Bài 3: Hiệu quả từ việc đưa chính sách vào thực tiễn
(PNTĐ) - Từ khung pháp lý, hệ thống chủ trương, chính sách ngày một hoàn thiện, thời gian qua, nhiều địa phương tại Hà Nội đã tích cực triển khai các hoạt động, xây dựng các mô hình nhằm truyền thông, vận động nâng cao nhận thức, nhằm giải quyết nguyên nhân gốc rễ của tư tưởng trọng nam khinh nữ; đồng thời tạo môi trường công bằng hơn về giới để trẻ em gái được phát triển toàn diện.
Nam giới cùng vào cuộc thực hiện bình đẳng giới
Trịnh Anh Vũ hiện là Chủ nhiệm CLB Nam giới hiện đại thôn Chúc Lý, phường Chương Mỹ, Hà Nội. Điều đặc biệt, cả bố và anh trai Vũ cũng đều tham gia CLB Nam giới tiên phong của phường Chương Mỹ. Vũ cho biết, bố và anh trai mìn là những người chồng, người cha hết lòng vì vợ con. Bố anh chưa bao giờ nề hà việc nhà, hay coi trọng con trai, con gái. Sau công việc ở uỷ ban xã, bố Vũ lại về nhà, cùng mẹ nấu cơm, dọn dẹp nhà cửa.
“Khi CLB Nam giới hiện đại thôn Chúc Lý được thành lập, chính bố và anh trai đã cùng tôi tham gia. CLB nhằm nâng cao nhận thức của nam giới về bình đẳng giới, xoá bỏ bất bình đẳng giới còn tồn tại trong thôn. Đối tượng tuyên truyền chủ yếu là các bạn trẻ, đoàn viên thanh niên, những người trong độ tuổi kết hôn. Tôi được bầu làm Chủ nhiệm CLB. Thông qua các tiểu phẩm do các thành viên CLB biểu diễn, chúng tôi quay lại, gửi lên các nhóm zalo, facebook,… để tuyên truyền đến các nam nữ đoàn viên thanh niên trong thôn các kiến thức về bình đẳng giới, không lựa chọn giới tính thai nhi, không phân biệt con trai.- con gái giúp họ có thể tiếp cận các thông điệp về vai trò của nam giới trong xây dựng gia đình hạnh phúc, xoá bỏ định kiến giới, phòng chống bạo lực gia đình, sinh con một bề, ngược đãi nữ giới… làm thay đổi quan niệm của nam giới trẻ về vai trò của phụ nữ và nam giới trong gia đình”, Vũ nói.
Là một trong những địa bàn tiêu biểu duy trì mức sinh ổn định, kiểm soát được mất cân bằng giới tính khi sinh từ 110 trẻ trai/100 trẻ gái năm 2020, xuống còn 109 trẻ trai/100 trẻ gái năm 2024, phường Long Biên đã triển khai nhiều hoạt động truyền thông về công tác dân số và phát triển, trong đó tập trung tuyên truyền nâng cao nhận thức của nhân dân về vấn đề bình đẳng giới và mất cân bằng giới tính khi sinh; tổ chức truyền thông kiến thức chăm sóc sức khỏe sinh sản cho các đối tượng là trẻ em gái vị thành niên, thanh niên; tổ chức truyền thông chăm sóc sức khỏe sinh sản/kế hoạch hóa gia đình, bình đẳng giới, giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh cho các đoàn viên thanh niên, học sinh tại các trường THCS, THPT... Song song với các hoạt động trên, công tác kiểm tra, ký cam kết với các cơ sở hành nghề y dược ngoài công lập cung cấp dịch vụ sản khoa/kế hoạch hóa gia đình trên địa bàn phường cũng được chú trọng và tổ chức thực hiện thường xuyên để thực hiện nghiêm túc quy định của Bộ Y tế về việc siêu âm không công bố giới tính thai nhi, không loại bỏ thai nhi vì lý do lựa chọn giới tính.
Bà Phạm Thị Bích Hằng, Phó Chủ tịch UBND phường, Trưởng Ban chỉ đạo công tác chăm sóc sức khỏe ban đầu và các chương trình y tế phường Long Biên cho biết, thời gian tới, phường tiếp tục huy động sự tham gia vào cuộc của cả hệ thống chính trị từ phường đến các tổ dân phố để triển khai có hiệu quả các hoạt động, chương trình, Đề án về công tác dân số nói chung, các nội dung về bình đẳng giới và vấn đề mất cân bằng giới tính khi sinh nói riêng. Ứng dụng công nghệ số để đẩy mạnh truyền thông chuyển đổi hành vi, truyền thông nâng cao vai trò, vị thế của trẻ em gái và chăm sóc sức khỏe người cao tuổi trong cộng đồng, xóa bỏ định kiến có con trai để nối dõi tông đường, tuyên truyền, vận động, giáo dục, thuyết phục người dân tự giác thực hiện không tham gia vào quá trình lựa chọn giới tính thai nhi. Tăng cường công tác quản lý, kiểm tra, kiểm soát các cơ sở y tế công lập, các cơ sở hành nghề y, dược ngoài công lập nhằm phát hiện và ngăn chặn kịp thời những hành vi vi phạm lựa chọn giới tính thai nhi, kịp thời xử lý các vi phạm theo quy định của pháp luật. Triển khai có hiệu quả các kế hoạch thực hiện Nghị quyết 21/NQ-TW ngày 25/10/2017 của Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XII “Về công tác Dân số trong tình hình mới” của Trung ương, Thành phố, trong đó tập trung các hoạt động nâng cao chất lượng dân số, hướng đến đảm bảo cơ cấu dân số hợp lý, duy trì ổn định mức sinh thay thế.
Phường cũng sẽ huy động sự tham gia của các cơ sở y tế ngoài công lập nhằm đẩy mạnh các hoạt động cung cấp dịch vụ y tế chất lượng cao về chăm sóc sức khỏe người cao tuổi góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống của người cao tuổi, giảm tải sức ép từ dư luận phải có con trai nối dõi tông đường nhằm giảm thiểu tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh”, bà Hằng cho biết.
Phường Bạch Mai cũng là địa bàn làm tốt công tác giảm tỷ số giới tính khi sinh từ 112 trẻ trai/100 trẻ gái (năm 2020) xuống còn 107 trẻ trai/100 trẻ gái (năm 2025). Bà Nguyễn Thị Ngọc Anh, Phó Chủ tịch UBND phường, Trưởng Ban Chỉ đạo công tác Dân số và Phát triển Bạch Mai cho biết: Thành công này là nhờ phường đã làm tốt công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng về bình đẳng giới, từ đó giảm thiểu tình trạng lựa chọn giới tính khi sinh dưới nhiều hình thức: tuyên truyền trực quan bằng pa nô, khẩu hiệu, tờ rơi; thường xuyên có các tin, bài trên hệ thống truyền thanh của phường; phối hợp với các Hội đoàn thể tuyên truyền lồng ghép qua các hội nghị, các buổi họp từ phường tới cụm dân cư, tuyên truyền trực tiếp qua đội ngũ cán bộ và cộng tác viên dân số.
Phường cũng đã triển khai nhiều hoạt động như: Triển khai các mô hình tư vấn và khám sức khỏe tiền hôn nhân; chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên, thanh niên; truyền thông về kiến thức chăm sóc sức khỏe sinh sản cho các đối tượng là trẻ em gái vị thành niên, thanh niên, các bệnh lây truyền qua đường tình dục cho các đoàn viên thanh niên, truyền thông về bình đẳng giới, giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh cho học sinh.
Thông qua việc truyền thông, người dân đã nhận thức được những hậu quả, hệ lụy của mất cân bằng giới tính khi sinh; từ đó dần thay đỏi nhận thức, tư tưởng lạc hậu vể sinh con trai, con gái, tiến tới sinh con theo quy luật tự nhiên.
Còn tại phường Hoàn Kiếm tỷ lệ mất cân bằng giới tính khi sinh đã được cải thiện đáng kể so với những năm trước nhưng vẫn dao động ở khoảng 111-112 trẻ trai/100 trẻ gái. Vừa qua, hưởng ứng ngày Quốc tế bé gái năm nay với chủ đề “Đầu tư cho trẻ em gái vì hạnh phúc gia đình, vì tương lai đất nước”, phường Hoàn Kiếm đã đẩy mạnh triển khai nhiều hoạt động tuyên truyền gồm: Tổ chức các điểm tuyên truyền nâng cao vai trò của phụ nữ và trẻ em gái, góp phần xóa bỏ bất bình đẳng giới và giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh. Tổ chức đoàn xe cổ động với chủ đề của ngày quốc tế bé gái năm nay với chủ đề "Đầu tư cho trẻ em gái vì hạnh phúc gia đình, vì tương lai đất nước”. Phường đã cấp, phát các ấn phẩm truyền thông về chủ đề mất cân bằng giới tính khi sinh và bình đẳng giới nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng và thúc đẩy bình đẳng giới…
Hội Phụ nữ tích cực thúc đẩy bình đẳng giới
Là tổ chức chính trị - xã hội trong hệ thống chính trị, đại diện cho quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của các tầng lớp phụ nữ Việt Nam; phấn đấu vì sự phát triển của phụ nữ và bình đẳng giới, những năm qua, cùng với các cấp Hội LHPN Việt Nam, Hội LHPN Hà Nội đã tổ chức nhiều hoạt động thể hiện sự nghiêm túc và trách nhiệm trong thúc đẩy bình đẳng giới.
Năm 2024, tại xã Yên Viên, huyện Gia Lâm (nay là phường Yên Viên), CLB "Nam giới tham gia phòng chống bạo lực gia đình" do Hội LHPN xã Yên Viên vận hành là điểm sáng trong thực hiện bình đẳng giới ngay từ trong gia đình. Để thu hút nam giới tham gia, CLB tổ chức nhiều hoạt động phong phú như bóng đá, bóng chuyền, khiêu vũ… và tổ chức các hoạt động tuyên truyền về bình đẳng giới. Với tinh thần gương mẫu, nòng cốt, các cán bộ chi, tổ phụ nữ đã vận đồng chồng, con trai tham gia CLB. CLB đã có thu hút đông đảo thành viên là nam giới tham gia, với nhiều lứa tuổi, ngành nghề…, sinh hoạt định kỳ theo quý. Nhiều nam giới đã trở thành nhân tố nòng cốt trong tuyên truyền pháp luật về bình đẳng giới, phòng chống bạo lực gia đình, xâm hại phụ nữ, trẻ em; xây dựng gia đình hạnh phúc, tiến bộ”.
Từ mô hình đầu tiên, nhiều mô hình như "CLB Gia đình nói không với bạo lực", "Nam giới tiên phong", "Nam giới đồng hành"... đã được nhân rộng tại các xã trên địa bàn. CLB còn mời báo cáo viên nói chuyện về bình đẳng giới, phòng chống bạo lực gia đình, phòng tránh xâm hại trẻ em, giảm thiểu tình trạng “trọng nam khinh nữ, lựa chọn giới tính khi sinh”.
Năm 2019, Hội LHPN Hà Nội đã phối hợp với Tổ chức Quốc tế Plan International Việt Nam triển khai hiệu quả Dự án "Thành phố an toàn, thân thiện đối với trẻ em" tại 6 đơn vị quận huyện gồm Bắc Từ Liêm, Đống Đa, Thanh Xuân, Long Biên, Ứng Hòa, Đông Anh. Các hoạt động như hội thảo, khảo sát đánh giá nguy cơ mất an toàn đối với trẻ em gái khi tham gia vào các hoạt động nơi công cộng; lắp đặt sân chơi, trao tủ sách pháp luật, tập huấn, truyền thông với quy mô sân khấu hóa ngoài trời, tổ chức cuộc thi trực tuyến với các mô hình video, clip, tiểu phẩm… truyền thống và trên các nền tảng số đã tăng cường hơn nữa năng lực của các cán bộ thực thi công tác bình đẳng giới, phòng ngừa, ứng phó với bạo lực trên cơ sở giới, định kiến giới, bất bình đẳng giới, đồng thời gửi đến cộng đồng thông điệp: Phụ nữ và nam giới đều bình đẳng trong tham gia và quyết định mọi công việc trong gia đình và xã hội; Bình đẳng giới là chìa khóa để chấm dứt bạo lực đối với phụ nữ và trẻ em và giảm thiểu tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh…
Cùng với đó, các mô hình “Thành phố an toàn và thân thiện cho phụ nữ, trẻ em”, mô hình “Làng quê an toàn”, “Tổ dân phố an toàn” cũng được các cấp Hội LHPN Hà Nội được triển khai tại nhiều địa bàn trong Thành phố là sự thể hiện rõ nét về một môi trường sống an toàn, nơi phụ nữ và trẻ em được phát huy tối đa năng lực, khả năng sáng tạo, được có các cơ hội bình đẳng như nam giới... qua đó thúc đẩy sự phát triển cộng đồng, xã hội. Điều đáng nói là các mô hình đã huy động sự tham gia chủ động và cụ thể của nam giới nhằm đảm bảo tính bền vững, thành công của mô hình.
Trở lại với nữ sinh viên Ngô Thị Linh Chi, trường Đại học Tài nguyên và Môi trường đã được đề cập trong kỳ đầu của loạt bài, từ việc phải nhận nhiều định kiến giới, Linh Chi đã lớn lên với mong muốn có thể làm điều gì đó để góp phần thay đổi thực trạng này. Linh đã có cơ hội tham gia vào dự án “Thành phố an toàn, thân thiện đối với trẻ em” do Hội LHPN Hà Nội triển khai và có nhiều thay đổi.
“Nếu trước đây tôi ham chơi và nghịch ngợm, tôi đã bắt đầu thay đổi. Tôi chăm chỉ học, tìm tòi những kiến thức giúp trau dồi vốn sống và tận dụng mọi cơ hội để thể hiện thế mạnh của bản thân”. Sau đó, Linh Chi còn vinh dự được hội LHPN huyện Đông Anh (cũ) tin cậy trao cơ hội làm đại diện tham gia một số sự kiện để nói về bình đẳng giới.
“Những chương trình mà tôi tham gia, tôi đều mở cho cả nhà tôi xem, qua đó tôi như thầm khẳng định giá trị của mình. 3 năm cấp ba chưa bao giờ thứ hạng của tôi tụt khỏi top 3 của lớp. Và tôi chứng minh được tôi giỏi hơn nhiều bạn nam. Quả ngọt cũng đến ngày hái, thành tích của tôi được nhiều ông bà trong họ biết đến, và khi bố tôi tham gia việc làng, bố đều được khen có 2 con xinh gái mà giỏi giang. Thái độ của bố dần thay đổi. Tôi không còn nghe thấy bố phàn nàn vì không có con trai nữa. Bố không còn đặt nặng vấn đề sinh con trai lên mẹ, bố lại quay trở về quan tâm mẹ như ngày nào. Bản thân tôi là nhân chứng sống cho mọi người thấy con trai hay con gái đều như nhau: đều bình đẳng, đều có thể giỏi giang, có tiếng nói và là niềm tự hào của gia đình. Tuy bản thân không có gì quá nổi bật nhưng tôi thấy bản thân cũng là động lực cho các em gái xung quanh tôi tự tin khoe tài năng của mình hơn, tự tin tham gia các hoạt động chung để thể hiện bản thân của các bạn ấy”, Linh Chi nói.
