Bài 1: “Xóa mù số” cho toàn dân: Nhiệm vụ cấp bách

Ngày 18/11/2024, tại cuộc gặp mặt đại diện các nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục nhân kỷ niệm ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11, trong bài phát biểu, Tổng bí thư Tô Lâm - Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đã gợi mở ba nhóm vấn đề lớn về giáo dục, đào tạo hiện nay. Trong đó, một trong những công việc cần làm ngay được Tổng Bí thư nhấn mạnh là cần phát động thực hiện phong trào "Bình dân học vụ số".

Tổng Bí thư Tô Lâm cho rằng: “Thực tế hiện nay, còn tỷ lệ lớn người dân, kể cả cán bộ trong cơ quan Nhà nước chưa nắm vững về chuyển đổi số; trong khi đó, Bộ Chính trị đã bàn và quyết định sẽ ban hành Nghị quyết về chuyển đổi số quốc gia. Để thực hiện thành công Nghị quyết này, yêu cầu nhanh chóng phổ cập tri thức cơ bản về chuyển đổi số cho toàn dân đang đặt ra cấp thiết”.

Theo Tổng Bí thư, trong suốt tiến trình cách mạng, Đảng, Nhà nước ta luôn khẳng định giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là tương lai dân tộc; luôn luôn đặc biệt quan tâm chăm lo, có nhiều chủ trương, chính sách đầu tư cho giáo dục, xác định là đầu tư cho phát triển và ưu tiên, đi trước so với các lĩnh vực khác. Lịch sử cách mạng Việt Nam cho thấy, giáo dục đào tạo có vai trò đặc biệt quan trọng đối với những kỳ tích phát triển của dân tộc.

Nhắc lại hiệu quả từ phong trào Bình dân học vụ năm 1945, Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định: Phong trào Bình dân học vụ với chính sách “cưỡng bức học chữ quốc ngữ không mất tiền” sáng suốt của Đảng, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh, tương ứng sau 13 năm và 20 năm, đã căn bản xóa xong nạn mù chữ ở vùng đồng bằng và trung du, miền núi miền Bắc - hậu quả do chính sách ngu dân của thực dân Pháp xâm lược. Thành tựu xóa nạn mù chữ là nền tảng đầu tiên, căn bản nhất để cách mạng Việt Nam vươn lên chiếm lĩnh những đỉnh cao mới, giành hết thắng lợi này đến thắng lợi khác, giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước và đạt được thành tựu vĩ đại sau 40 năm đổi mới đất nước.

Trong bối cảnh thế giới bước vào kỷ nguyên số, phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đang là yếu tố quyết định phát triển của các quốc gia. Đây cũng là điều kiện tiên quyết, thời cơ tốt nhất để nước ta phát triển giàu mạnh, hùng cường trong kỷ nguyên mới. Tuy nhiên, phần lớn người dân chưa được trang bị đầy đủ tri thức và kỹ năng về công nghệ số. Vì vậy, “xóa mù số" cho người dân, phổ cập chuyển đổi số toàn sân trở thành nhiệm vụ đặc biệt quan trọng và cấp bách để Việt Nam không bị tụt hậu và có thể vươn lên mạnh mẽ trên trường quốc tế.

Ngày 26/3/2025, Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số tổ chức Lễ phát động phong trào và ra mắt nền tảng "Bình dân học vụ số". Tại đây, Ủy viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính- Phó Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đã nhấn mạnh đây là một nhiệm vụ quan trọng nhằm cụ thể hóa đường lối, chủ trương của Đảng tại Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; hưởng ứng và thực hiện chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm về học tập suốt đời và triển khai phong trào "Bình dân học vụ số".

Người đứng đầu Chính phủ cho rằng, phong trào "Bình dân học vụ số" có ý nghĩa quan trọng, nhân văn sâu sắc đối với sự phát triển đất nước, thể hiện quyết tâm của Đảng, Nhà nước trong công cuộc phát triển quốc gia số, Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số, công dân số, phát triển nhanh, toàn diện và bền vững.

Theo Thủ tướng, phong trào "Bình dân học vụ số" được truyền cảm hứng và kế thừa, phát huy từ phong trào Bình dân học vụ do Chủ tịch Hồ Chí Minh phát động, như Tổng Bí thư Tô Lâm đã nói về phong trào "Bình dân học vụ số" với tinh thần rộng mở: Đây không chỉ là một sáng kiến giáo dục, phong trào "Bình dân học vụ số" còn là cầu nối giữa quá khứ và tương lai. Bằng việc phát huy bài học lịch sử, phấn đấu xây dựng một xã hội không chỉ giàu tri thức mà còn giàu sức mạnh công nghệ, sẵn sàng hội nhập, phát triển.

"Đất nước đang đứng trước cơ hội lịch sử để bước vào kỷ nguyên mới, phát triển mạnh mẽ với động lực chính đến từ khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Chúng ta phải thực hiện một nhiệm vụ đặc biệt quan trọng và cấp bách, đó là, phổ cập tri thức, công nghệ về chuyển đổi số, kỹ năng số cho toàn dân, tức là "xóa mù" về chuyển đổi số"- Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh chính nhấn mạnh.

Trên tinh thần việc cần làm ngay, các cấp, các ngành, chính quyền, tổ chức đoàn thể chính trị-xã hội cũng đã phát động phong trào "Bình dân học vụ số" sâu rộng với sự quyết tâm đạt mục tiêu “xóa mù số” cho mọi công dân.

Bài học thành công từ phong trào Bình dân học vụ năm 1945 cho thấy, khi người dân không ai bị bỏ lại trong triển khai thực hiện thì phong trào mới thực sự thành công. Và điều này phải được xác định ngay từ ban đầu trong các chỉ đạo đến việc triển khai thực hiện.

"Tri thức là chìa khóa, công nghệ là cánh cửa để mở ra một tương lai tươi sáng hơn. Để lan tỏa phong trào "Bình dân học vụ số", không chỉ cần các quyết sách, sự hỗ trợ từ Chính phủ, các tổ chức xã hội, mà hơn hết, người dân chính là chủ thể, cần chủ động học hỏi, sẵn sàng chia sẻ, ứng dụng tri thức số, cùng xây dựng một xã hội tiến bộ trong kỷ nguyên mới"- Thủ tướng Chính Phủ Phạm Minh Chính khẳng định.

Tại cuộc phát động phong trào "Bình dân học vụ số", Thủ tướng Chính phủ cũng nên rõ về quan điểm, tư tưởng chỉ đạo. Đó là, phong trào "Bình dân học vụ số" có sự gắn kết chặt chẽ về tên gọi, giá trị cốt lõi và bài học kinh nghiệm của phong trào Bình dân học vụ trước đây - một trong những phong trào thành công nhất trong lịch sử Cách mạng Việt Nam.

“Phong trào "Bình dân học vụ số" phải trở thành một phong trào cách mạng, toàn dân, toàn diện, bao trùm, sâu rộng, không ai bị bỏ lại phía sau. Đảng đã chỉ đạo, Chính phủ đã thống nhất, Quốc hội đồng tình, nhân dân ủng hộ, Tổ quốc mong đợi thì chỉ bàn làm, không bàn lùi. Phong trào muốn "sống lâu", thì phải mang lại hiệu quả thiết thực, phải hài hòa lợi ích riêng và lợi ích chung, giữa lợi ích cá nhân với lợi ích tập thể, lợi ích của Tổ quốc, của đất nước”- Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh.

Trên có sở đó, phong trào "Bình dân học vụ số" phải là một nhiệm vụ chính trị quan trọng, là mệnh lệnh của trái tim, là tư duy thông minh của khối óc, hành động quyết liệt của mỗi người dân; phải khơi dậy và lan tỏa khí thế cách mạng, truyền thống đại đoàn kết, tinh thần tự chủ, tự tin, tự lực, tự cường và tự hào dân tộc; dứt khoát phải hoàn thành theo tiến độ đề ra; thi đua lập thành tích hướng tới kỷ niệm các ngày lễ lớn trong năm 2025 và chào mừng Đại hội đảng các cấp, tiến tới Đại hội XIV của Đảng.

Để thực hiện thành công công cuộc “xóa mù số” cho toàn dân, đồng thời triển khai thành công phong trào "Bình dân học vụ số", trước mắt, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu tập trung thực hiện theo tiêu chí: "Một mục tiêu, hai phát huy, ba bảo đảm, bốn nhiệm vụ trọng tâm", trong đó:

“Một mục tiêu” là phổ cập tri thức, kỹ năng số cơ bản cho mọi người dân với tinh thần cách mạng, toàn dân, toàn diện, bao trùm, sâu rộng, không ai bị bỏ lại phía sau.

“Hai phát huy” gồm: Phát huy và huy động tổng thể, có hiệu quả các nguồn lực của nhà nước, của xã hội, của doanh nghiệp và của toàn dân; Phát huy truyền thống văn hóa, hiếu học, tinh thần học tập suốt đời, khát vọng vươn lên của con người Việt Nam.

“Ba bảo đảm” là: Bảo đảm các cơ chế, chính sách thông thoáng, phù hợp để triển khai phong trào thiết thực, hiệu quả; Bảo đảm thông suốt về hạ tầng, tính đồng bộ, tính liên kết, tính linh hoạt, không hình thức, màu mè và đúng đối tượng; Bảo đảm sử dụng hiệu quả các nguồn lực, tăng cường công khai minh bạch, chống tiêu cực, tham nhũng, lãng phí.

“Bốn nhiệm vụ trọng tâm” gồm: Thứ nhất, nhiệm vụ xây dựng hệ sinh thái học tập số (phát triển nền tảng học tập số toàn dân, ứng dụng trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn).

Thứ hai, nhiệm vụ xây dựng cơ chế khuyến khích và tạo động lực học tập (đưa kỹ năng số vào hệ thống đánh giá lao động, tuyển dụng; ưu đãi cho đối tượng yếu thế; khuyến khích doanh nghiệp tham gia).

Thứ ba, nhiệm vụ xây dựng và nâng cao năng lực đội ngũ giảng viên số (phát triển đội ngũ giảng viên, tình nguyện viên số; huy động lực lượng đoàn viên, hội viên tham gia).

Thứ tư, nhiệm vụ xây dựng cơ chế kiểm tra, giám sát và đánh giá hiệu quả (xây dựng cơ chế đánh giá; đẩy mạnh thông tin, tuyên truyền; thực hiện giám sát độc lập từ tổ chức xã hội, báo chí và cộng đồng để bảo đảm tính minh bạch).

Người đứng đầu Chính phủ cũng cho rằng phong trào "Bình dân học vụ số" cần gắn kết chặt chẽ, hữu cơ với các phong trào đang triển khai thực hiện, nhất là phong trào "Cả nước thi đua xây dựng xã hội học tập, đẩy mạnh học tập suốt đời giai đoạn 2023-2030". Do đó, yêu cầu các bộ, ngành địa phương chủ động cung cấp học liệu lên các nền tảng, đồng thời chủ động cắt giảm 80% chi phí đào tạo, tập huấn trên các nền tảng, đẩy mạnh hợp tác công - tư theo cơ chế thị trường trong phát triển, triển khai các nền tảng; giao Bộ Khoa học và Công nghệ sớm công bố Nền tảng quốc gia khóa học trực tuyến mở đại chúng của Bộ Công an, lấy ứng dụng VNeID để định danh người học.

Bài 2: Cấp ủy Đảng tiên phong vào cuộc