Một thập kỷ vì văn hóa đọc cho thiếu nhi

Đông đảo các bạn học sinh thích thú, háo hức khi được tham dự Lễ trao giải cuộc thi "Viết về cuốn sách yêu thích của em" lần thứ X, năm 2020. (Ảnh: Nguyễn Thực)

Sau hơn 5 tháng phát động, chính thức đăng tải trên báo Phụ nữ Thủ đô và website: baophunuthudo.vn từ tháng 4/2020, cuộc thi đã khép lại với những cảm xúc vô cùng đặc biệt, nhất là trong bối cảnh Việt Nam cũng như nhiều nước trên thế giới chịu ảnh hưởng nặng nề của dịch Covid-19.

Để phòng chống dịch bệnh, học sinh các cấp tại Hà Nội và một số địa phương đã có thời gian dài phải nghỉ học, không được tới trường để thực hiện các biện pháp giãn cách xã hội, phòng chống dịch. Điều đó đã ảnh hưởng không nhỏ đến việc học tập, rèn luyện của các em, đến mỗi gia đình, và chắc chắn, đã ảnh hưởng không nhỏ tới cuộc thi.

1 vạn bài dự thi sau 5 tháng phát động

Tuy nhiên, một điều đáng mừng là ngay trong những thời điểm tưởng chừng khó khăn ấy, cuộc thi "Viết về cuốn sách yêu thích của năm" vẫn nhận được sự hưởng ứng nhiệt tình của các em học sinh thông qua các hình thức gửi bài về dự thi qua email, qua fanpage của chương trình.

Kết quả, Ban tổ chức đã nhận được gần 1 vạn bài dự thi của các em là học sinh thuộc mọi lứa tuổi, từ bậc tiểu học đến trung học cơ sở, trung học phổ thông trên địa bàn Hà Nội và nhiều tỉnh, thành phố trong cả nước. Con số này đã chứng tỏ sau hành trình Một thập kỷ đồng hành cùng phong trào đọc cho thanh thiếu nhi, cuộc thi đã trở thành một sân chơi quen thuộc, có sức thu hút và lan tỏa rộng khắp đến các em học sinh trên cả nước…

Các bạn học sinh giao lưu, trả lời câu hỏi của MC Xuân Bắc về tác phẩm của Giám khảon - nhà văn Di Li tại lễ trao giải. (Ảnh: Nguyễn Thực)

Sau vòng Sơ khảo, Ban Giám khảo đã chọn được 55 bài viết có chất lượng nhất lọt vào Chung khảo cuộc thi. Tại vòng Chung khảo, đã có 18 bài dự thi xuất sắc nhất được trao với cơ cấu giải thưởng gồm: 1 giải Nhất, 2 giải Nhì, 3 giải Ba, 6 giải Khuyến khích và 6 giải Chuyên đề, có 04 giải được trao cho các tập thể là các trường có số lượng thí sinh dự thi đông nhất; trường có nhiều bài dự thi đạt chất lượng cao nhất, trường có phong trào dự thi sôi nổi nhất và trường có nhiều thí sinh nhỏ tuổi nhất.

Nhà văn Nguyễn Quang Thiều - Phó Chủ tịch Hội nhà văn Việt Nam- Giám khảo Cuộc thi lần thứ X - cho biết: "Tôi vô cùng ngạc nhiên và xúc động. Trong những cuốn sách đó, có những cuốn tôi đã đọc. Nhưng khi đọc bài viết của các bạn, tôi lại muốn ngồi xuống và đọc lại. Bởi các bạn đã làm cho cuốn sách ấy trở nên quyến rũ lạ thường. Đấy là tình yêu của các bạn đối với những câu chuyện, những nhân vật trong cuốn sách, đấy là khả năng của các bạn nhìn thấy thông điệp lớn lao mà mỗi cuốn sách mang lại và đấy là cảm xúc trong sáng và mãnh liệt của các bạn khi đọc những cuốn sách đó. Tôi thực sự muốn nói lời cám ơn tới các bạn”.

Một thập kỷ đồng hành, lan tỏa văn hóa đọc tới các thế hệ học sinh

Mùa giải lần thứ X là mùa giải đặc biệt, ghi dấu ấn một thập kỷ báo Phụ nữ Thủ đô đã đồng hành, khích lệ, phát huy và lan tỏa văn hóa đọc đến các thế hệ học sinh. Còn nhớ, năm 2011, mùa giải đầu tiên đã được khởi xướng từ nỗi lo ngại của những người làm báo về sự mai một của văn hóa đọc, đặc biệt là ở thế hệ trẻ trong thời đại bùng nổ công nghệ thông tin, truyền thông, giải trí online. 

Các bạn nhỏ say sưa đọc sách tại Lễ trao giải cuộc thi "Viết về cuốn sách yêu thích của em". (Ảnh: Nguyễn Thực)

Khi đó, hàng loạt bài viết trên các báo, trong đó có báo Phụ nữ Thủ đô, đã liên tục đưa ra lời cảnh báo rằng, nếu văn hóa đọc ngày càng bị mai một, nếu giới trẻ tiếp tục lao vào các hình thức giải trí "trăm hoa đua nở" trên môi trường mạng, thì không những sẽ xảy ra hậu quả nhãn tiền là các em sẽ học kém Văn, kém Sử, kém nhiều môn học xã hội khác; mà về lâu dài, một khi mất đi thói quen đọc sách, các em sẽ không có nhiều cơ hội để tiếp cận các tri thức của nhân loại một cách đầy đủ và hệ thống.

Với mong muốn đồng hành cùng thế hệ trẻ trên con đường học tập và trưởng thành tốt hơn, báo Phụ nữ Thủ đô đã quyết định khởi xướng cuộc thi “Viết về cuốn sách yêu thích của em”, cổ vũ các em học sinh đọc và viết cảm thụ về cuốn sách. Cuộc thi đã lập tức nhận được sự ủng hộ của các phụ huynh học sinh, thầy cô giáo, nhà trường, các nhà văn nhà thơ, các cấp Lãnh đạo Trung ương và thành phố…

Sau mỗi mùa giải, Ban Tổ chức vui mừng khi số lượng bài dự thi gửi đến ngày một đông đảo hơn, năm sau cao hơn năm trước. Và, cho đến thời điểm này, cuộc thi đã có sức ảnh hưởng rộng khắp cả nước, thu hút học sinh khắp các tỉnh, thành, từ nơi địa đầu Tổ Quốc đến mũi Cà Mau đều gửi bài dự thi, thậm chí cả những học sinh đang du học ở nước ngoài cũng tham gia và đã đoạt những giải cao.

Bà Lê Kim Anh - Chủ tịch Hội LHPN Hà Nội trao giải Nhất cho tác giả Hoàng Minh Phúc - lớp 8A3, trường THCS Trung Hòa (Hà Nội), viết về tác phẩm “Dòng sông thơ ấu”. (Ảnh: Nguyễn Thực)

Báo Phụ nữ Thủ đô tự hào là một trong những đơn vị tiên phong tổ chức một cuộc thi rộng khắp cho thiếu nhi nhằm nâng cao văn hóa đọc cho thế hệ trẻ. "Chúng tôi tin rằng, những nỗ lực của chúng tôi đã đóng góp không nhỏ nhằm tôn vinh và đề cao văn hóa đọc trong đời sống, dần dần sẽ là mảnh đất tốt nuôi dưỡng tâm hồn, tính cách, hình thành văn hóa của mỗi con người trưởng thành ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường" - Nhà báo Lê Quỳnh Trang - Tổng biên tập Báo Phụ nữ Thủ đô, Trưởng ban Tổ chức cuộc thi nhấn mạnh.

Phó Chủ tịch Thường trực Hội LHPN Hà Nội Nguyễn Thị Thu Thủy (ngoài cùng bên phải) và Tổng biên tập báo Phụ nữ Thủ đô Lê Quỳnh Trang (ngoài cùng bên trái) trao quà cho các tác giả đoạt giải Nhì tại cuộc thi. (Ảnh: Nguyễn Thực)

Những tưởng năm 2020 với nhiều biến động xã hội toàn thế giới do đại dịch Covid-19, nhưng trong nỗi lo và những mất mát chung đó, vẫn sáng lên tình người trong hoạn nạn, là sự trở về với nhiều giá trị gia đình truyền thống, là điểm tựa cho nhiều con người, nhiều số phận nhận ra giá trị đích thực của bản ngã nằm ở chính những gì bình dị, rất đỗi thân thương trong đời sống, là tình máu mủ, tình bạn, tình thầy trò, tình yêu gia đình, yêu quê hương đất nước, không phải là những vấn đề quá to tát, cao siêu. Điều này đã được thể hiện rất rõ trong lối tư duy và cách nhìn cuộc sống của các tác giả trẻ, cho thấy thế hệ trẻ ngày càng biết chọn lựa, đọc, và cảm thụ về những cuốn sách hay, bổ ích, gần gũi…

Bài viết ngày càng “già dặn", chất lượng và sâu sắc hơn

Phát biểu tại lễ trao giải, nhà văn Lê Minh Khuê – một người gắn bó nhiều năm với cuộc thi “Viết về cuốn sách yêu thích của em” do báo Phụ nữ Thủ đô tổ chức đã nhận định: "Chất lượng bài viết tại cuộc thi năm nay rất tốt và có sự “già dặn" hơn trong cách nghĩ, cách đọc của các em. Nhiều bài viết rất sâu sắc, rất hay, có những thông điệp đôi khi chính tôi cũng không thể viết được như các em".

Ông Kiều Thanh Hùng - Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Hà Nội và bà Lê Thị Hồng Minh - Phó Tổng biên tập báo Phụ nữ Thủ đô trao quà cho đại diện 4 tập thể đoạt giải của cuộc thi. (Ảnh: Nguyễn Thực)

Như em Hoàng Minh Phúc (Lớp 8A3- trường THCS Trung Hòa) sau khi đọc cuốn “Dòng sông thơ ấu” của nhà văn Nguyễn Quang Sáng đã thốt lên nếu chỉ nói về Việt Nam “đẹp và tuyệt vời” thì chưa đủ, mà còn có “khí chất kỳ diệu” khi được bồi đắp, xây dựng nên bởi những con người bình dị, chân quê mà kiên cường, bất khuất, khiến em thêm yêu và tự hào về đất nước Việt Nam.

Các em cũng bày tỏ sự khâm phục, tự hào với những người lính đã hy sinh xương máu của bản thân mình cho hòa bình đất nước nhưng khi trở về cuộc sống, dù chịu muôn vàn khó khăn vẫn luôn nói “Đừng kể tên tôi” (sách của nhà văn Phan Thúy Hà), bởi họ thấy họ vẫn còn may mắn được trở về, trong khi nhiều đồng đội cùng chiến hào đã ngã xuống; trân trọng hơn hình ảnh người phụ nữ Việt Nam kiên cường đã trải qua 75 năm gian nan trong đấu tranh và giành độc lập qua cuốn “Đường trần” (tác giả Trần Tố Nga), hiểu hơn những hy sinh của cha anh và giá trị của hòa bình hôm nay qua “Tuổi thơ dữ dội” (Phùng Quán), “Nhật ký Đặng Thùy Trâm”…

Nhiều năm qua, cuộc thi "Viết về cuốn sách yêu thích của em là sân chơi bổ ích được nhiều bạn học sinh mong đợi. (Ảnh: Nguyễn Thực)

Năm đầu tiên tham gia chấm giải các bài viết tham dự cuộc thi “Viết về cuốn sách của em”, nhà văn trẻ Di Li bày tỏ sự ngạc nhiên, xúc động và tò mò, muốn gặp những thí sinh nhỏ với những cảm nhận hay, sáng, đẹp về các cuốn sách. “Điều Di Li cảm thấy hạnh phúc là nhiều bài viết của các em không chỉ là cảm nhận mà giống như bài phê bình văn học”. Đứng trước vấn đề nan giải đặt ra hiện nay là sự thiếu hụt văn hóa đọc, cuộc thi “Viết về cuốn sách yêu thích của em” đã truyền cảm hứng, giúp nhiều bạn nhỏ hiểu hơn về sách, khích lệ tình yêu với sách, với văn hóa đọc.

Năm nay, rất nhiều bài viết về những cuốn sách mang tính thời sự cao được các em tìm đọc, qua đó khắc họa về tình yêu thương, sự sẻ chia cùng nhau vượt qua mùa dịch như “Con đã về nhà - ký họa cách ly dịch Covid-19” của kiến trúc sư trẻ Nguyễn Tăng Quang, “Đi qua hai mùa dịch” của tác giả Nguyễn Hoàng Anh Khoa…

Bên cạnh đó, còn có không ít bài viết về tình mẹ, tình cha, tình cảm gia đình… Em Trần Ngọc Anh lớp 7A4 THCS Cầu Giấy đã tự nhắc nhở mình sau khi đọc cuốn sách “Hãy chăm sóc mẹ”: “Hãy chăm sóc người thương yêu của mình khi còn có thể”. Em Nguyễn Phạm Gia Nhi, học sinh 6A2 THCS chất lượng cao huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La sau khi đọc truyện “Bức tranh của em gái tôi”, rút ra kết luận: “Lòng nhân hậu chính là liều thuốc thần kỳ để gắn kết mọi người”. 

Tác giả Nguyễn Anh Quân –đạt giải Nhất cuộc thi “Viết về cuốn sách yêu thích của em” năm 2011 cho rằng, đọc sách là con đường ngắn nhất, hiệu quả nhất để mỗi người có tư duy tốt. (Ảnh: Nguyễn Thực)

Nhiều bài viết của các em còn bày tỏ sự quan tâm lớn hơn, muốn lan tỏa tình yêu thương đến mọi người trên thế giới. Em Nguyễn Đình Duy Anh (lớp 7C- THCS Ngô Quyền, Sơn Tây) viết về cuốn truyện kinh điển “Không gia đình” của nhà văn Hector Malot, em mong mọi người trên thế giới yêu thương nhau nhiều hơn, không còn bạo lực, chiến tranh, sự tranh giành, đổ máu. Rất nhiều bài dự thi năm nay được các em chọn đọc là những cuốn sách truyền cảm hứng. Đây cũng là một trong những xu thế của giới trẻ hiện nay. Đó là những cuốn sách về những nhân vật nổi tiếng thế giới đã vượt qua khó khăn để thành công như thế nào, là những cuốn sách giúp các em sống lạc quan hơn, tự tin vào bản thân hơn, biết đi qua khó khăn, thất bại… 

Các đại biểu, nhà văn, nhà thơ cùng các tác gải đạt giải tại cuộc thi "Viết về cuốn sách yêu thích của em" lần thứ X, năm 2020 chụp ảnh lưu niệm tại Lễ trao giải. (Ảnh: Nguyễn Thực)

Giống như chia sẻ của thí sinh Đào Minh Châu - lớp 11A4, trường THPT Trần Phú (Hà Nội), thí sinh từng 3 lần nhận giải thưởng đã nói: Một cuốn sách hay không chỉ là của riêng mình, một cuốn sách hay chỉ thật sự trở nên ý nghĩa khi ta biết chia sẻ nó cho người khác, tựa như những điều tốt đẹp trong cuộc sống. Suy nghĩ ấy của Châu đã thức dậy trong chị gái mình là Đào Cẩm Ly khao khát tham gia cuộc thi, để chia sẻ giá trị văn hóa đọc, và những điều tốt đẹp trong từng cuốn sách, cho nhiều bạn học sinh khác.

Hay như tâm sự của bạn Nguyễn Anh Quân – thí sinh đạt giải Nhất cuộc thi “Viết về cuốn sách yêu thích của em” năm đầu tiên: “Dù năm nay đã 20 tuổi, là kỹ sư phần mềm, em vẫn luôn giữ thói quen đọc sách. Xã hội ngày nay đang phát triển rất nhanh. Để bắt kịp xu thế, phát triển và thành công, chúng ta phải có tư duy tốt, rèn luyện văn hóa và kỹ năng sống… Đọc sách là con đường ngắn nhất, hiệu quả nhất để đạt được điều đó”.

 THẢO HƯƠNG