Trẻ nói ngọng... không thể xem thường

Tại Trung tâm thính học bệnh viện Nhi Trung ương, thời điểm chưa có dịch Covid-19, hàng ngày các bác sĩ tiếp nhận từ 20-30 cháu đến khám với lí do nói ngọng. Trong đó, trung bình cứ 10 trẻ gặp vấn đề nói ngọng thì có 1 trường hợp nguyên nhân do bị nghe kém. Mức độ nghe kém của trẻ nói ngọng thường ở mức nhẹ đến trung bình nặng. Ở mức độ này trẻ vẫn phản ứng khá tốt với âm thanh như gọi thì quay lại, hoặc vẫn có khả năng nói dù ngọng. Vì vậy cha mẹ thường không bao giờ nghĩ con bị nghe kém.

Bên cạnh đó, đa phần người lớn nghĩ rằng, trẻ nói ngọng là bình thường. Đó là lý do không ít phụ huynh từng băn khoăn, thậm chí thấy có chút phiền phức khi trẻ khám bệnh nói ngọng mà bác sĩ đo cả thính lực. Thực tế, đây là quy trình chẩn đoán bệnh của nhiều cơ sở y tế trên thế giới từ trước đến nay.

Ảnh minh họa

Trong y khoa, nói ngọng được gọi là rối loạn phát âm (Speech Disorder). Nói ngọng hay rối loạn phát âm có nhiều nguyên nhân gây ra: Có thể do cấu trúc môi - vòm bất thường hoặc có thể do bại não; Có thể do quá trình thụ đắc ngôn ngữ chậm trễ dẫn đến hệ thống âm vị trên não bị trì trệ lại nên hệ thống phát âm âm vị của trẻ chưa được hoàn thiện. Những nguyên nhân trên chúng ta rất dễ nhận biết. Nhưng có một căn nguyên mà các cha mẹ, thậm chí cả các nhà chuyên môn hay bị bỏ sót đó là do sức nghe để lại.

Hầu hết, bố mẹ rất khó phát hiện ra trẻ nghe kém nếu trẻ chỉ nghe kém một bên (một tai sức nghe bình thường, tai còn lại bị nghe kém), hoặc nghe kém mức độ nhẹ đến trung bình nặng hai tai, hoặc nghe kém tiến triển, hoặc nghe kém tần số cao, hoặc nghe kém tần số thấp… Hầu hết trẻ nhỏ bị một trong các vấn đề trên sẽ ảnh hưởng đến quá trình hoàn thiện phát âm theo đúng lứa tuổi của mình và vốn từ vựng không phong phú, đa dạng.

Tuy nhiên, cha mẹ thường chỉ nhìn thấy được vấn đề con mình nói ngọng và nghĩ rằng chắc lớn sẽ hết. Vì thế rất nhiều gia đình đưa con đi khám khi con đã học tiểu học, thậm chí đang học cấp 2. Đối với những trường hợp như vậy, giải pháp cho các cháu bé đó là phải đeo các thiết bị trợ thính (máy trợ thính, F.M…) và có kế hoạch trị liệu ngôn ngữ phù hợp cho từng đối tượng cụ thể thì các cháu sẽ hết nói ngọng.

Ảnh minh họa

Nói ngọng tuy là một khiếm khuyết không ảnh hưởng đến tính mạng của trẻ nhưng lại là một cản trở lớn trong quá trình phát triển, hòa nhập cộng đồng của các em mà một trong những nguyên nhân là do chủ quan trong nhận thức của cha mẹ đối với vấn đề rối loạn phát âm ở trẻ.

Bởi vậy, việc đầu tiên cha mẹ nên làm khi thấy con mình phát âm sai nhiều, phát âm không rõ ràng, mạch lạc đó là đưa trẻ đi đo sức nghe, sau đó hãy đi khám các chuyên khoa khác liên quan như răng hàm mặt, tâm bệnh, phục hồi chức năng và đừng quên đánh giá khá năng phát âm để biết được căn nguyên cũng như mức độ nặng nhẹ của con mình. Điều quan trọng ở đây là tìm ra được căn nguyên và giải pháp điều trị cho một tật nói ngọng tưởng chừng như rất đơn giản đối với con trẻ của chúng ta.

BS LẠI THU HÀ
(Giám đốc trung tâm Thính học và Trị liệu ngôn ngữ, bệnh viện Nhi Trung ương)