Từ Tư tưởng Hồ Chí Minh về “Hạnh phúc” đến mục tiêu trong văn kiện Đại hội Đảng

Hạnh phúc của nhân dân - thước đo giá trị của độc lập dân tộc

Đại hội XIII của Đảng tiếp tục phát triển vấn đề hạnh phúc lên tầm cao mới, đưa vào quan điểm chỉ đạo tổng quát, nhằm khơi dậy “khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc”^.  Đến nay, lần đầu tiên trong lịch sử các kỳ Đại hội, trong Dự thảo Văn kiện Đại hội 14 từ “hạnh phúc” được đặt ở vị trí trung tâm của triết lý phát triển quốc gia. “Hạnh phúc” được xác lập như một chuẩn giá trị của quản trị công hiện đại ở tầm quốc gia – nơi sự tiến bộ của đất nước được đo không chỉ bằng tăng trưởng, mà bằng cảm nhận an toàn, công bằng và niềm tin của người dân.

Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản “Tuyên ngôn Độc lập” tại Vườn hoa Ba Đình (nay là Quảng trường Ba Đình). Ảnh Tư liệu

Trong bài "Thơ mừng năm 1961" được sáng tác vào đúng ngày đầu tiên của năm mới (1/1/1961), Bác Hồ đã khởi đầu bằng những câu thơ đầy phấn khởi: "Mừng năm mới, mừng xuân mới/Mừng Việt Nam, mừng thế giới/Đường lên hạnh phúc rộng thênh thênh…". Qua đó, chúng ta có thể thấy quan niệm về hạnh phúc của Bác. Hạnh phúc đồng nghĩa với những gì tốt đẹp, mới mẻ và đầy tràn hy vọng.

Con đường dẫn tới hạnh phúc, theo Bác không chỉ là của riêng ai mà là của tất cả mọi người, không chỉ dành riêng cho Việt Nam mà còn cho toàn thế giới. Tư tưởng của Hồ Chí Minh về hạnh phúc vì thế gắn liền với những giá trị nhân loại phổ quát, mang lại hạnh phúc cho tất cả mọi người.

Trong suốt chiều dài lịch sử, con người luôn khao khát và nỗ lực để vươn tới hạnh phúc. Theo Bác Hồ, con người hạnh phúc trước hết là người có lý tưởng, sẵn sàng phấn đấu, cống hiến và hy sinh vì mục tiêu cao cả, tốt đẹp của dân tộc và nhân loại. Lý tưởng đi đôi với niềm tin. Người giàu lý tưởng cũng là người giàu niềm tin.

Hạnh phúc của dân tộc Việt Nam là lý tưởng mà Chủ tịch Hồ Chí Minh theo đuổi trong suốt cuộc đời. Tư tưởng Hồ Chí Minh về hạnh phúc đã được bảo chứng bằng chính cuộc đời Chủ tịch Hồ Chí Minh, một cuộc đời thanh cao và luôn sẵn sàng hy sinh hạnh phúc cá nhân “để đưa chiếc thuyền Tổ quốc vượt khỏi những cơn sóng gió, mà an toàn đi đến bờ bến hạnh phúc của nhân dân”. Có thể khẳng định rằng, Chủ tịch Hồ Chí Minh là người hạnh phúc và đã mở ra kỷ nguyên hạnh phúc cho toàn thể dân tộc Việt Nam.

Hạnh phúc của con người là lẽ sống của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Trên cương vị lãnh tụ cách mạng Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh yêu cầu Đảng và Chính phủ không ngừng phấn đấu “gắng sức làm cho ai nấy đều có phần hạnh phúc”. Để thực hiện được lý tưởng cao đẹp này, trước hết mỗi cán bộ, đảng viên cần phải tìm thấy ý nghĩa trong nhiệm vụ cống hiến vì hạnh phúc của quốc gia, dân tộc. Chủ tịch Hồ Chí Minh yêu cầu đội ngũ cán bộ, đảng viên tự tu dưỡng và không ngừng rèn luyện bản thân ít lòng ham muốn vật chất; với công việc, Người căn dặn “Vì hạnh phúc của dân tộc… Chúng ta phải ghi sâu những chữ “công bình, chính trực” vào lòng”^.

Mít tinh của hàng vạn quần chúng nhân dân tại Quảng trường Nhà hát Lớn Hà Nội, sáng 19/8/1945. Ảnh: Tư liệu

Độc lập - tự do - hạnh phúc là tiêu ngữ được Chủ tịch Hồ Chí Minh đặt cho Nhà nước dân chủ đầu tiên ở Việt Nam. Theo đó, hạnh phúc là mục tiêu cao nhất của sự nghiệp đấu tranh giành độc lập, tự do; hạnh phúc đồng thời là điều kiện cơ bản giữ vững độc lập, tự do. Đặc biệt, hạnh phúc đóng vai trò khẳng định và củng cố giá trị của độc lập, tự do. Chúng ta đấu tranh giành lại độc lập, tự do mà không được thừa hưởng hạnh phúc thì cuộc đấu tranh đó không triệt để.

Trong điều kiện nền độc lập, tự do “non trẻ” phải đối mặt với hoàn cảnh “ngàn cân treo sợi tóc”, Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn quyết liệt chỉ đạo: “Chúng ta tranh được tự do, độc lập rồi mà dân cứ chết đói, chết rét, thì tự do, độc lập cũng không làm gì. Dân chỉ biết rõ giá trị của tự do, của độc lập khi mà dân được ăn no, mặc đủ”. Bởi lẽ, có ăn, có mặc, được học hành là thoả mãn nhu cầu sống cơ bản của con người, cho nên hạnh phúc là nhiệm vụ hàng đầu, nhằm hiện thực hóa thành quả cách mạng của dân tộc Việt Nam.

Hạnh phúc gắn với độc lập, tự do là chân lý quen thuộc trong tiến trình phát triển ở mỗi quốc gia; tuy nhiên, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã bổ sung tính cách mạng, triệt để cho hạnh phúc thực sự của dân tộc Việt Nam. Hạnh phúc không chỉ là động lực đấu tranh cho độc lập, tự do của dân tộc Việt Nam, mà còn góp phần cổ vũ nhân dân cần lao khắp hành tinh đứng dậy đấu tranh cho hạnh phúc của chính mình. 

Đặc biệt, Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng, hạnh phúc là sẻ chia và đoàn kết, ở đây không hiểu là chia nhỏ, chia đều hoặc cào bằng, theo Chủ tịch Hồ Chí Minh là sự quan tâm chỉ dẫn giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa hạnh phúc cá thể (hạnh phúc riêng) và hạnh phúc cộng đồng (hạnh phúc chung). Người yêu cầu mỗi con người phải tự chống lại “chủ nghĩa cá nhân” bên trong mình mà “đặt lợi ích của cách mạng, của Đảng, của Nhân dân lên trên hết, trước hết”⁽¹²⁾ khi đó, hạnh phúc của cộng đồng được vun đắp từ nhiều cá thể hạnh phúc; một mặt, nhấn mạnh hạnh phúc chung của quốc gia, dân tộc, mặt khác, Chủ tịch Hồ Chí Minh chăm lo toàn diện cho hạnh phúc chính đáng của mỗi cá nhân con người. Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn công cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân không nhầm lẫn thành “giày xéo” lên hạnh phúc cá nhân. Trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ tôn trọng mà luôn tìm mọi cách để chăm lo chu đáo, bảo đảm hạnh phúc riêng của tất cả quần chúng. Có thế khẳng định rằng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tiếp biến và làm giàu truyền thống đoàn kết của dân tộc. Hạnh phúc là chia sẻ và đoàn kết, vừa mang đậm bản sắc tinh hoa văn hóa Việt Nam, vừa mang đậm chủ nghĩa nhân văn của Chủ tịch Hồ Chí Minh, đóng góp quan trọng vào nhận thức về hạnh phúc của nhân loại, cổ vũ nhân loại tiến bộ xây dựng thế giới tốt đẹp hơn.

Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về hạnh phúc trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam

Tư tưởng Hồ Chí Minh về hạnh phúc là cơ sở lý luận hình thành, phát triển quan điểm Đảng ta về đặc trưng hạnh phúc của mô hình chủ nghĩa xã hội Việt Nam. “Hạnh phúc” là một thành tố cấu thành nên đặc trưng thứ tư của xã hội xã hội chủ nghĩa trong Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam (Cương lĩnh 1991) và Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (Bổ sung, phát triển năm 2011). Điều này khẳng định sự kiên định trong nhận thức của Đảng về vị trí, vai trò của hạnh phúc với sự nghiệp cách mạng xã hội chủ nghĩa Việt Nam trước những biến động thời đại.

Thực tiễn gần 40 năm thực hiện công cuộc đổi mới toàn diện đất nước cho thấy, việc xem hạnh phúc của nhân dân làm mục tiêu phấn đấu, là bài học kinh nghiệm quý báu quyết định mọi thành công của sự nghiệp cách mạng. Qua đó, Đại hội XIII của Đảng tiếp tục phát triển vấn đề hạnh phúc lên tầm cao mới, đưa vào quan điểm chỉ đạo tổng quát, nhằm khơi dậy “khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc”; thực hiện đồng thời nhiệm vụ cụ thể hóa “mọi chính sách của Đảng, Nhà nước đều phải hướng vào nâng cao đời sống vật chất, tinh thần và hạnh phúc của nhân dân”.

Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh về một số nhận thức cơ bản về kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, đó là kỷ nguyên phát triển, kỷ nguyên giàu mạnh, kỷ nguyên thịnh vượng dưới sự lãnh đạo, cầm quyền của Đảng Cộng sản, xây dựng thành công nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa, dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.

Các đại biểu dự Đại hội Đảng TP Hà Nội lần thứ XVIII.

Mọi người dân đều có cuộc sống ấm no, hạnh phúc, được hỗ trợ phát triển, làm giàu; đóng góp ngày càng nhiều cho hòa bình, ổn định, phát triển của khu vực và thế giới, cho hạnh phúc của nhân loại và văn minh toàn cầu.

Đích đến của kỷ nguyên vươn mình là dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, phát triển theo chế độ xã hội Xã hội chủ nghĩa, sánh vai với các cường quốc năm châu. Ưu tiên hàng đầu trong kỷ nguyên mới là thực hiện thắng lợi các mục tiêu chiến lược đến năm 2030, Việt Nam trở thành nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; đến năm 2045 trở thành nước xã hội chủ nghĩa phát triển, có thu nhập cao; khơi dậy mạnh mẽ hào khí dân tộc, tinh thần tự chủ, tự tin, tự lực, tự cường, tự hào dân tộc, khát vọng phát triển đất nước; kết hợp chặt chẽ sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại.

“Ngày hội Việt Nam hạnh phúc 2025” sẽ mang đến nhiều trải nghiệm về văn hóa, nghệ thuật cho người dân và du khách.

Thời điểm bắt đầu kỷ nguyên mới là Đại hội XIV của Đảng, từ đây, mọi người dân Việt Nam, trăm triệu người như một, dưới sự lãnh đạo của Đảng, đoàn kết nhất trí, chung sức đồng lòng, tranh thủ tối đa thời cơ, thuận lợi, đẩy lùi nguy cơ, thách thức, đưa đất nước phát triển toàn diện, mạnh mẽ, bứt phá và cất cánh.

Tại Hà Nội, một trong những điểm mới của Báo cáo chính trị Đại hội XVIII Đảng bộ TP Hà Nội là thành tố “Hạnh phúc” được đưa vào ngay phần tiêu đề, để mỗi cán bộ, đảng viên từ suy nghĩ và hành động, việc lớn, việc nhỏ đều phải vì hạnh phúc của nhân dân. Theo Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Hà Nội Nguyễn Văn Phong, đây là mục tiêu hướng đến không phải chỉ của nhiệm kỳ này mà còn mang tính chất lâu dài. Riêng thuật ngữ “hạnh phúc” là một điểm mới được đưa vào tiêu đề đại hội.

Đồng chí Nguyễn Văn Phong cho rằng, từ khi có Nhà nước thì vấn đề hạnh phúc đã được tất cả các Nhà nước đều quan tâm. Nhu cầu về hưởng thụ hạnh phúc của con người là không có điểm dừng. Đôi khi chỉ cần đơn giản, ví dụ như mấy ngày vừa qua, nếu chúng ta không bị ngập, không bị chậm giờ đi làm, không bị ách tắc giao thông, thì như thế thôi là đã cảm thấy hạnh phúc rồi....

Cũng vì thế, việc Hà Nội đưa cụm từ “hạnh phúc” vào nhằm nhấn mạnh, tất cả mọi cái công việc từ suy nghĩ, từ hành động, từ những việc làm lớn cho đến những việc làm nhỏ của cả hệ thống chính trị chúng ta đều phải hướng đến mục tiêu cao nhất: Đó chính là hạnh phúc của Nhân dân.

“Chúng tôi muốn khẳng định một quyết tâm và một định hướng xuyên suốt là cả hệ thống chính trị Thành phố làm bất cứ việc gì đều phải hướng đến mục tiêu đưa thành phố ngày càng văn minh, hiện đại và Nhân dân ngày càng hạnh phúc hơn” - Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Hà Nội nói.

Ông Nguyễn Sỹ Trường, Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo thành phố Hà Nội.

Ông Nguyễn Sỹ Trường, Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo thành phố Hà Nội cho rằng, việc đưa “hạnh phúc” trở thành một mục tiêu phát triển của Thủ đô là một bước tiến có ý nghĩa rất sâu sắc, thể hiện tư duy đổi mới của Đảng bộ Thành phố: Phát triển không chỉ để giàu có hơn, mà để người dân được sống hạnh phúc hơn. Điều này cho thấy, Hà Nội đang chuyển từ tư duy “lấy tăng trưởng làm trung tâm” sang “lấy con người làm trung tâm”, mà hạnh phúc của người dân là thước đo cao nhất của mọi chính sách. Hà Nội văn minh, hiện đại, đáng sống không chỉ là những con đường rộng, những tòa nhà đẹp, mà phải là nơi mỗi người dân đều cảm thấy bình yên trong tâm hồn, được sẻ chia, được tôn trọng, và được sống trong tình người, tình cộng đồng. Với góc nhìn của công tác dân tộc và tôn giáo, tiêu chí “hạnh phúc” còn mang một ý nghĩa rất nhân văn: đó là sự đoàn kết, hòa hợp, đồng thuận xã hội, nơi mọi dân tộc, tôn giáo cùng chung sống trong an lành, cùng đóng góp cho sự phát triển của Thủ đô.

Đồng chí Phạm Thị Khánh Huyền – Chủ tịch Hội LHPN xã Dân Hòa.

Đối với người dân nói chung, theo Phạm Thị Khánh Huyền – Chủ tịch Hội LHPN xã Dân Hòa, hạnh phúc không chỉ là cơm no, áo ấm, mà là cuộc sống bình yên, được tôn trọng, được sống trong môi trường an toàn và được cống hiến. Khi người dân có việc làm ổn định, con cái học hành ngoan ngoãn, làng xóm đoàn kết, xã hội công bằng – đó chính là nền tảng của hạnh phúc. Để đạt được mục tiêu hạnh phúc, cần có sự chung tay của cả người dân và chính quyền. Về phía người dân, đặc biệt là hội viên phụ nữ: Cần nêu cao tinh thần tự lực, tự cường, chủ động học tập, lao động sáng tạo, xây dựng gia đình “5 có, 3 sạch”, góp phần xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh. Biết yêu thương, chia sẻ, đồng hành cùng nhau trong cuộc sống, lan tỏa năng lượng tích cực. Về phía chính quyền: Tiếp tục quan tâm, tạo điều kiện về cơ chế, chính sách, nguồn lực để phụ nữ được tham gia, được cống hiến; lắng nghe ý kiến từ cơ sở, từ các tầng lớp nhân dân, để mỗi chính sách đều gắn với cuộc sống và góp phần mang lại hạnh phúc thật sự cho nhân dân.

Hạnh phúc là đích đến chung của mọi người. Khi mỗi cá nhân sống có trách nhiệm, mỗi gia đình yêu thương đùm bọc, và chính quyền thực sự vì dân, thì xã hội sẽ trở thành một cộng đồng hạnh phúc – nơi con người được sống, được cống hiến và được tôn trọng.