Đừng để phụ nữ chỉ được "bình đẳng trên lý thuyết"

(Ảnh: minh họa)

Dù Luật Bình đẳng giới đã thực hiện được 14 năm nhưng nhận thức về bình đẳng giới (BĐG) trong xã hội vẫn còn nhiều hạn chế. Theo đó, phụ nữ vẫn là nạn nhân của tình trạng bất bình đẳng trong xã hội và ngay trong chính gia đình của mình.

Phụ nữ bình đẳng ngoài xã hội nhưng chịu bất BĐG trong gia đình

Nếu như trước đây, vai trò của người phụ nữ chỉ giới hạn trong gia đình thì hiện nay, phụ nữ có vai trò rất lớn, thể hiện trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Theo ông, điều này có thể hiện phụ nữ đã có vai trò bình đẳng với nam giới?

BĐG là việc nam, nữ có vị trí, vai trò ngang nhau, được tạo điều kiện và cơ hội phát huy năng lực của mình cho sự phát triển của cộng đồng, của gia đình và thụ hưởng như nhau về thành quả của sự phát triển đó. Như vậy, BĐG thể hiện ở nhiều khía cạnh, nhiều tiêu chí, chứ không chỉ là “vai trò của nam và nữ trong đời sống xã hội”.

Hiện nay, chúng ta đã đạt được “bình đẳng giới trên lý thuyết”, nghĩa là chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước, mọi văn bản pháp lý đều tạo mọi điều kiện để hướng tới BĐG. Tuy nhiên, dù đã đạt được những bước tiến khá lớn, nhưng trên thực tế, BĐG thực sự vẫn còn khoảng cách. Cụ thể: Quan niệm coi trọng con trai hơn con gái vẫn còn; phụ nữ vẫn là những người vừa “giỏi việc nước”, vừa phải “đảm việc nhà”; tỷ lệ phụ nữ tham gia vào các tổ chức chính trị - xã hội vẫn hạn chế; phụ nữ vẫn còn là nạn nhân của bạo lực gia đình và buôn bán người; phụ nữ vẫn bị trói buộc bởi nhiều “định kiến giới”, một mình tự lo cho bản thân trong việc kế hoạch hóa gia đình, sinh đẻ có kế hoạch…

Có ý kiến cho rằng, gia đình là nơi thể hiện thực chất sự bình đẳng và nâng cao địa vị của người phụ nữ chứ không phải xã hội. Ý kiến của ông về vấn đề này như thế nào?

BĐG là sự ngang nhau giữa phụ nữ và nam giới về quyền, cơ hội, nghĩa vụ, trách nhiệm, vị thế trong cả gia đình và ngoài xã hội. Tuy nhiên, BĐG phải đạt được trước tiên trong gia đình, bởi ở đó chỉ có một nhóm người chung sống với nhau dựa trên huyết thống, sự cam kết pháp luật và tình yêu thương. Xã hội phức tạp, muôn màu, để đạt được BĐG thực sự cần nhiều yếu tố, phải phá vỡ nhiều rào cản, liên quan tới nhiều tầng lớp xã hội. Vì vậy để đạt được BĐG, có khi phải mất tới hàng chục năm. Thế nên đạt được BĐG trong gia đình được coi là “mức độ một” của BĐG.

Nhưng thực tế, nhiều phụ nữ ra ngoài xã hội được tôn trọng, kính nể vì những phẩm chất, năng lực mà họ có, không ít chị là cán bộ tuyên truyền, hăng hái và có kết quả cao trong các hoạt động thúc đẩy BĐG… nhưng về nhà vẫn phải cam chịu nhiều cay đắng vì có anh chồng gia trưởng, không chịu tiến bộ.

Bình đẳng không phải là xóa nhòa ranh giới nam, nữ

Luật Bình đẳng giới đã đi vào cuộc sống gần 14 năm, nhưng đến bây giờ vẫn còn nhiều người, kể cả nam giới lẫn nữ giới nhận thức chưa thực sự đầy đủ về nội hàm khái niệm BĐG, thậm chí có trường hợp hiểu sai. Vì vậy dù phấn đấu bao nhiêu, chúng ta cũng chưa thấy có được BĐG thật sự. Theo ông phải làm thế nào để điều chỉnh hạn chế này?

Thứ nhất, bình đẳng không có nghĩa là xóa nhòa ranh giới nam nữ, rằng đàn ông uống rượu được thì phụ nữ cũng có thể uống, không ai được cấm. Đàn ông cặp bồ, thì phụ nữ cũng có quyền ngoại tình cho nó “bình đẳng”. BĐG không có nghĩa là phụ nữ phải dũng mãnh, mạnh mẽ như đàn ông, còn đàn ông phải mềm mại, dịu dàng, nữ tính như phụ nữ.

Thứ hai, BĐG không phải là mọi thứ cưa đôi, theo tỉ lệ 50/50. Không phải Ban quản trị có 4 thành viên thì phải 2 nam, 2 nữ; không phải vợ nấu cơm buổi trưa thì chồng phải nấu buổi tối, hay chồng biếu bố mẹ mình 3 triệu, ngay lập tức vợ cũng lấy 3 triệu biếu bố mẹ mình… mới gọi là bình đẳng. Điều quan trọng là suy nghĩ, quan niệm, thái độ tôn trọng nhau. Người chồng không rửa bát, quét nhà, nhưng anh ấy không ngồi chơi, vẫn làm việc nọ, việc kia, anh ấy biết ơn, ghi nhận sự vất vả của vợ, áy náy khi không giúp vợ được nhiều việc nhà… vẫn là bình đẳng.

Hay việc chúng ta vẫn thường viện dẫn những câu thành ngữ, tục ngữ, ca dao mang định kiến xã hội để minh họa cho các vấn đề về nam và nữ cũng đang góp phần duy trì bất bình đẳng. Ví dụ câu “đàn ông xây nhà, đàn bà xây tổ ấm”, điều này vô tình mặc định vai trò trụ cột kinh tế là đàn ông, còn trách nhiệm giữ gìn tổ ấm, chăm sóc con cái là của phụ nữ. Trong khi thực tế để gia đình hạnh phúc, đàn ông và phụ nữ đều phải có trách nhiệm “xây tổ ấm” như nhau, kinh tế gia đình muốn phát triển thì vợ chồng phải cùng đi làm...

Hiện nay đang có sự nhìn nhận ngày càng rõ hơn rằng vai trò của nam giới trong BĐG không chỉ là một phần của vấn đề, mà còn là một phần của giải pháp nữa. Theo ông điều này có đúng không?

BĐG là vấn đề của cả nam và nữ. Định kiến giới, bất BĐG cũng đè nặng lên vai người đàn ông. Chẳng hạn, quan niệm cho rằng đàn ông phải có tài, giỏi kiếm tiền, hơn vợ một cái đầu, là trụ cột gia đình, phải có “công danh sự nghiệp”… khiến nhiều người đàn ông phải “kêu trời”. Đấu tranh vì BĐG không phải là giành quyền của đàn ông, san sang cho phụ nữ, mà cân đối lại mối quan hệ nam nữ, vì thế nó cần sự vào cuộc, tham gia của cả hai phía.

Tiếc là một số nơi, một số người xem BĐG là cuộc “chiến đấu” của phụ nữ giành quyền lợi, thậm chí coi đó là “sự nghiệp vùng lên”. Chỉ khi nào nam giới và nữ giới ngồi lại với nhau, suy nghĩ xem những đều gì chưa được, mang lại thiệt thòi cho cả hai thì cùng nhau thay đổi mới hy vọng có được BĐG thật sự.

Theo ông, trong thời đại 4.0, phụ nữ cần những yếu tố gì để khẳng định vị trí và vai trò của mình?

Không ai mang đến cho mình giá trị, trừ khi chính mình khẳng định giá trị của bản thân. Người phụ nữ thời đại 4.0 phải học tập suốt đời, trang bị cho mình những kiến thức, kỹ năng xã hội nhiều mặt để không tụt hậu, để thực sự tự lập, tự tin, tự chủ, tự quyết, sao cho xã hội nhận thấy rằng trong công việc gì thiếu phụ nữ là thất bại, trong gia đình chồng con nhận ra rằng thiếu người phụ nữ thì mọi thứ chông chênh.

Hạ Thi (thực hiện)