“Bệ đỡ” cho phụ nữ chuyển đổi số
(PNTĐ) - Trong kỷ nguyên số, khoa học công nghệ không còn là “vùng đất” dành riêng cho nam giới. Ngày càng nhiều phụ nữ Việt Nam chủ động tìm đến những cơ hội mới trong các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo, công nghệ sinh học, năng lượng sạch… Nhưng để có thể mạnh mẽ bước vào môi trường đầy thử thách này, họ cần có “bệ đỡ”.
Không để phụ nữ bị bỏ lại phía sau trong quá trình chuyển đổi số
Ở nhiều nơi trên thế giới, và ngay cả tại Việt Nam, phụ nữ vẫn chưa có được cơ hội và điều kiện bình đẳng khi bước vào lĩnh vực khoa học công nghệ vốn được xem là “đặc quyền” của nam giới.
Từ những năm tháng đầu tiên chọn ngành học, định kiến xã hội đã len lỏi: Phụ nữ nên chọn nghề ổn định, ít áp lực; khoa học, kỹ thuật là “quá khô khan”. Điều đó khiến nhiều nữ sinh dù yêu thích công nghệ vẫn e ngại, hoặc khi đã bước vào ngành thì phải nỗ lực gấp đôi để chứng minh năng lực.
Những rào cản này không chỉ đến từ tư duy truyền thống mà còn từ cơ chế, chính sách và môi trường làm việc. Nghiên cứu cho thấy, phụ nữ thường có ít cơ hội tiếp cận các dự án nghiên cứu lớn, nguồn vốn đầu tư khởi nghiệp hay các chương trình huấn luyện chuyên sâu. Trong các hội đồng khoa học hay nhóm sáng tạo, tỷ lệ nữ vẫn còn khiêm tốn, khiến tiếng nói và góc nhìn của họ chưa được lắng nghe đầy đủ.
Bất bình đẳng giới còn thể hiện ở “gánh nặng kép” mà nhiều phụ nữ phải gánh – vừa đảm nhận công việc chuyên môn, vừa quán xuyến gia đình, chăm sóc con cái. Khi thời gian và năng lượng bị chia sẻ, cơ hội tham gia các hoạt động nghiên cứu, hội thảo, hay thử nghiệm công nghệ mới bị thu hẹp. Không ít chị em đành chấp nhận lùi lại, bỏ lỡ những bước tiến quan trọng trong sự nghiệp.
Chia sẻ tại tọa đàm tham vấn “Sự tham gia của phụ nữ trong quản lý Nhà nước về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số”, do Hội LHPN thành phố Hà Nội phối hợp với Trung tâm Ứng dụng khoa học công nghệ và khởi nghiệp (Hội Nữ trí thức Việt Nam) tổ chức, các đơn vị, chuyên gia, nữ trí thức đã thảo luận về thực trạng sự tham gia của phụ nữ Hà Nội vào quản lý Nhà nước về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; đề xuất một số giải pháp, chính sách nhằm hỗ trợ, khuyến khích phụ nữ lãnh đạo, quản lý nhà nước ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo trong hoạt động... Nhiều khó khăn, bất bình đẳng giới trong lĩnh vực này đã được chỉ ra.
Bà Nguyễn Thị Mai Thanh, Phó Giám đốc Trung tâm thống kê thông tin khoa học và công nghệ (Sở Khoa học và Công nghệ thành phố Hà Nội) cho rằng cần quan tâm hơn nữa đến các đối tượng phụ nữ yếu thế như phụ nữ dân tộc thiểu số, phụ nữ ở các vùng nông thôn. Họ chính là đối tượng rất dễ bị bỏ lại phía sau trong câu chuyện chuyển đổi số. Ngoài ra, bà Mai Thanh chỉ ra rằng, hạ tầng nhiều nơi vẫn chưa bảo đảm để chuyển đổi dịch vụ công, bà đề xuất, cần hoàn thiện hạ tầng số, ưu tiên xã miền núi, triển khai trạm phát sóng di động ở vùng khó tiếp cận, hỗ trợ giá cước cho hộ nghèo… Các cấp Hội Phụ nữ cũng cần tiếp tục tổ chức chương trình “Máy tính cho em” để hỗ trợ học sinh có hoàn cảnh khó khăn…
Còn theo Phó Chủ tịch Liên đoàn Lao động thành phố Hà Nội Nguyễn Thị Thu Thủy, bình đẳng giới cần được thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa, không chỉ trong giới nữ, vì khi thực hiện các biện pháp thúc đẩy bình đẳng giới sẽ tăng mặt bằng dân trí và xã hội càng phát triển... Các đại biểu cũng nêu tình trạng chênh lệch về cơ hội và lợi ích giữa nam và nữ trong quá trình ứng dụng và phát triển khoa học, công nghệ, chuyển đổi số. Điều này thể hiện ở việc phụ nữ thường ít tiếp cận hơn với các công nghệ, ít tham gia vào các ngành nghề liên quan đến công nghệ, sáng tạo sản phẩm số.
Nỗ lực đưa phụ nữ đến gần công nghệ
Trong bối cảnh đổi mới toàn diện và đột phá phát triển khoa học, công nghệ của thành phố Hà Nội, Hội LHPN thành phố Hà Nội đã chủ động, tích cực triển khai thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TƯ ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia gắn với việc triển khai phong trào “Bình dân học vụ số” và Đề án của Thành ủy Hà Nội về chuyển đổi số trong các cơ quan Đảng, đoàn thể thành phố.
Trưởng ban Công tác phụ nữ thành phố Hà Nội Nguyễn Kim Quý cho biết, Hội LHPN thành phố đã chú trọng nâng cao năng lực cán bộ, hội viên, phụ nữ nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, thông qua tổ chức các lớp tập huấn kỹ năng số dành cho hội viên, phụ nữ; lồng ghép hướng dẫn kỹ năng số tại các buổi sinh hoạt…
Đáng chú ý, Hội LHPN thành phố đã phát động phong trào “Bình dân học vụ số” trong các cấp Hội và tổ chức nhiều hoạt động thiết thực như: Ngày phụ nữ Thủ đô ứng dụng công nghệ, đổi mới sáng tạo năm 2025; tọa đàm “Ứng dụng công nghệ, đổi mới sáng tạo - Cơ hội và thách thức với phụ nữ trong kỷ nguyên mới”...
Đặc biệt, Hội LHPN Hà Nội xem nâng cao năng lực cho cán bộ, hội viên, phụ nữ đáp ứng yêu cầu phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là một trong những nhiệm vụ trọng tâm. Các cấp Hội tổ chức các khoá đào tạo nâng cao năng lực chuyển đổi số, kỹ năng số, kỹ năng sử dụng phần mềm, ứng dụng công nghệ thông tin dành cho cán bộ Hội; xây dựng các bài giảng trực tuyến, video hướng dẫn về kỹ năng số như: Bán hàng trực tuyến, quản lý tài chính cá nhân qua ứng dụng, ứng dụng chăm sóc sức khoẻ, sử dụng dịch vụ công trực tuyến, học tập trực tuyến cho con cái, bảo vệ bản thân và gia đình trên không gian mạng; chú trọng tập huấn công tác bảo vệ bí mật nhà nước, kỹ thuật đảm bảo an ninh mạng, bảo vệ dữ liệu cá nhân, thông tin trên nền tảng số.
“Chúng tôi khuyến khích cán bộ Hội tự học, cập nhật kiến thức về công nghệ số thông qua các khóa học trực tuyến, tài liệu điện tử, nâng cao khả năng trao đổi thông tin trong môi trường số; khả năng làm việc với các hệ thống phân tích thông tin, trí tuệ nhân tạo; khả năng giải quyết công việc trong trục liên thông văn bản điện tử giữa các cơ quan và tạo lập nội dung số cho cán bộ Hội các cấp, góp phần tham gia Chính phủ số và thực thi công vụ”, bà Nguyễn Kim Quý chia sẻ. Ngoài ra, bản thân mỗi cán bộ Hội cơ sở đều tích cực, chủ động tham gia là thành viên Tổ Công nghệ số cộng đồng tại địa phương, phát huy tốt tinh thần “Mỗi cán bộ Hội là một công dân số” để tận dụng mạng xã hội, xây dựng các nhóm chia sẻ kiến thức, công nghệ mới cho cán bộ, hội viên, phụ nữ; hỗ trợ hội viên, phụ nữ sử dụng hiệu quả các thiết bị thông minh, các phần mềm tiện ích, sử dụng dịch vụ công trực tuyến, thanh toán điện tử.
Chị em liên tục được tổ chức các lớp tập huấn kỹ năng số nhằm nâng cao năng lực, kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin; kỹ năng sử dụng máy tính, internet, mạng xã hội, thư điện tử, trí tuệ nhân tạo; kỹ năng tiếp cận thông tin, khai thác dịch vụ số an toàn trên không gian mạng; kỹ năng sử dụng các phần mềm ứng dụng; kỹ năng nhận diện rủi ro, nguy cơ khi ứng dụng công nghệ số, an toàn trên không gian mạng cho phụ nữ và trẻ em... Với nhóm phụ nữ yếu thế, tổ chức Hội cũng chủ động tổ chức hoặc phối hợp tổ chức các lớp “Bình dân học vụ số”.
Trong kỷ nguyên số, phụ nữ một lần nữa khẳng định vai trò quan trọng của mình, chủ động học hỏi và tham gia tích cực trong phong trào “Bình dân học vụ số”. Điều này không chỉ giúp chính họ nâng cao tri thức, kỹ năng, cải thiện đời sống, mà còn góp phần quan trọng xây dựng một xã hội số văn minh, tiến bộ, phát huy tối đa tiềm năng trong chuyển đổi số, trở thành lực lượng đóng góp xứng đáng vào công cuộc phát triển đất nước.
