực hiện rất tốt tinh thần "Gắn kết và chủ động thích ứng ASEAN" của năm 2020 và nhận được sự ủng hộ, ghi nhận từ các nước ASEAN cũng như các đối tác ngoại khối.
Hội nghị đã đạt được kết quả quan trọng nhất là các bộ trưởng thống nhất thúc đẩy thực hiện các sáng kiến, ưu tiên kinh tế do Việt Nam đưa ra. Trong đó có 2 sáng kiến đã được hoàn tất, gồm sáng kiến về "Chỉ số Hội nhập số ASEAN" và "Tài liệu tham chiếu về Kết nối các trung tâm đổi mới sáng tạo ASEAN"; còn 11 sáng kiến vẫn đang được ASEAN nỗ lực triển khai theo đúng lộ trình, dự kiến hoàn thành vào cuối năm nay.
Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh phát biểu tại hội nghị ngày 29/8.
Theo đó, các nước ASEAN đã thống nhất hướng xử lý vấn đề thông qua biểu thuế nhập khẩu thực hiện Hiệp định ATIGA chuyển đổi từ Danh mục hàng hóa ASEAN (AHTN) bản 2012 sang bản 2017 của Việt Nam; hoàn thành thủ tục chuẩn bị ký kết Thỏa thuận thừa nhận lẫn nhau đối với chứng nhận kiểu loại cho sản phẩm xe cơ giới trong ASEAN (APMRA); thống nhất thực thi Cơ chế tự chứng nhận xuất xứ hàng hóa toàn ASEAN (AWSC) từ 20/9/2020. Đây là nỗ lực rất lớn của Việt Nam và các nước ASEAN trong việc tạo điều kiện cho doanh nghiệp, thúc đẩy thương mại nội khối.
Bên cạnh đó, ASEAN tiếp tục thảo luận và tìm ra các giải pháp nhằm triển khai Kế hoạch tổng thể năm 2025 của Cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC); đánh giá giữa kỳ để có thể điều chỉnh Kế hoạch tổng thể năm 2025 phù hợp với bối cảnh mới trong khu vực cũng như giúp ASEAN vượt qua các thách thức trên quy mô toàn cầu.
Ứng phó với dịch Covid-19
Trong bối cảnh dịch bệnh, Việt Nam tích cực đưa ra các đề xuất như Tuyên bố chung của các bộ trưởng kinh tế ASEAN về ứng phó với dịch Covid-19, Kế hoạch hành động Hà Nội nhằm tăng cường hợp tác kinh tế ASEAN và kết nối chuỗi cung ứng trong bối cảnh đại dịch Covid-19.
Trong hội nghị lần này, các Bộ trưởng Kinh tế ASEAN và các nước đối tác đã thông qua Kế hoạch hành động ASEAN+3 về giảm thiểu tác động kinh tế của dịch Covid-19 và Sáng kiến chung giữa các Bộ trưởng Kinh tế ASEAN và Hàn Quốc về thúc đẩy kết nối kinh tế ứng phó với dịch Covid-19.
Với nội dung trọng tâm là tăng cường hợp tác trên các lĩnh vực quan trọng nhằm ứng phó và giảm thiểu tác động tiêu cực của dịch Covid-19. Cụ thể, duy trì liên kết chuỗi cung ứng khu vực; tăng cường lưu thông và tiếp cận các mặt hàng thiết yếu; tăng cường hợp tác chia sẻ thông tin và thực tiễn tốt nhằm ứng phó và hạn chế sự lây lan của dịch bệnh; tận dụng công nghệ và thương mại số để hỗ trợ và cho phép các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa tiếp tục hoạt động.
Thông qua Hội nghị AEM 52 và các hội nghị liên quan, Việt Nam đã phát huy tối đa vai trò Chủ tịch ASEAN thông qua việc chủ động đề xuất và tham gia các sáng kiến ứng phó với tác động dịch Covid-19.Việt Nam đã rất chủ động thực hiện duy trì mở cửa thị trường theo cam kết tại các sáng kiến ứng phó dịch Covid-19. Cụ thể đã dỡ bỏ các biện pháp tạm thời hạn chế xuất khẩu đối với khẩu trang y tế và gạo vào tháng 4 và tháng 5-2020 để góp phần duy trì nguồn cung cấp lương thực, y tế trong khu vực.
Sẽ ký kết RCEP vào cuối năm 2020
Tại hội nghị lần này, các Bộ trưởng Kinh tế ASEAN thống nhất định hướng ưu tiên cho việc ký Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) vào cuối năm 2020. Vì vậy, việc giải quyết các vấn đề còn tồn đọng đạt được kết quả khả quan. Các Bộ trưởng đã thảo luận rất kỹ, tìm ra hướng giải quyết, chỉ đạo cụ thể,xác định các quy tắc bổ sung đối với các dòng thuế, hàm lượng nội địa của sản phẩm xuất khẩu, kể cả vấn đề về rà soát phát lý, quy trình thực hiện nội bộ,thúc đẩy đạt mục tiêu tất cả việc chuẩn bị để ký kết.
Toàn cảnh hội nghị.
Các cuộc đàm phán RCEP đã được khởi độngtừ tháng 5/2013 với sự tham gia của 16 nước Đông Á, bao gồm 10 nước thành viên ASEAN và Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia, New Zealand và Ấn Độ. Đây là các nước mà ASEAN đang có các hiệp định thương mại tự do.
Vào phút cuối, Ấn Độ đã rút lui song các nước thành viên RCEP tiếp tục tạo điều kiện để Ấn Độ tham gia ký RCEP. Tạm thời không có Ấn Độ, 15 quốc gia RCEP (gọi tắt là RCEP15) vẫn sẵn sàng tiến tới thành lập một FTA lớn nhất thế giới.
Nếu được ký kết, Hiệp định RCEF sẽ hình thành khu vực kinh tế lớn nhất từ trước đến nay, GDP quy mô lên tới 32% tổng GDP toàn cầu, khoảng 32.000 tỷ USD; quy mô dân số chiếm 47,5% dân số thế giới. Vậy nên, nếu đi vào thực thi, RCEP sẽ tạo ra thuận lợi cho luân chuyển hàng hóa thương mại dịch vụ; cải cách sâu đậm các lĩnh vực để thực hiện thuận lợi hóa, tự do hóa thương mại.
So với các quy định của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), RCEP kết hợp một cách cân bằng các cam kết WTO với việc hạ thấp hơn nữa các rào cản thương mại ở biên giới và các điều khoản bổ sung của WTO, nhằm giải quyết các vấn đề pháp lý sau biên giới. Bên cạnh đó, RCEP có các chương dành riêng cho doanh nghiệp vừa và nhỏ, thương mại điện tử và giải quyết tranh chấp trong khi đưa ra các quy trình rộng rãi cho hợp tác kinh tế, kỹ thuật vì sự thịnh vượng chung.
“Đối với Việt Nam, Hiệp định RCEP khi được ký và đưa vào thực thi sẽ mở thêm cơ hội cho doanh nghiệp Việt Nam mở rộng thị trường, đẩy mạnh xuất khẩu, tham gia vào các chuỗi giá trị mới trong khu vực và tăng cường thu hút đầu tư nước ngoài. Việc cắt giảm thuế nhập khẩu sẽ mở ra cơ hội mới cho các sản phẩm từ các lĩnh vực như: Viễn thông, công nghệ thông tin, dệt may, da giày và nông nghiệp" - Bộ trưởng Trần Tuấn Anh khẳng định.
Hiệp định RCEF được xác định là nội dung rất ưu tiên trong chiến lược hội nhập của Việt Nam.RCEF sẽ đóng góp to lớn, không chỉ cho tăng trưởng kinh tế mà còn củng cố hệ thống thương mại đa phương, vô cùng cần thiết cho toàn cầu hóa. Với Việt Nam, để cân đong đo đếm về lợi ích thương mại, đầu tư từ RCEF còn nhiều điều cần tính toán kỹ hơn.
Từ tháng 5/2020, Việt Nam đã ban hành Thông tư cho phép chấp nhận giấy chứng nhận xuất xứ với chữ ký điện tử, con dấu điện tử hoặc bản chụp giấy chứng nhận xuất xứ nhằm tạo thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp, cho thương mại trong khu vực và thế giới trong bối cảnh đại dịch Covid-19.
Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho biết, dự kiến vào tháng 10/2020 cần thêm 1 hội nghị để đánh giá lại công tác chuẩn bị, trước khi báo cáo tại Hội nghị thượng đỉnh ASEAN vào tháng 11/2020 để ký kết Hiệp định RCEF theo đúng yêu cầu.
Với bước đi mang tính chủ động nằm trong chiến lược hội nhập, đây là mắt xích quan trọng, điểm nhấn cần thiết để đảm bảo những hoạt động tiếp tục thực hiện chiến lược hội nhập. Từ đó, tạo ra phát triển kinh tế xã hội bền vững, tiếp tục đổi mới mô hình tăng trưởng của nền kinh tế.
Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho rằng: “Cùngvới các Hiệp định thương mại tự do (FTA) khác như: Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và FTA Việt Nam-EU (EVFTA), RCEF có ý nghĩa quan trọng cho mục tiêu, nền tảng cũng như chiến lược dài hạn của Việt Nam; tiếp tục khẳng định Việt Nam là quốc gia có vai trò, vị thế quan trọng trong toàn cầu hóa cũng như hội nhập của khu vực với thế giới”.
Các Bộ trưởng cũng tin tưởng rằng, việc ký RCEP sẽ là cơ sở để củng cố niềm tin của cộng đồng doanh nghiệp và làm bền vững hơn cấu trúc của kinh tế khu vực, cũng như thể hiện sự ủng hộ của khu vực đối với hệ thống thương mại đa phương mở và dựa trên nguyên tắc, thúc đẩy phục hồi kinh tế sau đại dịch Covid-19, góp phần quan trọng cho sự tăng trưởng ổn định của nền kinh tế khu vực.
VÂN NGA