Vai trò của phong trào “Ba đảm đang” trong việc đảm bảo sản xuất, hậu cần cho chiến trường
(PNTĐ) - Năm 2025, phụ nữ Thủ đô cùng phụ nữ và nhân dân cả nước tự hào kỷ niệm 1985 năm cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng, 65 năm “Đội quân tóc dài” và 60 năm phong trào phụ nữ “Ba đảm đang”. Phát huy khí phách của Hai Bà Trưng, trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, “Đội quân tóc dài” của phụ nữ miền Nam cùng phong trào“Ba đảm đang” của phụ nữ miền Bắc là mốc son chói lọi trong lịch sử phong trào phụ nữ Việt Nam, là bằng chứng sinh động của chủ nghĩa anh hùng cách mạng, của nghị lực phi thường, phẩm chất đạo đức cao đẹp và sức mạnh của phụ nữ Việt Nam.
Phong trào “Ba đảm đang”: Cao trào cách mạng sôi nổi
Trong không khí sục sôi của những ngày Nam - Bắc thi đua đánh Mỹ, với lòng yêu nước nồng nàn, thực hiện lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh “Không có gì quí hơn độc lập tự do”, “Lúc này, chống Mỹ cứu nước là nhiệm vụ thiêng liêng nhất của mọi người Việt Nam yêu nước. Tất cả chúng ta hãy đoàn kết nhất trí, triệu người như một, quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược”, lớp lớp thanh niên, cả trung niên, cha trước con sau nhập ngũ, tái ngũ đi chiến trường đánh Mỹ; cả miền Bắc sôi nổi thi đua với các phong trào “Ba sẵn sàng” của thanh niên, “Ba cao điểm” của công nhân viên chức, “Ba quyết tâm” của trí thức, “Hai giỏi” của phụ lão.
Để xây dựng hậu phương miền Bắc vững vàng, chi viện tốt cho miền Nam ruột thịt, từ sáng kiến “Ba đảm nhiệm” của phụ nữ huyện Đan Phượng tháng 2/1965, phong trào “Ba đảm đang” đã được Trung ương Hội LHPN Việt Nam phát động và trở thành cao trào cách mạng sôi nổi, rộng khắp trong phụ nữ toàn miền Bắc giai đoạn 1965-1975 với các nội dung: Đảm đang sản xuất, công tác thay thế chồng, con đi chiến đấu; Đảm đang công việc gia đình để chồng con yên tâm chiến đấu; Đảm đang phục vụ chiến đấu và sẵn sàng chiến đấu khi cần thiết.
Phong trào đã đáp ứng yêu cầu cấp bách của hai nhiệm vụ chiến lược: Chống Mỹ cứu nước và bảo vệ miền Bắc XHCN, xuất phát từ chính nhu cầu, nguyện vọng chính đáng và khả năng củ phụ nữ Việt Nam nên đã lôi cuốn được đông đảo phụ nữ tham gia, không sợ hiểm nguy, không ngại gian khổ, vất vả hy sinh.
Đến tháng 5/1965, sau hai tháng phát động, toàn miền Bắc đã có 1,7 triệu phụ nữ đăng ký “Ba đảm đang” lập thành tích xuất sắc.
Tại Hà Nội, chỉ sau một thời gian ngắn, đã có 30 vạn phụ nữ Thủ đô thuộc các lứa tuổi, thuộc mọi thành phần ghi tên tình nguyện “Ba đảm đang”, góp phần thực hiện chỉ đạo của Thành ủy Hà Nội chuyển hướng xây dựng kinh tế địa phương ngay trong hoàn cảnh có chiến tranh, tiếp tục sản xuất đi đôi với bảo vệ sản xuất; chuẩn bị phương án chiến đấu tốt, đồng thời ra sức chi viện cho miền Nam.
Hàng nghìn nữ thanh niên, trong đó có nhiều chị vừa rời ghế nhà trường đã hăng hái gia nhập đội thanh niên xung phong chống Mỹ cứu nước, sẵn sàng đi tới vùng đất lửa, mở các con đường chiến lược chi viện cho chiến trường miền Nam. hàng vạn đơn tình nguyện cho chồng con đi chiến đấu. Có mẹ một lúc tiễn đưa cả 3 con nhập ngũ, nhiều bà mẹ có con độc nhất cũng tình nguyện cho con vào bộ đội.
Xây dựng hậu phương vững vàng, chi viện tốt cho chiến trường
Ở lại hậu phương, thực hiện lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh (ngày 20/7/1965): “Đồng bào và chiến sĩ miền Bắc dũng cảm tiến lên, hăng hái thi đua sản xuất và chiến đấu… Chị em phụ nữ hãy thực hiện thật tốt “Ba đảm đang”, góp phần đánh thắng giặc Mỹ xâm lược…”, phụ nữ Hà Nội cùng phụ nữ toàn miền Bắc không quản ngày đêm và bom đạn của kẻ thù, ra sức thi đua vừa lao động sản xuất, công tác, tham gia chiến đấu, phục vụ chiến đấu, vừa đảm nhận việc nhà, chăm sóc cha mẹ già, nuôi dạy các con với tinh thần nỗ lực phi thường.
Chị em có thể làm tất cả mọi việc mà trước đây phụ nữ chưa hề làm kể cả những việc cần đến kỹ thuật. Với tỷ lệ 62,73% trong công nghiệp nhẹ, chị em giữ vai trò quan trọng ở các ngành sản xuất công nghiệp của thành phố.
Tại nhiều nhà máy như dệt, dược, may, chế biến thực phẩm, lao động nữ lên tới 70-80%. Phụ nữ đảm nhận mọi việc từ khâu bốc vác, vận chuyển đến đứng máy, với tinh thần “giỏi một việc, biết nhiều việc”, tăng năng suất “giành ba điểm cao”, hàng vạn sáng kiến đã được đề xuất để hoàn thành vượt mức kế hoạch, xuất hiện các nữ kiện tướng ngày công cao.
Những năm 1967-1969, địch đánh phá ác liệt nhưng chị em ngành dệt sản xuất ngoài kế hoạch 100 triệu mét vải, chị em ngành dược sản xuất 10 tấn thuốc vì miền Nam ruột thịt, chị em nông dân tập thể ngoại thành giành năng suất 5 tấn thóc/ha (1967)… Vừa học vừa làm, chị em phụ nữ trở thành chủ lực trong hợp tác xã nông nghiệp. Đội trưởng sản xuất, trên 80% là nữ.
Chủ nhiệm các hợp tác xã thủ công đa số là nữ. Chị em chống hạn, chống úng, làm thủy lợi, kiến thiết đồng ruộng, áp dụng tiến bộ kỹ thuật, chăn nuôi, san lấp hố bom, giữ vững diện tích gieo trồng. Khẩu hiệu “Làm ngày không đủ tranh thủ làm đêm”, “Địch đánh ban ngày ta sản xuất ban đêm”, “Tay cày tay súng”, “Tay búa tay súng” đã trở thành hiện thực cuộc sống, phấn đấu thực hiện “thóc không thiếu một cân, quân không thiếu một người” chi viện sức người, sức của cho miền Nam ruột thịt.
Chị em ở nhiều đơn vị góp phần chuyển hàng chục vạn tấn máy móc đi sơ tán, khắc phục khó khăn để đảm bảo ổn định sản xuất nơi sơ tán, với khẩu hiệu “Tim có thể ngừng đập, máy không thể ngừng chạy”, điển hình như AHLĐ Cù Thị Hậu, công nhân Nhà máy Dệt 8/3, chồng đi chiến đấu, 2 con còn nhỏ vẫn phấn đấu kiên trì đảm bảo ngày công bình quân cao, dệt vượt mức kế hoạch, đứng đầu hội thi thợ giỏi toàn ngành dệt. Nữ công nhân ngành vận tải bảo dưỡng đường, sửa cầu đảm bảo vận chuyển trong mọi tình huống. Nữ công nhân cảng sông Hồng nhiều ngày bốc dỡ hàng nghìn tấn hàng phục vụ chi viện chiến trường.
Chị em ngành Xây dựng làm nhiều hầm phòng không, đặt hàng vạn ống “buy” cá nhân bảo vệ người và của. Chị em ngành Giao thông bám mặt đường, phân hàng thông xe, san lấp hố bom, sửa chữa cầu phà, giải phóng mặt đường. Chị em Thương nghiệp bám trụ nơi trọng điểm kịp thời phục vụ bộ đội và lực lượng khắc phục hậu quả sau những trận đánh. Chiếm tỷ lệ gần 60% trong ngành y tế, các bác sĩ bệnh viện như Xanh Pôn, Bệnh viên Đống Đa, Bệnh viện Bạch Mai dũng cảm xông vào lửa đạn để cứu chữa nạn nhân, thực hiện khẩu hiệu “Thầy thuốc như mẹ hiền”, có nhiều sáng kiến, công trình nghiên cứu thiết thực phục vụ chiến đấu và đời sống…Trong phong trào thi đua, những tổ lao động XHCN, tổ sản xuất tiên tiến cũng chính là những tổ đầu tiên đạt danh hiệu Ba đảm đang.
Phụ nữ còn là lực lượng chiến đấu và phục vụ chiến đấu hết sức gan dạ, dũng cảm. Thực hiện Nghị quyết của Thành ủy về xây dựng lực lượng vũ trang thời chiến, chị em tham gia 45% vào dân quân, 35% vào tự vệ biên chế thành 117 trung đội và một đại đội toàn nữ. Các chi hội phụ nữ đường phố thành lập 275 tổ phục vụ chiến đấu. Ngoài ra, hàng vạn chị em tham gia lực lượng bán vũ trang. Tính đến năm 1975 đã có 8 vạn gia đình quân nhân, trong đó 20.371 gia đình có từ 2 đến 6 người thân tại ngũ.
Có thể khẳng định phong trào phụ nữ “Ba đảm đang” đã lôi cuốn, thúc đẩy khí thế mạnh mẽ thi đua sản xuất, chiến đấu, học tập vươn lên của phụ nữ. Từ phong trào, một thế hệ cán bộ nữ trẻ dám nghĩ, dám làm phát triển mạnh mẽ, nhanh chóng và trưởng thành vững vàng. Phong trào Ba đảm đang đã thúc đẩy những chị em bình thường, thậm chí chậm tiến trở thành những người tiên tiến.
Phụ nữ Hà Nội tiếp tục phát huy truyền thống phụ nữ “ba đảm đang”
Trong công cuộc đổi mới, phát triển của Thủ đô và đất nước hôm nay, phát huy truyền thống phụ nữ “Ba đảm đang”, phụ nữ Hà Nội cùng phụ nữ cả nước tiếp tục nỗ lực cố gắng, nêu cao tinh thần làm chủ, ý chí tự lực, tự cường, ra sức thi đua làm theo lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh “Mỗi người phụ nữ và tất cả phụ nữ phải hăng hái nhận lấy trách nhiệm của người làm chủ đất nước, tức là phải ra sức thi đua tăng gia sản xuất và thực hành tiết kiệm để xây dựng nước nhà, xây dựng chủ nghĩa xã hội. Muốn làm tròn nhiệm vụ vẻ vang đó, phụ nữ ta phải xóa bỏ cái tâm lý tự ty và ỷ lại; phải có ý chí tự lực, tự cường; phải nâng cao trình độ lý luận chính trị, văn hóa, kỹ thuật”.
Nhiều phong trào thi đua, cuộc vận động thiết thực, hiệu quả đã được tổ chức Hội Phụ nữ phát động, triển khai thực hiện thu hút đông đảo chị em tham gia như: Phong trào thi đua “Phụ nữ Thủ đô tích cực học tập, lao động sáng tạo, xây dựng gia đình văn minh, hạnh phúc”; nay là phong trào “Xây dựng người phụ nữ Thủ đô “Trung hậu - Sáng tạo - Đảm đang - Thanh lịch” gắn với học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; Cuộc vận động Phụ nữ Thủ đô ứng xử đẹp, Xây dựng gia đình “5 không, 3 sạch”, giúp nhau phát triển kinh tế, sáng kiến sáng tạo, giỏi việc nước đảm việc nhà, góp phần xây dựng người phụ nữ Việt Nam thời đại mới có tri thức, có đạo đức, có sức khỏe, có trách nhiệm với bản thân, gia đình, xã hội và đất nước, tích cực tham gia xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch vững mạnh.
Nhiều mô hình thiết thực, có ý nghĩa nhân văn sâu sắc đã được nhân rộng như: Tuần lễ vàng tiết kiệm vì phụ nữ nghèo, nuôi lợn nhựa tiết kiệm, biến rác thành tiền, “Mẹ đỡ đầu”, “Đồng hành cùng con”, “Đồng hành cùng phụ nữ biên cương”, “Triệu phần quà san sẻ yêu thương”; sống xanh, biến các điểm rác tồn đọng thành vườn hoa, đường hoa phụ nữ tự quản…
Hàng ngàn công trình, phần việc được các cấp Hội đăng ký và triển khai thực hiện có hiệu quả: Xây, sửa nhà tình nghĩa, mái ấm tình thương, hỗ trợ xây, sửa điểm trường, tôn tạo làm đẹp các điểm di tích, hậu phương quân đội, phụng dưỡng Bà Mẹ Việt Nam Anh hùng, mẹ liệt sĩ, tặng học bổng nâng bước em đến trường… với tổng trị giá nhiều tỷ đồng. Nhiều điển hình tiên tiến trong phong trào thi đua đã được xét chọn người tốt việc tốt các cấp, phụ nữ Thủ đô tiêu biểu, Công dân Thủ đô ưu tú, giải thưởng phụ nữ Việt Nam… góp phần tô đẹp thêm truyền thống của phụ nữ Việt Nam.
Bước vào kỷ nguyên mới của dân tộc, bám sát sự chỉ đạo của Trung ương Hội và Thành ủy Hà Nội, các cấp Hội Phụ nữ Hà Nội cùng phụ nữ cả nước nguyện tiếp tục đổi mới mạnh mẽ nội dung, phương thức hoạt động, tinh gọn tổ chức bộ máy, không ngừng sáng tạo, coi trọng hiệu quả thực chất, thực hiện tốt nhiệm vụ đoàn kết tập hợp đông đảo phụ nữ.
Mỗi hội viên phụ nữ Hà Nội tiếp nối truyền thống, phát huy phẩm chất tốt đẹp của phụ nữ Việt Nam “Anh hùng, bất khuất, trung hậu, đảm đang”, nét thanh lịch văn minh của người Hà Nội, gương mẫu đi đầu, không ngừng rèn luyện, khát vọng cống hiến, chung sức xây dựng Thủ đô và đất nước phát triển thịnh vượng trong kỷ nguyên mới.
