“Công dân số” cùng Thủ đô vươn mình

Kể từ ngày tham gia phong trào “Bình dân học vụ số”, mọi người trong tổ dân phố thường gọi gia đình chị Đỗ Thu Trà - cán bộ Ủy ban MTTQ Việt Nam phường Phú Diễn, Hà Nội là “gia đình chuyển đổi số”. Bởi trong gia đình chị Trà, không chỉ có mẹ đang mỗi ngày nâng cao kiến thức về công nghệ số để phục vụ công tác mà cả chồng chị - anh Nguyễn Hữu Thành và hai con là cháu Nguyễn Thu Uyên - sinh viên trường Đại học ngôn ngữ Bắc Kinh (Trung Quốc), và cháu Nguyễn Hữu Tuấn Anh, học sinh lớp 12, đều đăng ký học online về kỹ năng sử dụng Al và các kỹ năng số để phục vụ cuộc sống.

Chị Trà cho biết, trong gia đình chị, các thành viên đang tham gia các khóa học online nâng cao trình độ ứng dụng công nghệ thông tin vào công việc và học tập hàng ngày. Nhờ đó, mọi người đều đã biết cách sử dụng phần mềm ChatGPT, công cụ AI đơn giản vào tra cứu các văn bản, hướng dẫn viết báo cáo, đơn, tờ trình, dựng clip…

Trong thời gian con trai ôn thi và thi tốt nghiếp THPT, vợ chồng chị thường xuyên cập nhập thông tin tuyển sinh qua internet để trao đổi, chia sẻ lại với con; cùng con tham gia các lớp học định hướng nghề nghiệp. Con trai chị cũng tìm hiểu kiến thức qua internet…

Ngoài ra, trong công việc, để thuận lợi hơn khi tra cứu các văn bản quy phạm pháp luật, chị Trà đều nhờ đến những cú click chuột. Chị tư vấn cho cán bộ hội viên phụ nữ mua BHYT, BHXH tự nguyện đảm bảo quyền lợi… Nhờ các nhóm zalo, facebook…, công tác triển khai các nhiệm vụ công tác Hội đến các Chi hội cũng như các hội viên được thuận lợi, kịp thời. Công tác tập huấn qua zoom, đường link đảm bảo an toàn…, tuyên truyền các chủ chương chính sách của Đảng và Nhà nước kịp thời đến cán bộ, hội viên phụ nữ và nhân dân như khi sát nhập địa giới hành chính thông báo trụ sở Đảng ủy, UBND, Ủy ban MTTQ phường, và trụ sở tiếp công dân giải quyết thủ tục hành chính công an phường.

Trong bối cảnh thực hiện chính quyền hai cấp cán bộ gần dân, sát dân hơn, việc thành lập các nhóm zalo, fanpage, công văn giấy mời được gửi qua Zalo cá nhân và Zalo nhóm thực sự hiệu quả; cán bộ nắm bắt được những vụ việc, điểm nóng nhanh và xử lý kịp thời. Nhờ công tác nắm bắt tình hình cư dân qua các trang mạng xã hội, đơn vị của chị đã kịp thời phát hiện và xử lý 1 vụ bạo lực gia đình liên quan đến 2 tổ dân phố số 09 và 16, nắm bắt nhanh chóng tình hình tư tưởng cán bộ, hội viên và nhân dân tại các dự án đang triển khai trên địa bàn phường. Quan trọng hơn cả, thông qua các hình thức công nghệ này cán bộ phụ trách địa bàn cũng thuận lợi hơn trong nắm bắt, triển khai nhiệm vụ đến địa bàn cụm dân cư kịp thời hiệu quả, đáp ứng yêu cầu của mô hình chính quyền 2 cấp gần dân, sát dân, hiệu quả.

Hướng tới mục tiêu phát triển toàn diện, Hội LHPN phường Giảng Võ đã và đang thí điểm mô hình “Gia đình 5.0” tại tổ dân phố 20. Theo đó, mỗi gia đình được hỗ trợ tiếp cận công cụ số như phần mềm quản lý tài chính, lịch điện tử sinh hoạt, ứng dụng chăm sóc sức khỏe và giáo dục số. Bên cạnh đó, các buổi sinh hoạt chuyên đề như “Nuôi dạy con trong thời đại AI” hay “Quản lý thời gian và cảm xúc trong gia đình hiện đại” giúp phụ nữ từng bước nâng cao hiểu biết, đồng thời lan tỏa kỹ năng sống tới cả cộng đồng. Đây không chỉ là một bước đi chiến lược, mà còn thể hiện tư duy lãnh đạo đổi mới của Hội: Lấy công nghệ làm nền, lấy gia đình làm trung tâm, lấy tiến bộ làm kim chỉ nam cho hành động.

Mô hình “Tổ Zalo kết nối – Gia đình hạnh phúc 4.0” tại tổ phụ nữ số 16 do bà Nguyễn Thị Tính phụ trách, đã trở thành điểm sáng trong công tác ứng dụng CNTT vào công tác Hội. Bà Tính cho biết, từ 1-2 người đầu tiên tham gia, đến nay, sau hơn 1 năm triển khai, đã lan toả đến 150 hội viên phụ nữ trên địa bàn. Các chị em chia sẻ những bài học, câu chuyện gia đình, cách kết nối bố mẹ và con cái trong gia đình, hướng dẫn cách sử dụng link tham khảo, cần đọc gì qua mạng xã hội. Thậm chí, những câu chuyện vướng mắc, khó nói trong gia đình cũng được chị em tỉ tê, tâm sự và tìm lời khuyên…

Không chỉ dùng Zalo để phổ biến tài liệu về giáo dục con cái, chia sẻ các kỹ năng mềm, tổ còn tổ chức livestream định kỳ trên Facebook để hội viên trao đổi kinh nghiệm sống, từ đó tăng cường sự gắn kết và học tập lẫn nhau, chia sẻ kinh nghiệm xây dựng gia đình no ấm, tiến bộ. Đến nay, mô hình đã giúp hơn 90% hội viên sử dụng thành thạo ứng dụng Zalo và Facebook để tham gia sinh hoạt. Đặc biệt, có đến 30% hội viên cao tuổi lần đầu tiên sử dụng điện thoại thông minh để gọi video cho con cháu – một bước tiến đầy nhân văn thể hiện tinh thần học hỏi không ngừng và thích ứng linh hoạt trong kỷ nguyên số.

Thanh Liệt là phường mới thành lập, dân số đông trên 76 nghìn người, tốc độ đô thị hóa nhanh, áp lực về hạ tầng, dịch vụ và quản lý hành chính là rất lớn. Việc xây dựng công dân số càng trở nên cấp thiết, là chìa khóa để nâng cao chất lượng quản lý, phục vụ nhân dân, thúc đẩy phát triển bền vững. Đây không chỉ là nhiệm vụ của các cơ quan chuyên môn, mà là cuộc vận động của toàn dân, trong đó lực lượng thanh niên giữ vai trò xung kích, sáng tạo, đi đầu. Thực hiện Chỉ thị 11, Uỷ ban MTTQ Việt Nam phường Thanh Liệt đã  triển khai phong trào “Công dân số cùng Thủ đô vươn mình”.

Đồng chí Lê Thanh Hương - Bí thư Đoàn thanh niên phường Thanh Liệt cho biết: Phong trào “Công dân số cùng Thủ đô vươn mình”, nhằm xây dựng một cộng đồng người dân Thủ đô văn minh, hiện đại, có năng lực sử dụng công nghệ để học tập, lao động, kinh doanh, tiếp cận dịch vụ công và tham gia xây dựng chính quyền. Phong trào này hướng tới mỗi tổ chức, mỗi người dân phải thay đổi cách nghĩ, cách làm, từ thủ công sang ứng dụng công nghệ; lấy dữ liệu, nền tảng số làm động lực phát triển.

Nhận thức rõ trách nhiệm vai trò của tuổi trẻ trong giai đoạn mới, tuổi trẻ phường Thanh Liệt xác định: Đoàn viên, thanh niên phải là lực lượng đi đầu, nòng cốt, lan tỏa trong cuộc vận động này. Theo đó, thời gian qua, Đoàn thanh niên phường đã lên kế hoạch chủ động triển khai Tuyên truyền qua mạng xã hội: Xây dựng fanpage Đoàn phường thành kênh lan tỏa thông tin chính thống, phản bác tin giả, Đoàn Thanh niên là lực lượng nòng cốt trong công tác tuyên truyền, trực tiếp là admin, người gác cổng thông tin của các trang tin chính thống của phường. Đăng ký công trình thanh niên số: Số hóa hồ sơ đoàn viên trên phần mềm quản lý đoàn viên, lập bản đồ số hóa các điểm văn hóa – lịch sử trên địa bàn.

Huy động đoàn viên tham gia Ngày thứ Bảy tình nguyện, tham gia chiến dịch 45 ngày cao điểm về nội dung chuyển đổi số trong hỗ trợ hành chính công, 21/21 chi đoàn cử đoàn viên tham gia tập huấn kỹ năng số, tham gia tổ chuyển đổi số cộng đồng do UBND Phường thành lập. Mỗi ngày Đoàn phường cử 5 đoàn viên thanh niên trực tại bộ phận 1 cửa của phường, hỗ trợ người dân thực hiện nội dung hồ sơ gửi lên trung tâm dịch vụ hành chính công của Thành phố. Từ đầu tháng 7, Đoàn Thanh niên đã hỗ trợ được hơn 2.000 lượt người thực hiện hồ sơ hành chính công.

“Chúng tôi đưa ra chỉ tiêu 100% chi đoàn đăng ký mô hình, phần việc “Công dân số”, gắn với nhiệm vụ chính trị của Phường. Phát huy vai trò hạt nhân của Đoàn trong không gian mạng, xây dựng hình ảnh “Tuổi trẻ Thanh Liệt văn minh -  nghĩa tình - sáng tạo - số”.  Tiếp tục hỗ trợ người dân tiếp cận dịch vụ công trực tuyến mức độ 3,4, góp phần nâng cao chỉ số chuyển đổi số của phường. Tổ chức các cuộc thi, sân chơi sáng tạo cho thanh thiếu nhi về ý tưởng ứng dụng công nghệ số trong quản lý đô thị, bảo vệ môi trường. Tuổi trẻ Thanh Liệt xin hứa: Sẽ là lực lượng tiên phong, dám nghĩ – dám làm – dám đổi mới, góp phần xây dựng Thanh Liệt trở thành phường văn minh – xanh – hiện đại – số”- Bí thư Đoàn thanh niên phường Thanh Liệt cho biết.

Công an thành phố Hà Nội đã triển khai toàn diện, đồng bộ,  đưa công nghệ, chuyển đổi số vào mọi mặt công tác.

Đồng hành cùng điểm phục vụ hành chính công, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh xã Thanh Trì đã thành lập Đội hình Thanh niên tình nguyện với tinh thần xung kích, trách nhiệm, sẵn sàng đồng hành cùng các cấp chính quyền và nhân dân xã, như: Tham gia hướng dẫn nhân dân thực hiện các thủ tục hành chính; tư vấn, cài đặt và sử dụng ứng dụng iHanoi, VNeID, tuyên truyền về hiệu quả và lợi ích của mô hình chính quyền địa phương hai cấp... Với sức trẻ và tinh thần tình nguyện, Đoàn xã Thanh Trì đã phát huy vai trò nòng cốt trong việc kết nối, hỗ trợ người dân, góp phần xây dựng chính quyền thân thiện, hiện đại, hiệu quả và gần dân hơn.

Chủ tịch UBND xã Thanh Trì Lã Văn Huy khẳng định: Công tác cải cách hành chính không chỉ là hoàn thiện quy trình, mà là đổi mới tư duy phục vụ. Vì vậy, xã tiếp tục đầu tư nâng cao năng lực cán bộ, ứng dụng chuyển đổi số và trên hết là lắng nghe người dân nhiều hơn để hoàn thiện từng ngày.

Xác định phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là yêu cầu tất yếu, khách quan, Công an thành phố Hà Nội cũng đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, triển khai toàn diện, đồng bộ nhiều nhiệm vụ trọng tâm, đưa công nghệ, chuyển đổi số vào mọi mặt công tác. Ngày 31/7, Công an thành phố Hà Nội đã ra mắt 4 sản phẩm chuyển đổi số phục vụ nhân dân và nhiệm vụ công tác chuyên môn gồm: Tổng đài viên AI (1900 0113) và chatbot AI; Hệ thống tổng đài 113, 114 thông minh; Hệ thống số hóa thông minh và lưu trữ điện tử và Bảo tàng số.

Đây là ứng dụng được Công an Thành phố phối hợp Trung tâm phục vụ hành chính công Thành phố xây dựng, phát triển nhằm tự động cung cấp các thông tin hữu ích cho người dân 24/7. Tập trung hướng dẫn người dân thực hiện thủ tục hành chính, tố giác tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật khác; hướng dẫn người dân các kỹ năng phòng chống tội phạm, bảo đảm an toàn phòng chống cháy, nổ và cung cấp các thông tin hữu ích liên quan lực lượng Công an.

Trung tướng Nguyễn Thanh Tùng - Giám đốc Công an thành phố Hà Nội cho biết: Phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là đột phá quan trọng hàng đầu, là động lực chính để đổi mới phương thức quản trị quốc gia, phát triển kinh tế - xã hội, ngăn chặn nguy cơ tụt hậu, đưa đất nước phát triển bứt phá, giàu mạnh trong kỷ nguyên mới. Hiện nay, Công an Thành phố đang triển khai hệ thống Camera AI thứ 2 với tổng số 1.837 camera với nhiều tính năng hiện đại, quay quét 360 độ, nhận diện rõ sự vật, hiện tượng, đối tượng ở khoảng cách xa 500m đến 700m; hoạt động được trong mọi điều kiện thời tiết, môi trường khắc nghiệt, có các tính năng cảnh báo tụ tập đám đông, nhận diện đối tượng; tự động nhận diện, cập nhật các phương tiện vi phạm trên hệ thống; cảnh báo về vi phạm môi trường, vỉa hè... hướng đến hạn chế thấp nhất lực lượng CSGT phải trực tiếp chỉ huy giao thông…

Tại các địa phương của Thủ đô, nhiều đoàn thể, chi bộ thôn đều được giao nhiệm vụ tuyên truyền, vận động, tạo sự đồng thuận và chủ động tham gia. Những đoàn viên, hội viên ưu tú được lựa chọn vào các tổ xung kích, tình nguyện, hình thành phong trào thi đua sôi nổi, rộng khắp. Việc tuyên truyền được thực hiện linh hoạt như phát thanh cơ sở, mạng xã hội, pa-nô, áp-phích, tờ rơi hướng dẫn thao tác, lồng ghép giới thiệu tiện ích số trong các hoạt động cộng đồng tạo không khí vừa học vừa thi đua.

Nhận thức vai trò của kỹ năng số đối với người dân, từ tháng 3/2025, ông Đinh Ngọc Sơn - Bí thư Chi bộ khu dân cư số 9, phường Cầu Giấy đã đứng ra tổ chức lớp học chuyển đổi số miễn phí cho người cao tuổi trên địa bàn. Ở nơi tưởng như chỉ có những buổi họp dân cư hay sinh hoạt văn nghệ, giờ đây công nghệ đã trở thành câu chuyện quen thuộc, còn trí tuệ nhân tạo không còn xa lạ. “Chuyển đổi số không chỉ dành cho giới trẻ. Nếu người cao tuổi bị bỏ lại phía sau, sẽ ảnh hưởng đến cả gia đình và cộng đồng. Tôi muốn giúp các bác tự tin bước vào thế giới số” – thầy Sơn chia sẻ.

Đối với thầy Sơn, mô hình “lớp học chuyển đổi số và AI” ra đời nhằm xóa bỏ rào cản, nỗi sợ lên mạng là sẽ bị lừa đảo bủa vây. Bởi người cao tuổi có nỗi sợ vào mạng sẽ bị kẻ xấu nhanh chóng tiếp cận và sẽ là nạn nhân của lừa đảo. “Tôi có những cách giải thích vì sao lại bị lừa, luôn đề cao bảo mật thông tin cá nhân. Kẻ xấu luôn đánh vào tâm lý lòng tham, lừa những ai muốn nhận tiền thưởng, muốn nhận quà miễn phí; hoặc quá sợ hãi, cung cấp thông tin cá nhân khi kẻ lừa đảo tự xưng là cơ quan công an…”- thầy Sơn phân tích.

Buổi học đầu tiên có khoảng 10 học viên. Khi ấy hầu hết mọi người đến lớp vì tò mò. Nhưng ngay sau buổi học, nhiều học viên đã say mê, tiếp tục theo học; đồng thời giới thiệu thêm cho bạn bè, người quen. Tính đến tháng cuối 7/2025, đã có 10 khóa học được triển khai với khoảng 150 lượt học viên tham gia. Học viên trẻ nhất là 60 tuổi, học viên cao tuổi nhất 85 tuổi. Trong số đó, có những học viên học đi học lại rất nhiều khóa. Các học viên được hỗ trợ sử dụng chatbot và các ứng dụng phổ biến; được nâng cao kiến thức phòng, chống lừa đảo trên không gian mạng...  Hiệu quả từ các khoá học đã thấy rõ, các học viên đã mạnh dạn sử dụng các ứng dụng trí tuệ nhân tạo để phục vụ cho cuộc sống hằng ngày; đồng thời tìm được niềm vui trong cuộc sống.

Không có lịch học cố định, các khóa học được thầy Sơn sắp xếp đều dựa trên nhu cầu đăng ký của đảng viên trong chi bộ và người dân. Chỉ cần đủ số lượng đăng ký từ mười người trở lên, ông sẽ sắp xếp một khóa học mới. Mỗi khóa học tổ chức ba buổi học, mỗi buổi từ 2-3 giờ, dạy theo hình thức “cầm tay chỉ việc”. Nội dung học tập trung vào các kỹ năng thực tế, bao gồm: Tìm hiểu cơ bản về smartphone và internet (cách sử dụng điện thoại thông minh, cài đặt ứng dụng, kết nối wifi và bảo mật thông tin cá nhân); ứng dụng AI thiết thực (hướng dẫn sử dụng các công cụ như ChatGPT, Gemini để tra cứu thông tin, làm thơ hoặc hỗ trợ công việc hằng ngày); ứng dụng cơ bản (sử dụng VNeID, BusMap, ứng dụng đi chợ online, thanh toán không tiền mặt và nhận diện các hình thức lừa đảo trực tuyến); kết nối xã hội (cách dùng Zalo, Facebook để liên lạc với con cháu và tham gia các nhóm cộng đồng). Các bài học được thiết kế theo hình thức thực hành trực tiếp, kết hợp trò chơi và tình huống thực tế để tăng tính tương tác và hứng thú.

Không những thế, thầy Sơn còn tự quay clip hướng dẫn những người không thể đến lớp học và đăng tải trên các trang mạng xã hội cá nhân để lan toả kiến thức về chuyển đổi số đến đông đảo mọi người.

Từ thành công mà lớp học mang lại, trong thời gian tới thầy giáo Đinh Ngọc Sơn tiếp tục với những dự định lớn lao hơn như mở rộng quy mô lớp học ra các khu dân cư khác trong phường Cầu Giấy; phối hợp các phường lân cận để nhân rộng mô hình này, từ đó giúp người cao tuổi chủ động, tự tin bước vào kỷ nguyên mới của đất nước.

Không chỉ là lực lượng xung kích trong phong trào thanh niên, tuổi trẻ Thủ đô Hà Nội còn trở thành “cầu nối số” giữa chính quyền và nhân dân. Nhiều bạn đoàn viên, thanh niên đã tích cực tham gia các đội hình tình nguyện chuyển đổi số, túc trực hằng ngày tại Điểm phục vụ hành chính công, sẵn sàng hỗ trợ người dân sử dụng dịch vụ công trực tuyến.

 Đoàn thanh niên phường Hoàn Kiếm, Hà Nội với ý tưởng sản xuất video clip tuyên truyền về những lưu ý khi đi làm thủ tục hành chính; tổ chức mô hình Điểm vệ tinh hỗ trợ công dân thực hiện thủ tục hành chính trên Cổng Dịch vụ công quốc gia hay ra quân đội hình “Hai phục vụ”…, thể hiện sự sáng tạo của thanh niên Thủ đô trong hỗ trợ vận hành chính quyền địa phương 2 cấp. Bên cạnh đó, Đoàn Thanh niên phường Hoàn Kiếm còn thành lập Đội hình “Bình dân học vụ số”, các Tổ công nghệ số cộng đồng và đội thanh niên tình nguyện trực tiếp hỗ trợ người dân tại trung tâm phục vụ hành chính công. Với sự hỗ trợ nhiệt thành của thanh niên góp phần đưa chính quyền địa phương 2 cấp đến gần dân hơn.

Đoàn Thanh niên phường Bồ Đề (Hà Nội) đã xây dựng mô hình Điểm vệ tinh hỗ trợ công dân thực hiện thủ tục hành chính trên Cổng Dịch vụ công quốc gia. Lực lượng tham gia gồm: Bí thư Đoàn phường, đại diện bộ phận “Một cửa”, cán bộ phụ trách chuyển đổi số; Đội hình Bình dân học vụ số (đoàn viên, thanh niên tình nguyện đã được tập huấn nghiệp vụ); Bí thư các Chi đoàn trực thuộc; cán bộ công nghệ thông tin các trường học trên địa bàn. Mô hình điểm ra mắt đầu tiên vào ngày 21/7 và các điểm vệ tinh khác trong tháng 8/2025. Tại đây, các bạn trẻ sẽ hướng dẫn, hỗ trợ người dân thực hiện các thủ tục hành chính trên Cổng Dịch vụ công quốc gia; hướng dẫn cài đặt và sử dụng ứng dụng thuế điện tử, hỗ trợ khai báo và nộp thuế cá nhân; hỗ trợ các thủ tục liên quan đến điện, nước như đăng ký sử dụng, thanh toán hoá đơn…

Bài 4: Không để thách thức biến thành "điểm nghẽn"