Việt Nam công bố ba mạng lưới công nghệ mũi nhọn: Bước tiến chiến lược trong kỷ nguyên tri thức
(PNTĐ) - Ba mạng lưới đổi mới sáng tạo trong các lĩnh vực công nghệ chiến lược gồm: công nghệ lượng tử, an ninh mạng và hàng không - vũ trụ - thiết bị bay không người lái (UAV) vừa chính thức được Việt Nam công bố.
Đây là bước đi quan trọng khẳng định quyết tâm của đất nước trong việc tham gia sớm vào những lĩnh vực được coi là trụ cột của thế kỷ 21, nơi sức mạnh quốc gia không còn chỉ đo bằng GDP hay tiềm lực quân sự, mà được xác định bởi khả năng làm chủ tri thức và công nghệ cốt lõi.
Việc lựa chọn ba lĩnh vực này không phải ngẫu nhiên. Lượng tử, an ninh mạng và UAV đều là những công nghệ có tác động chiến lược, định hình cục diện công nghệ toàn cầu nhiều thập kỷ tới. Bài học từ Israel, Hàn Quốc hay Singapore cho thấy: quy mô dân số hay diện tích lãnh thổ không quyết định vị thế quốc gia, mà chính sự đầu tư đúng hướng vào nghiên cứu và đổi mới sáng tạo mới là yếu tố làm nên sức mạnh. Việt Nam cũng đang đi trên con đường ấy. Ba mạng lưới mới ra đời, dưới sự bảo trợ của Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC), không chỉ là các diễn đàn học thuật mà là “tổ hợp trí tuệ” thực sự, kết nối hơn 2.000 chuyên gia người Việt tại 22 quốc gia, cùng chung mục tiêu giải quyết những bài toán lớn của đất nước.
Lượng tử - át chủ bài công nghệ
Trong ba mạng lưới, VNQuantum được xem là lá cờ đầu. Công nghệ lượng tử vốn từng xa vời thì nay đã tiến gần tới giai đoạn thương mại hóa, mở ra ứng dụng mang tính đột phá trong tài chính, y tế, quốc phòng.
Mạng lưới này vận hành theo mô hình “hạt nhân tri thức” phi tập trung: ban điều hành chỉ khoảng 10 người nhưng mạng lưới chuyên gia có thể lên tới vài trăm, chủ yếu là người Việt đang làm việc tại các trung tâm nghiên cứu và doanh nghiệp công nghệ lượng tử hàng đầu thế giới. TS. Nguyễn Quốc Hưng, Phó Chủ tịch thường trực mạng lưới, nhấn mạnh: “Với sự bảo trợ chính thức từ NIC, chúng tôi có được bệ phóng quốc gia để phát triển mạnh mẽ VNQuantum, hướng tới những đóng góp thực chất cho sự phát triển công nghệ chiến lược của đất nước”. Theo ông, ba trụ cột chính là đào tạo nhân lực, thúc đẩy ứng dụng thực tiễn và tăng cường hợp tác quốc tế. Việc Liên Hợp Quốc chọn năm 2025 là “Năm Lượng tử Quốc tế” càng tạo thêm sức hút. Việt Nam nhanh chóng hòa nhịp bằng việc tổ chức hàng loạt hội thảo tại Hà Nội, TP.HCM, Quy Nhơn, Nha Trang, quy tụ nhiều nhà khoa học danh tiếng, trong đó có cả các chủ nhân giải Nobel. Điều này cho thấy Việt Nam đang từng bước khẳng định vị thế mới trên bản đồ lượng tử thế giới.
An ninh mạng - lá chắn số quốc gia
Nếu lượng tử là tương lai của tính toán, thì an ninh mạng chính là hàng rào bảo vệ chủ quyền trong kỷ nguyên số. ViSecurity ra đời với mục tiêu phát triển các giải pháp bảo mật “Make in Vietnam”, do người Việt làm chủ, nhằm bảo vệ hạ tầng số và dữ liệu quốc gia trước các mối đe dọa xuyên biên giới. Trong bối cảnh tấn công mạng ngày càng tinh vi, từ xâm nhập thông tin cá nhân đến phá hoại hạ tầng trọng yếu, mạng lưới này đóng vai trò xây dựng một hệ sinh thái an ninh mạng tự chủ, giảm sự phụ thuộc vào công nghệ ngoại nhập. Đây là nơi hội tụ các nhà nghiên cứu, kỹ sư và doanh nghiệp an ninh mạng Việt Nam, nhằm tạo nên tuyến phòng thủ số vững chắc, bảo đảm sự an toàn của nền kinh tế số quốc gia.
UAV - khát vọng làm chủ bầu trời
Song song với đó, mạng lưới UAV Việt Nam thể hiện khát vọng lớn hơn: thoát khỏi vai trò thị trường tiêu thụ, để trở thành quốc gia thiết kế và sản xuất thiết bị bay không người lái, tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Bốn chiến lược được xác định gồm: hoàn thiện khung pháp lý, đẩy mạnh R&D, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao và thu hút đối tác quốc tế. UAV không chỉ phục vụ mục tiêu quốc phòng mà còn mở ra cơ hội lớn trong nông nghiệp công nghệ cao, logistics, giám sát môi trường hay cứu hộ cứu nạn. Đây là lĩnh vực thể hiện rõ quyết tâm vươn lên của Việt Nam, khi không muốn đứng ngoài cuộc chơi công nghệ toàn cầu.
Ba mạng lưới mới, cùng với bán dẫn và trí tuệ nhân tạo đã được công bố từ năm 2024, đã đưa hệ sinh thái đổi mới sáng tạo Việt Nam bước sang giai đoạn mới. Chúng phản ánh chiến lược phối hợp “ba nhà”: Nhà nước kiến tạo chính sách, nhà khoa học cung cấp tri thức và nhà doanh nghiệp triển khai ứng dụng. Nhờ đó, thay vì chỉ là nơi trung chuyển sản xuất, Việt Nam đang chủ động định vị mình trong chuỗi giá trị toàn cầu bằng việc làm chủ công nghệ cốt lõi.
Từ các phòng thí nghiệm ở Hà Nội, TP.HCM, cho đến những bộ óc Việt Nam tại Tokyo, Singapore hay Paris, một mạng lưới tri thức toàn cầu đang từng bước hình thành, kết nối và khai mở. Ba mạng lưới công nghệ mũi nhọn vừa được công bố không chỉ là chính sách khoa học - công nghệ, mà còn là minh chứng cho khát vọng tự cường và hội nhập.
Trong thế kỷ 21, “vũ khí” mạnh nhất của một quốc gia không chỉ nằm ở ngân khố hay kho vũ khí, mà ở trí tuệ và khả năng định hình tương lai bằng công nghệ. Việt Nam đã chọn con đường đó, với quyết tâm “bắt kịp, tiến cùng và thậm chí vượt lên” trong những lĩnh vực mang tính chiến lược nhất của thời đại.
