Cơ sở giáo dục nghề nghiệp được giảng dạy kiến thức THPT: Nên hay không?

Hiện nay vẫn còn nhiều điểm chưa thống nhất quanh đề xuất cơ sở GDNN được giảng dạy kiến thức THPT (ảnh minh họa)

Học sinh có nhu cầu mà trường… không được dạy

Theo hai Hiệp hội, trước năm 2018, tại nhiều địa phương, Sở GD-ĐT đã cho phép các trường (TC nghề, CĐ nghề, TC chuyên nghiệp, CĐ) được tổ chức giảng dạy chương trình GDTX cấp THPT (học 7 môn văn hóa bắt buộc). Người học, sau khi hoàn thành chương trình được tham dự kỳ thi tốt nghiệp THPT để nhận được Bằng tốt nghiệp THPT. Ngoài ra, người học nếu đã học xong khối lượng kiến thức văn hóa THPT (4 môn) theo quy định tại Thông tư số 16/2010/TT-BGDĐT thì cũng được tham dự kỳ thi đại học (ĐH).

Tuy nhiên, kể từ năm 2019, Bộ GD-ĐT đã chỉ đạo các Sở GD-ĐT không cho phép các cơ sở GDNN được tổ chức giảng dạy chương trình GDTX cấp THPT mà chỉ giảng dạy khối lượng kiến thức văn hóa THPT theo quy định của Luật Giáo dục năm 2019 (tức là chỉ được dạy chương trình 4 môn học) để chỉ liên thông từ trung cấp (TC) lên cao đẳng (CĐ) trong hệ thống GDNN, chứ không liên thông lên ĐH. Bộ GD-ĐT đã quy định việc thực hiện chương trình GDTX cấp THPT để tham dự kỳ thi lấy bằng tốt nghiệp THPT phải do các trung tâm GDTX chủ trì thực hiện.

Trên thực tế ở nhiều địa phương, trong những năm gần đây, số học sinh tốt nghiệp THCS vào học GDNN ngày càng đông, trong số đó có đến trên 80% có nhu cầu học văn hóa THPT để tham dự kỳ thi quốc gia và lấy bằng tốt nghiệp THPT. Nhiều cơ sở GDNN ở các địa phương đã không được tiếp tục thực hiện giảng dạy chương trình GDTX cấp THPT. Các trường TC, CĐ phải liên kết với trung tâm GDTX, chứ không được quyền tự tổ chức giảng dạy.

Trong kiến nghị Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, hai Hiệp hội đề nghị các trường TC, CĐ đã được sở GD-ĐT các địa phương đồng ý cho giảng dạy chương trình giáo dục thường xuyên cấp THPT thì tiếp tục giảng dạy chương trình này cho người học đến khi có quy định mới.

Từ góc độ của cơ sở GDNN, TS. Đồng Văn Ngọc, Hiệu trưởng trường Cao đẳng nghề Cơ điện Hà Nội nhiều lần bày tỏ quan điểm cần “trao quyền” tổ chức giảng dạy khối kiến thức văn hóa THPT cho cơ sở giáo dục nghề nghiệp. TS Ngọc phân tích: Nhiều cơ sở giáo dục nghề nghiệp có đủ điều kiện vật chất, lực lượng giảng viên, đặc biệt là rất thấu hiểu học sinh của mình cần học như thế nào lại không được phép dạy chương trình văn hóa THPT. Thay vào đó, cơ sở giáo dục nghề nghiệp vẫn buộc phải thực hiện liên kết với một Trung tâm GDNN - TX, còn học sinh phải tham gia học tại Trung tâm GDNN-TX mới được tham dự kỳ thi tốt nghiệp THPT. Điều này dẫn tới các em buộc phải học nghề và văn hóa ở 2 địa điểm khác nhau. Đã đến lúc, Bộ GD-ĐT và Bộ LĐ-TB&XH cần giải quyết theo hướng thống nhất, giúp người học có điều kiện học tập tốt hơn. Đó là nên trao quyền cho các cơ sở GDNN có đủ điều kiện dạy văn hóa THPT chương trình giáo dục thường xuyên, cho phép học sinh được tham gia kỳ thi tốt nghiệp THPT như học văn hóa THPT tại các Trung tâm GDNN.

Cần “san bằng” kiến thức của hai hệ

TS. Lê Viết Khuyến, nguyên Vụ phó Vụ Giáo dục Đại học, Bộ GD-ĐT lại cho rằng, kiến nghị “trao quyền” giảng dạy văn hóa THPT cho các cơ sở GDNN chưa đủ tính thuyết phục. TS Khuyến phân tích, “Phân loại giáo dục theo tiêu chuẩn quốc tế” do UNESCO ban hành (phiên bản mới nhất là ISCED -2011 có hiệu lực trên toàn thế giới từ 2014), giáo dục được chia thành 9 cấp độ bắt đầu từ mầm non đến tiến sĩ. Trong đó cấp độ 3 cho trung học bậc cao (với giáo dục phổ thông là THPT, còn nhánh theo hướng nghề là trung học nghề).

Theo Luật Giáo dục hiện hành học sinh sau THCS có thể chọn học tiếp theo 2 luồng là THPT và học nghề, cụ thể là vào học tại các trường trung cấp (được gộp cả trung cấp chuyên nghiệp và trung cấp nghề nhưng thực chất là trung cấp nghề). Luật Giáo dục nghề nghiệp quy định bậc học nghề (trung cấp) có thời gian đào tạo là 1-2 năm đối với người học tốt nghiệp THCS trong khi thời gian này theo Điều 28 Luật Giáo dục là 3 năm. Với thời gian học rút gọn như vậy thì người học không thể đủ điều kiện để được dự kỳ thi tốt nghiệp THPT.

Ngoài ra, đối chiếu với ISCED-2011 thì trung cấp chưa đạt được cấp độ 3 như THPT nên người học không được quyền dự tuyển vào CĐ, ĐH (Điều 6 Quy chế tuyển sinh đại học, cao đẳng hiện hành). Như vậy, xét cả về thời gian đào tạo và cấp độ đào tạo của trường nghề chưa thể tương đương với trường THPT.

Xét về mặt quản lý Nhà nước, TS Khuyến cho rằng, Bộ GD-ĐT được giao quyền quản lý Nhà nước về giáo dục, đào tạo, chương trình giảng dạy, văn bằng… bậc THPT. Trong khi hiện nay, các cơ sở GDNN thuộc quyền quản lý của Bộ LĐ-TB&XH, mà Bộ này lại chỉ có trách nhiệm quản lý giáo dục nghề. Vì vậy, không thể “yêu cầu” Bộ GD-ĐT phải chịu trách nhiệm và cấp bằng tốt nghiệp cho việc đào tạo GDPT trong cơ sở GDNN trong khi những cơ sở này lại không chịu quản lý nhà nước của Bộ GD-ĐT. Nếu muốn trao quyền cho các cơ sở GDNN đào tạo chương trình THPT thì các cơ sở này cũng phải chịu sự quản lý nhà nước của cả Bộ GD-ĐT và Bộ LĐ-TB&XH, hoặc là thống nhất, chuyển việc quản lý các cơ sở giáo dục phổ thông và GDNN về cùng một cơ quan quản lý nhà nước như tinh thần của Nghị quyết 19-NQ/TW.

TRUNG THU