Bài 4: Bình đẳng giới từ mái ấm gia đình
(PNTĐ) - Giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh không chỉ là câu chuyện của chính sách hay con số, mà bắt đầu từ những điều nhỏ bé trong từng gia đình – nơi cha mẹ gieo mầm bình đẳng, nơi trẻ em được dạy yêu thương và tôn trọng lẫn nhau. Từ những mô hình ở cơ sở, đến nỗ lực của các cấp Hội Phụ nữ Hà Nội và trong mỗi gia đình, mỗi cá nhân... , thông điệp “con nào cũng quý” đang được lan tỏa, góp phần xây dựng xã hội công bằng, nhân văn và phát triển bền vững.
Những ngôi nhà bình đẳng và ngập tràn yêu thương
Vợ chồng anh Vũ Quang Thăng, phường Xuân Phương, Hà Nội có hai con gái 13 tuổi và gần 5 tuổi. Sau gần 15 năm chung sống, vợ chồng anh chưa bao giờ ngưng tự hào vì gia đình có 2 con gái. Trong suốt 5 năm học tiểu học, con gái lớn của vợ chồng anh đã đạt nhiều thành tích trong học tập và luôn nhiệt tình tham gia các hoạt động tập thể do trường, lớp, chung cư và phường tổ chức. Trong kỳ thi lớp 6, cháu đã nhận được học bổng 50% học phí của trường và hiện nay cháu đang là thành viên trong Hội đồng học sinh của trường.
Anh Thăng chia sẻ, sau khi tốt nghiệp đại học, anh về công tác tại Trung tâm nghiên cứu dân số và sức khoẻ nông thôn, trực thuộc Đại học Y Thái Bình. Hơn 10 năm công tác ở Trung tâm, anh được tiếp xúc với nhiều bà mẹ, trẻ em ở các vùng cao dân tộc thiểu số, vùng khó khăn. Anh rất trăn trở khi có nhiều gia đình có điều kiện kinh tế còn khó khăn nhưng vẫn cố gắng sinh thật nhiều con để cố “kiếm con trai”. Vì vậy, nhiều em bé gái chưa được nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục tốt cũng như được trao cơ hội phát triển toàn diện.
Anh Thăng là con trai đầu lòng, lại là con trưởng trong đại gia đình lớn. Do đó, ông nội và bố anh rất mong mỏi có cháu trai để nối dõi tông đường. Năm 2011, anh kết hôn với chị Nguyễn Thị Loan, cùng quê Hải Dương, đang công tác tại Hà Nội. Chính vì vậy, áp lực có con trai thường trực, canh cánh trong gia đình anh. “Ở quê tôi hồi đó, mọi người vẫn nặng nề quan niệm con gái lấy chồng thì phải theo chồng. Vợ tôi cũng từng lo lắng về việc phải sinh cho chồng con trai, để không bị mang tiếng là không làm tròn trách nhiệm làm dâu, và để tôi không bị kỳ thị mỗi khi về quê họp họ”, anh Thăng nói.
Song, từng công tác tại một đơn vị liên quan đến lĩnh vực dân số, hiểu về nỗi khó khăn vất vả của phụ nữ khi mang thai cũng như trẻ em phải lớn lên với định kiến giới, anh Thăng có tư tưởng khá tiến bộ. Anh chủ động nói với vợ: “Một gia đình có đủ nếp đủ tẻ là tốt nhất, nhưng nếu một bề là trai hay là gái cũng không vấn đề gì. Quan trọng hơn cả là vợ chồng mình nuôi dạy con ngoan, trưởng thành”. Anh Thăng đã động viên vợ và thuyết phục bố mẹ thay đổi quan niệm, coi con trai con gái như nhau. Dần dần, bố mẹ anh Thăng dần thoát ly khỏi tư tưởng ấy. Hai con gái của anh chị cũng rất quấn quýt với ông bà.
Vợ chồng anh Đỗ Ngọc Anh, PGS.TS.Giảng viên trường Đại học Mỏ - Địa chất cũng có hai con gái hiện đang là sinh viên ĐH Bách khoa Hà Nội và trường THPT Nguyễn Thị Minh Khai. Hàng ngày, bên cạnh việc học tập tốt, các con anh Châu rất có ý thức giúp đỡ bố mẹ việc nhà. “Mẹ chỉ bảo chúng cháu mọi điều hay, có ý thức vươn lên để sớm trở thành người có ích cho gia đình và xã hội. Còn bố thường xuyên động viên hỗ trợ chúng cháu trong học tập. Chưa bao giờ bố mẹ nặng lời với chúng em, nếu chúng em làm việc gì đó chưa tốt thì bố mẹ sẽ chỉ ra nguyên nhân để chúng em có cơ hội nhìn nhận và rút kinh nghiệm, sửa chữa” – Minh Châu, con gái của anh Ngọc Anh cho biết.
Nhiều năm nay, hai chị em gái Vương Thị Ngọc La và Vương Thị Thuỳ Linh, phường Tây Tựu đều là học sinh chăm ngoan, học giỏi. Mỗi ngày, Ngọc Lan đều tranh thủ thời gian học tập ở trên lớp, về nhà giúp đỡ bố mẹ việc nhà và kèm em gái học tập tiến bộ. Mặc dù gia đình còn nhiều khó khăn, bố làm xe ôm tự do, mẹ may gia công ở nhà, cả bố mẹ đều sức khoẻ yếu, nhiều bệnh tật nhưng tổ ấm của Ngọc Lan, Thuỳ Linh luôn đầy ắp tiếng cười, hạnh phúc. Chị Từ Thị Bảy, mẹ Ngọc Lan - Thuỳ Linh cho biết, anh chị luôn cố gắng để hai con học có môi trường phát triển tốt nhất. Dù sinh con gái, cũng từng bị mọi người khuyên “sinh thêm đứa con trai” nhưng anh chị vẫn quyết định dừng lại ở hai con để nuôi con tốt, dạy con ngoan.
Gia đình chị Đỗ Thị Hoàng Yến và anh Hoàng Văn Tú, Tổ dân phố Viên 3, phường Đông Ngạc, Hà Nội cũng sinh hai con gái. Các con gái của anh chị luôn học tốt, được học bổng của trường, được thầy yêu, bạn mến. Chị Hoàng Yến cho biết, vợ chồng chị luôn cố gắng đầu tư cho con học theo sở thích, khả năng.
Em Nguyễn Trà My, học sinh trường THPT chuyên Đại học Sư phạm (Hà Nội) chia sẻ, em sinh ra và lớn lên trong một mái ấm gia đình có đầy đủ tình yêu thương, sự quan tâm của bố mẹ. Gia đình em có hai chị em gái, bố kinh doanh tự do, mẹ là giáo viên. Những năm qua, Trà My và chị gái đều là những học sinh ngoan, học giỏi, luôn nhận được biểu dương, khen thưởng của địa phương, nhà trường.
Trà My cho biết: “Chúng em có quyền được hưởng một cuộc sống an toàn, có sức khỏe và giáo dục tốt trong suốt chặng đường phát triển để đến khi trở thành những người phụ nữ tự tin, có năng lực, sẵn sàng đóng góp xây dựng đất nước. Trước mong mỏi ấy, chúng em đã nhận thấy sự quan tâm của các ban/ ngành, của nhà trường, thầy cô và cả cha mẹ trong thời gian qua; thông qua những hoạt động tuyên truyền về cân bằng giới, bình đẳng giới, về kế hoạch hóa dân số, hay những buổi chăm sóc sức khỏe tuổi vị thành niên tại trường học...”.
Lan tỏa yêu thương, gieo mầm bình đẳng
Ngày nay, nhiều gia đình sinh con một bề là gái đã vượt qua định kiến giới và quan niệm phải có con trai để cùng nhau vun vén, xây dựng hạnh phúc. Với họ, dù trai hay gái, chỉ cần sinh con khoẻ mạnh, nuôi dạy con ngoan hiền, học giỏi thì đó chính là hạnh phúc. Anh Nguyễn Hồng Lam, bố em Nguyễn Trà My cho biết: “Tôi luôn nói bố sẽ luôn đồng hành cùng con. Khi nào các con gái cần, bố sẽ có mặt. Hồi Trà My học lớp 6, khi đến trường đón con, con chạy ra ôm lấy bố, hai bố con khoác tay nhau về trước sự tán thưởng của bạn bè con. Con gái tôi luôn tự hào với bạn vì bất cứ điều gì cũng chia sẻ được với bố” – anh Lam nói.
Lưu Tú Anh, học sinh lớp 9 trường THCS Ngô Quyền, phường Bạch Mai khẳng định “con gái không yếu đuối mà mạnh mẽ theo cách riêng”. Ngày nay, rất nhiều phụ nữ, những cô gái trẻ đã và đang làm được những điều phi thường – từ nghiên cứu khoa học, giảng dạy, làm bác sĩ, kỹ sư cho đến đóng góp trong nghệ thuật, thể thao hay các hoạt động cộng đồng… Điều đó truyền cảm hứng để chúng cháu tin rằng hãy không ngừng cố gắng, dám ước mơ, nỗ lực hết mình và được trao cơ hội, chúng cháu cũng có thể làm được những điều mình muốn mà không phụ thuộc vào giới tính của mình.
Là bà mẹ có hai con một bề là gái phường Bạch Mai, chị Nguyễn Thu Trang cho biết: Gia đình tôi có 2 cô con gái. Có lẽ trước đây, ở nhiều nơi, việc “sinh con một bề gái” từng khiến không ít gia đình chịu những ánh nhìn định kiến. Nhưng với chúng tôi, con gái chính là niềm tự hào, là món quà quý giá nhất mà cuộc sống ban tặng. Chúng tôi luôn tâm niệm rằng giá trị của con người không nằm ở giới tính, mà ở nhân cách, tri thức và tấm lòng. Vì vậy, ngay từ nhỏ, vợ chồng tôi đã cố gắng nuôi dạy con trong tình yêu thương, tôn trọng và bình đẳng. Chúng tôi khuyến khích con được bộc lộ ước mơ, được nói lên suy nghĩ của mình, được lựa chọn con đường học tập, nghề nghiệp theo năng lực và đam mê. Bên cạnh học văn hóa, con được rèn luyện kỹ năng sống, kỹ năng tự lập, chia sẻ công việc gia đình, biết yêu thương và giúp đỡ mọi người.
Thạc sĩ Nguyễn Thị Kim Dung, Trường Đại học Thăng Long được sinh ra trong gia đình ‘toàn chị em gái”. Chị tâm sự: Tôi không biết nếu có anh, em trai thì gia đình mình sẽ như thế nào. Tôi chỉ biết, khi mình được sinh ra và lớn lên cùng các chị em gái, chưa bao giờ bố đề cập hay so sánh gì về việc nhà tôi không có con trai. Bố tôi luôn nói, con nào bố cũng yêu. Và quả thật, chúng tôi đều được lớn lên trong sự yêu thương và chăm sóc của bố mẹ.
Bây giờ khi chị Dung và các chị gái đều đã có gia đình riêng rồi, nhiều người lại nói với bố mẹ chị rằng cả làng, không ai sướng bằng ông bà vì có những chàng rể quý. Chị và các chị gái đều công nhận lời mọi người nói thật đúng. Anh rể cả của chị Dung là người làng, hát và đàn rất hay. Cuộc sống hôn nhân của anh chị trải quan nhiều gian nan, vất vả nhưng luôn hạnh phúc. Anh rể thứ 2 của chị cũng sống có trách nhiệm và rất nhiệt tình. Nhà ngoại có công việc gì anh đều lo lắng và xắn tay làm. Anh rể thứ 3 cũng có trách nhiệm với gia đình, dù công việc có vất vả nhưng cả hai vợ chồng anh chị đều nỗ lực và cố gắng, cùng hợp sức với suy nghĩ “của chồng, công vợ”. Chàng rể thứ 4 trong gia đình chị chính là chồng chị Dung. Giống bố, chị cũng sinh toàn con gái. Nhiều khi chị nói với chồng: “Em tiếc không sinh được con trai cho anh chỉ vì mình không có cơ hội thực hành nuôi dạy một bé trai có tư tưởng tiến bộ, biết tôn trọng và quan tâm tới phụ nữ”. Chi chia sẻ: “Những người đàn ông ở quanh tôi, như bố, các anh em rể và chồng tôi đã cùng những người phụ nữ chúng tôi tạo dựng một môi trường sống an toàn, hạnh phúc và ấm áp bằng những việc những làm bình dị như thế”.
Hãy trao cơ hội nhiều hơn cho trẻ em gái
Theo ThS.BS Nguyễn Quốc Tuấn, Trạm trưởng Trạm y tế phường Cầu Giấy: “Hãy trao cơ hội nhiều hơn cho trẻ em gái và nâng cao nhận thức về bất bình đẳng giới bao gồm các lĩnh vực như giáo dục, dinh dưỡng, y tế, bảo vệ khỏi sự kỳ thị, bạo lực và không còn nạn tảo hôn... Các em gái có quyền được hưởng một cuộc sống an toàn, có sức khỏe và giáo dục tốt.
Bình đẳng giữa trẻ em gái và trẻ em trai không chỉ dừng lại ở lời nói, mà phải thể hiện bằng hành động thực tiễn. Đó là việc cha mẹ cho con gái đi học như con trai, cho con gái quyền được tự lựa chọn nghề nghiệp, được tham gia các lớp học năng khiếu, được vui chơi, giải trí để các em bị mặc cảm hay thiệt thòi. Đó là việc xã hội cần xây dựng một môi trường an toàn, lành mạnh để trẻ em gái không bị xâm hại, không bị kỳ thị, không bị bỏ rơi. Hãy tạo điều kiện cho con gái được học tập, phát triển và thực hiện ước mơ của mình. Hãy để cho mỗi đứa trẻ, dù là trai hay gái, đều được sống trong tình yêu thương, được bảo vệ, được học tập, và được phát triển toàn diện.
Bình đẳng giới không chỉ là quyền, mà còn là điều kiện tiên quyết để xây dựng một xã hội công bằng, văn minh. Việc bảo đảm trẻ em gái được đối xử công bằng từ trong gia đình sẽ giúp hình thành những công dân tự tin, có trách nhiệm và giàu tiềm năng.
Xã hội chỉ thực sự tiến bộ khi mọi trẻ em – dù là trai hay gái – đều có cơ hội như nhau để phát triển toàn diện. Đó cũng là cách chúng ta xây dựng những gia đình “ấm no, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc”, như mục tiêu mà Đảng và Nhà nước đã đặt ra. TS Vũ Duy Hưng, Chi cục trưởng Chi cục Dân số, Trẻ em và phòng chống tệ nạn xã hội thành phố Hà Nội nhấn mạnh: “Chúng tôi luôn mong muốn các con sẽ nâng cao nhận thức về các quyền của trẻ em gái cũng như những trở ngại đặc biệt mà các em đang gặp phải. Từ những nhận thức đúng đắn, trẻ em gái sẽ xóa bỏ rào cản định kiến giới bằng những hành động thiết thực và cụ thể như tuyên truyền, thực hiện bình đẳng giới, tôn trọng và thúc đẩy quyền của trẻ em gái, để những người phụ nữ và những trẻ em gái xung quanh chúng ta luôn được đón nhận sự yêu thương, niềm hạnh phúc mà họ xứng đáng. Các cháu chính là những bông hoa tươi thắm là niềm tin và hy vọng của gia đình và xã hội”.
Còn theo Chủ tịch Hội LHPN Hà Nội Lê Kim Anh, Việt Nam được quốc tế đánh giá là điểm sáng của thế giới trong việc thực hiện các cam kết quốc tế, hoàn thiện hệ thống pháp luật, đặc biệt là các quy định pháp luật liên quan đến bảo vệ quyền trẻ em và thúc đẩy bình đẳng giới là nước đầu tiên ở Châu Á và thứ 2 trên thế giới ký kết Công ước về quyền trẻ em do Đại Hội đồng Liên Hợp Quốc phê chuẩn vào năm 1989, có hiệu lực từ ngày 2/9/1990. Chính phủ đã ban hành kế hoạch hành động quốc gia thực hiện Chương trình Nghị sự 2030 về phát triển bền vững của Liên hợp quốc, trong đó có mục tiêu 5 là “Đạt được sự bình đẳng giới và trao quyền cho tất cả phụ nữ và trẻ em gái”.
Để mọi trẻ em luôn được sống trong tình yêu thương, được chăm sóc, bảo vệ, bình đẳng về cơ hội học tập và giáo dục để phát triển toàn diện, tôn trọng sự khác biệt và phát huy tốt nhất tiềm năng của bản thân, đòi hỏi nhận thức và hành động trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, từ cấp ủy, chính quyền, MTTQ, các ban, ngành, đoàn thể, gia đình, nhà trường và mỗi cá nhân.
Sinh con, gái hay trai đều là món quà vô giá, mỗi gia đình đừng vì sinh con một bề, đừng vì trọng nam khinh nữ, khát khao sinh con trai mà tạo áp lực, làm khổ chính mình và khúc ruột của mình.
