Nâng cao tính độc lập, tự chủ trong phát triển kinh tế của nước ta thời gian tới

Chia sẻ

(PNTĐ) - Sáng 28/1, tại Đại hội XIII, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh trình bày tham luận với chủ đề “Nâng cao vai trò, vị thế của Việt Nam trong mạng sản xuất và chuỗi giá trị toàn cầu”.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn AnhBộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh

Bộ trưởng Bộ Công Thương cho biết, sau 35 năm đổi mới, Việt Nam đã vươn lên trở thành một trong những quốc gia có nền công nghiệp thuộc vào nhóm các quốc gia có năng lực cạnh tranh toàn cầu ở mức trung bình cao. Năng lực cạnh tranh toàn cầu của ngành công nghiệp Việt Nam đã tăng 16 bậc trong vòng 10 năm, từ vị trí thứ 58 vào năm 2009 lên vị trí thứ 42 vào năm 2019 (theo xếp hạng của UNIDO), trở thành quốc gia có mức tăng hạng nhanh nhất trong các nước thuộc khu vực ASEAN, đã tiệm cận vị trí thứ 5 trong khu vực (chỉ thua Philippines 0,0015 điểm) và tiến gần hơn với nhóm 4 nước có năng lực cạnh tranh mạnh nhất trong khối ASEAN.

Trong giai đoạn chiến lược 10 năm qua 2011 - 2020, công nghiệp là ngành có tốc độ tăng trưởng cao nhất trong các ngành kinh tế quốc dân với đóng góp xấp xỉ 30% vào GDP và trở thành ngành xuất khẩu chủ lực của đất nước, góp phần đưa Việt Nam từ vị trí thứ 50 (năm 2010) lên vị trí thứ 22 (năm 2019) trong các quốc gia xuất khẩu lớn nhất thế giới.

Việt Nam đã hình thành được một số ngành công nghiệp chủ lực của nền kinh tế như: khai thác, chế biến dầu khí; điện tử, viễn thông, công nghệ thông tin; luyện kim, sắt thép; xi măng và vật liệu xây dựng; dệt may, da giày; cơ khí chế biến chế tạo, ô tô, xe máy..., tạo nền tảng quan trọng cho tăng trưởng dài hạn, cũng như thúc đẩy quá trình hiện đại hóa, công nghiệp hóa đất nước.

Công nghiệp hỗ trợ được quan tâm thúc đẩy, tăng cường liên kết, đặc biệt là trong những ngành sản xuất chủ lực của Việt Nam như dệt may, da giày, điện tử, công nghiệp chế biến nông sản... Bước đầu hình thành hệ sinh thái công nghiệp hỗ trợ và gia tăng tỷ lệ nội địa hóa. Cơ cấu sản phẩm có sự dịch chuyển tích cực khi tỷ trọng sản phẩm công nghệ cao và vừa của Việt Nam đã tăng lên đáng kể, tạo cơ sở hình thành một số tập đoàn công nghiệp tư nhân có quy mô lớn, có khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Tỷ trọng hàng hóa xuất khẩu qua chế biến trong tổng giá trị xuất khẩu tăng từ 65% năm 2016 lên 85% năm 2020; Tỷ trọng giá trị xuất khẩu sản phẩm công nghệ cao tăng từ 44,3% năm 2016 lên 49,8% năm 2020.

Cùng với các hoạt động thu hút đầu tư với sự tham gia của nhiều tập đoàn kinh tế lớn và công ty đa quốc gia hàng đầu tại Việt Nam, các doanh nghiệp trong nước cũng đã có bước phát triển, vươn lên mạnh mẽ, trong đó đã hình thành và phát triển được các tập đoàn kinh tế lớn hoạt động trong lĩnh vực công nghiệp cơ bản, vật liệu, cơ khí chế tạo... như Viettel, Vingroup, Trường Hải, Thành Công, Hòa Phát..., đã tạo nền tảng cho công nghiệp hỗ trợ, giúp Việt Nam từng bước tham gia sâu hơn vào mạng sản xuất và chuỗi giá trị toàn cầu.

Bộ trưởng Bộ Công Thương chỉ rõ nhiều khó khăn, thách thức đặt ra trong quá trình phát triển công nghiệp của đất nước ta, đặc biệt trước những yêu cầu và đòi hỏi trong giai đoạn phát triển sắp tới với mục tiêu đặt ra là vượt qua bẫy thu nhập trung bình, đưa nước ta phát triển thịnh vượng. Sản xuất công nghiệp còn phát triển thiếu đồng bộ, thiếu kết nối giữa các mắt xích trong nội ngành và giữa các ngành công nghiệp dẫn tới sự phát triển thiếu tính bền vững.

Các ngành công nghiệp mới chỉ tham gia được vào các khâu trung gian có giá trị gia tăng thấp (là các khâu gia công, lắp ráp), chưa chiếm lĩnh được các phân khúc có giá trị gia tăng cao như các khâu thượng nguồn.

Trong sản xuất và xuất khẩu các sản phẩm công nghiệp của Việt Nam hiện nay vẫn đang chủ yếu được thúc đẩy bởi khu vực FDI, chiếm xấp xỉ 70% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước. Đây là hệ quả của mối liên kết yếu giữa doanh nghiệp FDI với các doanh nghiệp trong nước trong chuỗi cung ứng, cho thấy năng lực cạnh tranh còn hạn chế của các doanh nghiệp trong nước để có thể tham gia vào các chuỗi giá trị toàn cầu.

Theo Bộ trưởng, đây là biểu hiện của tăng trưởng năng suất thấp và khả năng cạnh tranh yếu của khu vực kinh tế trong nước. Các doanh nghiệp trong nước đa phần quy mô nhỏ và siêu nhỏ (chiếm khoảng 98% tổng số doanh nghiệp đang hoạt động trong nền kinh tế), có trình độ công nghệ không cao, năng lực tài chính hạn chế, khả năng tích tụ và đầu tư đổi mới công nghệ thấp, hạn chế về nguồn nhân lực chất lượng cao.... Do vậy đã dẫn đến sức cạnh tranh thấp, khả năng tham gia vào chuỗi giá trị khu vực và toàn cầu hạn chế. Các doanh nghiệp quy mô vừa và lớn của Việt Nam chiếm tỷ trọng rất nhỏ (khoảng 2%), chưa thực sự đóng vai trò dẫn dắt cho các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ trong việc liên kết chuỗi giá trị khu vực và toàn cầu”.

Tính bền vững trong phát triển sản xuất và xuất khẩu của Việt Nam còn tiềm ẩn nhiều rủi ro, đặc biệt trong bối cảnh thế giới ngày càng có những diễn biến phức tạp hơn, nhanh hơn và khó đoán định hơn trước.

Tác động của dịch Covid-19 trong năm 2020 vừa qua là một minh chứng điển hình cho tác động đa chiều này đối với nền kinh tế Việt Nam, khi chúng ta cùng lúc gặp cả khó khăn, đứt gãy về thị trường đầu ra cho xuất khẩu, vừa bị đứt gãy nguồn cung phục vụ cho sản xuất trong nước.

Dòng chảy đầu tư của thế giới vốn đang trong quá trình dịch chuyển, cộng thêm tác động của dịch Covid-19 càng làm cho đích đến của các nguồn vốn đầu tư chuyển về các địa bàn có môi trường ổn định, trong đó Việt Nam đang trở thành điểm sáng, ngày càng chiếm được lòng tin của các doanh nghiệp và nhà đầu tư trên thế giới. Tiến trình hội nhập quốc tế với quan điểm nhất quán, xuyên suốt của Việt Nam đã tiếp tục giúp nâng cao vị thế và uy tín của đất nước trên trường quốc tế.

Quá trình chuyển đổi số, sự phát triển các mô hình kinh doanh mới, sự thay đổi phương thức sản xuất, tiêu dùng và giao tiếp trên toàn cầu, sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ và cách mạng công nghiệp lần thứ tư...  không chỉ tác động trực tiếp tới các hoạt động thương mại mà còn làm thay đổi sâu sắc các phương thức sản xuất truyền thống. Đây vừa là thách thức nhưng đồng thời cũng là cơ hội tốt để những nền kinh tế đang phát triển như Việt Nam có thể rút ngắn thời gian, bắt kịp các nền kinh tế phát triển.

Thúc đẩy tái cơ cấu, nâng cao năng lực nội tại

Theo Bộ trưởng Trần Tuấn Anh, để có thể tận dụng được thời cơ này, giúp Việt Nam có thể nâng cao được vai trò, vị thế trong mạng sản xuất và chuỗi giá trị toàn cầu và phát triển bền vững, cần bám sát quan điểm xuyên suốt mà Đảng ta đã xác định, đó là: "Ngoại lực là quan trọng, nhưng nội lực đóng vai trò quyết định". Theo đó, trọng tâm là tập trung vào thúc đẩy tái cơ cấu, nâng cao năng lực nội tại của các ngành công nghiệp; phát triển đội ngũ doanh nghiệp trong nước, củng cố các doanh nghiệp lớn, nòng cốt trong các lĩnh vực sản xuất nền tảng và lĩnh vực mũi nhọn, đặc biệt là những ngành, lĩnh vực áp dụng chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ cao.

Bộ trưởng Trần Tuấn Anh khẳng định: Tham gia sâu hơn vào mạng sản xuất và chuỗi giá trị toàn cầu nhưng đồng thời nâng cao tính độc lập, tự chủ trong phát triển kinh tế của nước ta thời gian tới vừa là yêu cầu, đòi hỏi nhưng cũng vừa là phương châm, cách thức để Việt Nam có thể vượt qua khó khăn, thách thức và tận dụng được những cơ hội để thực hiện mục tiêu phát triển nhanh và bền vững trong giai đoạn phát triển sắp tới. Nhận thức sâu sắc quan điểm, định hướng của Đảng, ngành Công Thương sẽ tiếp tục nỗ lực, cố gắng, phát huy tinh thần chủ động, sáng tạo hơn nữa để nhất định sẽ thực hiện thành công mục tiêu Nghị quyết Đại hội toàn quốc lần thứ XIII của Đảng”.

VÂN NGA

Tin cùng chuyên mục

Báo cáo Một số vấn đề mới, quan trọng trong Dự thảo các Văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng

Báo cáo Một số vấn đề mới, quan trọng trong Dự thảo các Văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng

(PNTĐ) - Thực hiện ý kiến chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm, Trưởng Tiểu ban Văn kiện, Tổ Biên tập Văn kiện Đại hội XIV cung cấp "Báo cáo Một số vấn đề mới, quan trọng trong Dự thảo các Văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng" làm tài liệu tham khảo cho cán bộ, đảng viên và nhân dân trong quá trình thảo luận, góp ý các Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV đã công bố lấy ý kiến rộng rãi của nhân dân. Báo Phụ nữ Thủ đô trân trọng giới thiệu nội dung Báo cáo.
2 đại học Quốc gia cần cơ chế đặc biệt để thực hiện sứ mệnh đầu tàu trong giáo dục đại học

2 đại học Quốc gia cần cơ chế đặc biệt để thực hiện sứ mệnh đầu tàu trong giáo dục đại học

(PNTĐ) - Chiều 22/10, tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội thảo luận tại tổ về 3 dự án luật trong lĩnh vực giáo dục gồm: Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục; Dự án Luật Giáo dục đại học (sửa đổi); Dự án Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi), Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn - đại biểu Quốc hội Đoàn Hà Nội chia sẻ tại tổ 1 - Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội.
Thời cơ và thách thức khi vận hành chính quyền địa phương hai cấp hiện nay

Thời cơ và thách thức khi vận hành chính quyền địa phương hai cấp hiện nay

(PNTĐ) -Nội dung về tổ chức và vận hành chính quyền địa phương hai cấp đã được Dự thảo văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng đề cập khá đậm nét, tuy nhiên, theo Tiến sĩ Tống Đức Thảo - Phó Viện trưởng Viện Thông tin khoa học (Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh), Dự thảo cần làm sâu sắc hơn những thời cơ và thách thức khi chúng ta đưa vào vận hành chính quyền địa phương hai cấp ở Việt Nam hiện nay.
Cần có thêm các quy định đột phá để thu hút đầu tư, xã hội hoá hạ tầng hàng không

Cần có thêm các quy định đột phá để thu hút đầu tư, xã hội hoá hạ tầng hàng không

(PNTĐ) - Ngày 22/10, tiếp tục kỳ họp thứ 10, Quốc hội thảo luận tại Tổ về Dự án Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (sửa đổi), tham gia thảo luận tại Tổ 11, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị cần có thêm các quy định đột phá để khuyến khích, thu hút đầu tư, xã hội hoá hạ tầng hàng không; tiếp tục hoàn thiện dự thảo luật đảm bảo góp phần phát triển ngành hàng không trong thời gian sắp tới một cách hiện đại, an toàn, kinh tế hơn.
Phường Phú Thượng thông tin nhanh kết quả Đại hội Đảng bộ Hà Nội XVIII và triển khai công tác bầu cử nhiệm kỳ 2026-2031

Phường Phú Thượng thông tin nhanh kết quả Đại hội Đảng bộ Hà Nội XVIII và triển khai công tác bầu cử nhiệm kỳ 2026-2031

(PNTĐ) - Chiều 22/10, phường Phú Thượng đã tổ chức Hội nghị thông tin nhanh kết quả Đại hội đại biểu Đảng bộ thành phố Hà Nội lần thứ XVIII, nhiệm kỳ 2025-2030. Đồng thời, quán triệt, triển khai Kế hoạch số 15-KH/ĐU ngày 10/10/2025 của Đảng ủy phường về lãnh đạo, chỉ đạo cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XVI và bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân (HĐND) các cấp nhiệm kỳ 2026-2031. Đây là một trong những phường đầu tiên trên địa bàn thành phố Hà Nội tổ chức hội nghị triển khai đồng thời hai nội dung chính trị quan trọng này.