Chuyển đổi số:

Đổi mới và công nghệ vì bình đẳng giới

Thu Hà
Chia sẻ

(PNTĐ) -Chủ đề toàn cầu của ngày Quốc tế phụ nữ 2023 là “DigitALL: Đổi mới và công nghệ vì bình đẳng giới”. Phù hợp với tinh thần của ngày Quốc tế phụ nữ năm nay, phiên họp thứ 67 của Ủy ban Địa vị Phụ nữ Liên hợp quốc cũng đã lựa chọn chủ đề ưu tiên “Đổi mới và thay đổi công nghệ và giáo dục trong thời đại kỹ thuật số nhằm đạt được bình đẳng giới và trao quyền cho tất cả phụ nữ và trẻ em gái”.

Đổi mới và công nghệ vì bình đẳng giới - ảnh 1
Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân (thứ 2 từ phải sang), Chủ tịch Ủy ban giải thưởng Kovalevskaia Việt Nam Nguyễn Thị Doan (thứ 3 từ phải sang), Chủ tịch Hội LHPN Việt Nam Hà Thị Nga (ngoài cùng bên trái) trao giải thưởng Kovalevskaia năm 2021 cho 2 nhà khoa học nữ. Đây là giải thưởng danh giá cấp quốc gia nhằm tôn vinh những thành quả nghiên cứu và ứng dụng khoa học vào thực tiễn của các tập thể và cá nhân các nhà khoa học nữ có giá trị kinh tế cao, mang tính nhân văn sâu sắc, góp phần quan trọng vào thành quả trong công cuộc đổi mới đất nước.        Ảnh: ĐCSVN
Đổi mới và công nghệ vì bình đẳng giới - ảnh 2
Tại hội nghị Đối thoại chính sách “Bình đẳng giới trong chuyển đổi số ở Việt Nam: Cơ hội và thách thức”, Thứ trưởng Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội Nguyễn Thị Hà cho rằng trang bị cho phụ nữ các kỹ năng và hỗ trợ họ chuyển đổi sang các hình thức việc làm liên quan đến kỹ thuật số là rất quan trọng để đảm bảo rằng phụ nữ không bị bỏ lại phía sau.    Ảnh: PV

Chủ đề này nhằm ghi nhận và tôn vinh những đóng góp của phụ nữ và trẻ em gái trong đổi mới, công nghệ và giáo dục kỹ thuật số. Đồng thời xác định những tác động của chuyển đổi số đối với những nguy cơ làm gia tăng bất bình đẳng về kinh tế và xã hội.

Nguy cơ bất bình đẳng trong cuộc cách mạng kỹ thuật số
Báo cáo nghiên cứu về “DigitALL: Đổi mới và công nghệ vì bình đẳng giới” của Liên hợp quốc (LHP) và tổ chức UN Women cho thấy, mặc dù cuộc cách mạng kỹ thuật số có tiềm năng to lớn trong cải thiện kết quả kinh tế và xã hội cho tất cả mọi người, bao gồm cả phụ nữ và trẻ em gái, nhưng cũng có nguy cơ củng cố các hình thức phân biệt đối xử và bất bình đẳng đang tồn tại dai dẳng. 

Lĩnh vực khoa học, công nghệ kỹ thuật và toán học (STEM) được xem là vườn ươm để tìm ra các giải pháp sáng tạo mới. Đến năm 2050, 75% công việc trên toàn cầu sẽ liên quan đến STEM. Tuy nhiên, ở lĩnh vực này đang có sự chênh lệch giữa trẻ em trai và trẻ em gái rất rõ rệt. Các lĩnh vực STEM trên toàn cầu hiện nay chưa đảm bảo giáo dục chất lượng, toàn diện và thúc đẩy các cơ hội học tập suốt đời cho trẻ em gái và phụ nữ.

37% phụ nữ trên toàn cầu không được tiếp cận đến hoạt động trực tuyến. Việc phụ nữ bị loại trừ khỏi thế giới kỹ thuật số đã tước đi 1 nghìn tỷ USD từ tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của các quốc gia có thu nhập thấp và thu nhập trung bình trong thập kỷ qua. Khoản thiệt hại này sẽ tăng lên 1,5 nghìn tỷ USD vào năm 2025 nếu chúng ta không hành động.

 Một nghiên cứu từ năm 2019 cũng cho thấy cả giáo viên và học sinh nữ đều vẫn có những định kiến văn hóa nội tại về sự phù hợp của họ, hoặc học sinh của họ trong việc theo đuổi STEM. Đối với nhiều người việc theo đuổi STEM thường diễn ra sau khi vượt qua rào cản về hệ thống xã hội và văn hóa. 

Ví dụ ở Việt Nam, phụ nữ được cho là người phải chịu trách nhiệm chính trong việc nuôi dạy con cái và các công việc nội trợ. Điều này hạn chế khả năng tiếp cận của phụ nữ với một ngành công nghiệp đang phát triển nhanh, nó cũng là rào cản đối với phụ nữ trong định hình các công nghệ và đi đầu trong đổi mới, sáng tạo. 

Bên cạnh đó, đổi mới và công nghệ vẫn thường được coi là lĩnh vực mà nam giới có ưu thế. Dù những năm gần đây, phụ nữ đang từng bước tạo dựng những lợi thế nhất định trong công nghệ, với cơ hội việc làm rộng mở. Theo Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), lao động nữ chiếm khoảng 37% lực lượng lao động trong lĩnh vực công nghệ tại Việt Nam, cao hơn so với thế giới (25%). Sự đa dạng về giới tính cũng là yếu tố được các hãng công nghệ tại Việt Nam quan tâm nhằm giúp họ tạo ra những sản phẩm tốt, an toàn và phù hợp với đại đa số người dùng. Tuy nhiên, đa phần phụ nữ làm việc trong lĩnh vực công nghệ vẫn chủ yếu đảm nhiệm các vị trí khác như: Thử nghiệm, marketing, bán hàng, hành chính và nhân sự, hơn là các vai trò kỹ thuật như nhân viên phát triển phần mềm. 

Có nhiều lý do dẫn đến việc tỷ lệ phụ nữ làm việc trong lĩnh vực này còn hạn chế như: Còn thiếu các chính sách, chương trình thúc đẩy sự tham gia của phụ nữ trong lĩnh vực công nghệ; vẫn còn nhiều định kiến giới về phụ nữ và công nghệ. Làm thế nào để phá bỏ rào cản và trao quyền cho phụ nữ một cách toàn diện cũng là thách thức đối với nhiều doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực công nghệ tại Việt Nam hiện nay. 

Thách thức trong nền kinh tế số
Ngày nay, số hóa đã thâm nhập hầu hết các lĩnh vực chính của nền kinh tế trên toàn thế giới. Tại Việt Nam, nền kinh tế số chiếm khoảng 14,26% tổng GDP vào năm 2022, với mức tăng trưởng hàng năm ước tính 8,9% trong giai đoạn 2022-2026. Tuy nhiên trong nền kinh tế kỹ thuật số, phụ nữ ít có cơ hội tham gia và đóng góp đầy đủ hơn so với nam giới. Cùng với đó, đổi mới công nghệ và kỹ thuật số có thể đồng thời tạo ra, loại bỏ và chuyển đổi các công việc. Khi cách mạng công nghiệp 4.0 được triển khai, các tiến bộ về tự động hóa và công nghệ dự báo sẽ khiến nhu cầu về lao động phổ thông và lao động tay nghề thấp sẽ giảm đi nhanh chóng. 

Đổi mới và công nghệ vì bình đẳng giới - ảnh 3
Các nhà khoa học nữ được vinh danh trong lễ trao giải thưởng Nhà khoa học nữ xuất sắc năm 2022 - Giải thưởng L’Oreál - UNESCO Vì sự phát triển phụ nữ trong khoa học (For Women in Science).     
Ảnh: Nhật Nam

Nghiên cứu của Liên hợp quốc và UN Women chỉ ra gần 80% phụ nữ trong độ tuổi lao động ở Việt Nam có tay nghề thấp hoặc không có tay nghề. Đồng thời dự báo, có tới 86% lao động trong ngành dệt may và da giày Việt Nam có nguy cơ mất việc làm trong vòng 15 năm tới. Trong bối cảnh đó, lao động nữ di cư là một trong những đối tượng chịu tác động mạnh nhất của cách mạng công nghiệp 4.0 do chiếm tỷ lệ lớn trong lực lượng lao động trình độ thấp. Vì vậy, việc nâng cao kỹ năng và đào tạo lại những lao động này sẽ tạo điều kiện cho họ tiếp tục đóng vai trò tích cực trong nền kinh tế.

Thương mại điện tử mở ra những hướng đi mới cho nữ doanh nhân và doanh nghiệp do nữ lãnh đạo để tiếp cận thị trường mới và thu hút được nhiều lợi nhuận hơn. Theo Hội đồng Doanh nhân nữ Việt Nam, doanh nghiệp cho phụ nữ làm lãnh đạo chiếm 24% trong tổng số các doanh nghiệp. Tuy nhiên vấn đề tiếp cận tài chính và ứng dụng, yếu tố thúc đẩy quan trọng trong chuyển giao công nghệ vẫn là một thách thức đối với phụ nữ.

Cần những chính sách số có trách nhiệm giới
Tại Việt Nam, với “Chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030” do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt ngày 3/6/2020 (Quyết định số 749/QĐ-TTg), đổi mới và công nghệ đã trở thành một ưu tiên của Chính phủ và các bộ, ngành trong những năm gần đây. Chuyển đổi số tác động sâu rộng, bao trùm lên tất cả các ngành, các lĩnh vực kinh tế - xã hội, góp phần tăng năng suất lao động, chuyển đổi mô hình hoạt động, kinh doanh theo hướng đổi mới sáng tạo, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh của quốc gia. 

Theo đó, nhu cầu chuyển đổi số được xác định trên các lĩnh vực xã hội, kinh tế, được xem là một phương tiện để tăng năng suất, kích thích đổi mới, sáng tạo và đảm bảo rằng Việt Nam có thể tiếp tục cạnh tranh trên trường quốc tế. Việt Nam đang hướng tới tương lai và hướng tới tham vọng trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045, vì vậy hành trình chuyển đổi số cần phải bao gồm tất cả các công dân với tư cách là những người đóng góp tích cực. Để đạt được điều này, các chính sách về chuyển đổi số và đổi mới có trách nhiệm giới là vô cùng thiết yếu.

Tại hội nghị Đối thoại chính sách “Bình đẳng giới trong chuyển đổi số ở Việt Nam: Cơ hội và thách thức” do tổ chức LHQ tại Việt Nam phối hợp với Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Ủy ban quốc gia Vì sự tiến bộ của phụ nữ Việt Nam tổ chức ngày 3/3, Thứ trưởng Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội Nguyễn Thị Hà khẳng định: “Việc nhận thức rõ các vấn đề giới nảy sinh trong bối cảnh chuyển đổi số sẽ giúp các cơ quan chức năng liên quan hoàn thiện khung khổ chính sách, pháp luật, tạo điều kiện thuận lợi để phụ nữ và trẻ em gái có cơ hội tham gia nhiều hơn vào lĩnh vực này. Do đó, việc nâng cao nhận thức về các cơ hội giáo dục và xóa bỏ khuôn mẫu giới trong chương trình giảng dạy, định hướng nghề nghiệp, đặc biệt là trong đào tạo các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học (STEM) được xem là chìa khóa để thúc đẩy sự tham gia của phụ nữ vào chuyển đổi số. 

Theo Thứ trưởng Nguyễn Thị Hà, thay đổi các kỳ vọng về khuôn mẫu giới trong nghề nghiệp, bao gồm cả việc thúc đẩy các hình mẫu phụ nữ tham gia trong lĩnh vực công nghệ thông tin, chuyển đổi số cũng sẽ tạo lực đẩy thôi thúc sự tự tin của phụ nữ trong lĩnh vực công nghệ thông tin. Trang bị cho phụ nữ các kỹ năng và hỗ trợ họ chuyển đổi sang các hình thức việc làm liên quan đến kỹ thuật số là rất quan trọng để đảm bảo rằng phụ nữ không bị bỏ lại phía sau.

 
Bà Pauline Tamaris, Điều phối viên thường trú của Liên Hợp Quốc tại Việt Nam:

Việt Nam cần đảm bảo quan điểm giới trong các chính sách quốc gia

Chủ đề ưu tiên của ngày Quốc tế phụ nữ năm nay mang đến cơ hội tuyệt vời để chúng ta cùng xem xét lại các tác động về giới trong đổi mới và công nghệ, đồng thời xác định các khuyến nghị để quá trình chuyển đổi kỹ thuật số ở Việt Nam bao trùm và bình đẳng hơn. Trong bối cảnh đó, Liên hợp quốc tại Việt Nam đưa ra một số đề xuất khuyến nghị như: Cần đảm bảo quan điểm giới trong các chính sách quốc gia về kỹ thuật và phân bổ nguồn lực để thực hiện đầy đủ. Tăng cường giáo dục có chất lượng cho phụ nữ và trẻ em gái trong suốt cuộc đời và ở tất cả các cấp, bao gồm kiến thức số để giải quyết khoảng cách giới thông qua, đảm bảo rằng phụ nữ và trẻ em gái được tiếp cận bình đẳng với đào tạo kỹ năng lãnh đạo, phát triển nghề nghiệp, học bổng… đặc biệt là trong lĩnh vực STEM và giáo dục kỹ thuật; giải quyết các chuẩn mực xã hội tiêu cực cũng như khuôn mẫu giới trong hệ thống giáo dục. Dự đoán nhu cầu công việc và kỹ năng cần có trong tương lai; tăng cường thu thập dữ liệu và giải quyết bạo lực trên cơ sở giới trực tuyến.

Bà Trần Thị Hồng Lan - Phó Cục trưởng, Cục ứng dụng và Phát triển công nghệ, Bộ Khoa học và Công nghệ:

Thách thức về chính sách đối với cán bộ nữ trong hoạt động khoa học công nghệ  

Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đặt ra yêu cầu về trình độ, năng lực đối với đội ngũ nhà khoa học, trong đó có đội ngũ cán bộ khoa học nữ cần được củng cố và phát triển. Bối cảnh phát triển kinh tế, xã hội với vai trò động lực của khoa học và công nghệ; vai trò của đội ngũ nhân lực khoa học và công nghệ, trong đó có cán bộ khoa học nữ sẽ phải là lực lượng chủ yếu trong tất cả các lĩnh vực, các ngành nghề, các khu vực hoạt động để đưa kinh tế phát triển bền vững dựa trên khoa học và công nghệ. 
Tuy nhiên, chính sách là một trong những thách thức hiện nay đối với cán bộ nữ trong hoạt động khoa học công nghệ ở Việt Nam. Đó là chưa có chính sách ưu đãi, riêng biệt dành cho cán bộ nữ trong hoạt động khoa học & công nghệ (KH&CN). Hiện nay, cán bộ nữ hoạt động KH&CN hưởng chính sách đối với cán bộ KH&CN nói chung. Quá trình xây dựng, tổ chức thực hiện các chính sách này chưa tính đến đặc thù, những khó khăn, thách thức đối với phụ nữ trong hoạt động KH&CN như: Những thách thức từ đặc thù, yêu cầu của lĩnh vực chuyên môn. Do hoạt động KH&CN có những đặc thù về tính rủi ro, về độ trễ và đòi hỏi sự say mê, kiên trì theo đuổi của những người làm nghiên cứu, càng khó khăn đối với phụ nữ. Những thách thức từ định kiến, nhận thức của xã hội và những quan niệm truyền thống, các định kiến về vai trò của phụ nữ đã tác động trực tiếp đến cán bộ khoa học nữ, trong khi công việc gắn liền với việc tìm tòi, hướng đến những vấn đề có tính mới, sáng tạo. Quy định phụ nữ nghỉ hưu sớm hơn nam giới cũng là một yếu tố tác động tới quá trình nghiên cứu khoa học của phụ nữ, trong khi hoạt động nghiên cứu là công việc có thể gắn bó suốt đời với người làm khoa học. 
Một số khuyến nghị giải pháp, chính sách đối với cán bộ khoa học nữ trong hoạt động khoa học & công nghệ (KH&CN) là hoàn thiện chính sách để tạo điều kiện cho sự phát triển và đóng góp của cán bộ khoa học nữ như: Thực hiện lồng ghép giới một cách thức chất và có hiệu quả trong xây dựng và tổ chức thực hiện chính sách cho cán bộ khoa học, trong đó có cán bộ khoa học nữ (điều kiện áp dụng chính sách ngang nhau giữa nam và nữ, nhưng sẽ ưu tiên lựa chọn để áp dụng với cán bộ khoa học nữ khi đáp ứng điều kiện tương đương với nam giới). Điều chỉnh quy định gia tăng tuổi đối với nữ giới khi tuyển dụng, xem xét bố trí, đề bạt, bổ nhiệm, cử đi đào tạo, bồi dưỡng, kéo dài thời gian công tác là cần thiết để bù lại khoảng thời gian người phụ nữ phải dành ra để thực hiện thiên chức. 

 

Ý kiến bạn đọc

Tin cùng chuyên mục

Hội Phụ nữ Việt Nam tại Đức nhận đỡ đầu trẻ em khó khăn

Hội Phụ nữ Việt Nam tại Đức nhận đỡ đầu trẻ em khó khăn

(PNTĐ) - Sáng ngày 22/1, tại trụ sở Hội LHPN Hà Nội, Liên hiệp Hội Phụ nữ Việt Nam tại Cộng hoà Liên bang Đức đã nhận đỡ đầu 5 trẻ em mồ côi có hoàn cảnh khó khăn trên địa bàn thành phố Hà Nội với mức 1 triệu đồng/tháng từ năm 2025 đến năm các con 18 tuổi. Phó Chủ tịch Thường trực Hội LHPN Hà Nội Phạm Thị Thanh Hương trân trọng đón đoàn.
Hơn 40 gian hàng đặc sản vùng miền của phụ nữ phục vụ nhân dân đón Tết

Hơn 40 gian hàng đặc sản vùng miền của phụ nữ phục vụ nhân dân đón Tết

(PNTĐ) - Sáng ngày 21/1, Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp và Hỗ trợ phát triển phụ nữ Hà Nội tổ chức sự kiện Tuần lễ vàng - An toàn đón Tết lần thứ 7 và triển khai kế hoạch thực hiện các hoạt động hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp năm 2025. Phó Chủ tịch Hội LHPN Hà Nội Phạm Thị Mỹ Hoa dự và chỉ đạo chương trình.
Giúp lao động di cư có nơi ở trọ an toàn, chất lượng

Giúp lao động di cư có nơi ở trọ an toàn, chất lượng

(PNTĐ) - Hội LHPN Hà Nội vừa phối hợp với Tổ chức di cư quốc tế IOM tổ chức hội nghị tổng kết Dự án “Nâng cao chất chỗ ở đảm bảo an toàn và đáp ứng tiêu chí đề ra cho lao động di cư trong nước và gia đình tại Việt Nam”. Thành ủy viên, Chủ tịch Hội LHPN Hà Nội Lê Kim Anh chủ trì hội nghị.
Mạng lưới CLB Doanh nhân nữ Hà Nội đóng góp tích cực vào phong trào phụ nữ Thủ đô

Mạng lưới CLB Doanh nhân nữ Hà Nội đóng góp tích cực vào phong trào phụ nữ Thủ đô

(PNTĐ) - Chiều ngày 10/1, Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp và hỗ trợ phát triển phụ nữ Hà Nội tổ chức Gala “Chào Xuân Ất Tỵ – Kỷ nguyên vươn mình” năm 2025 và tổng kết hoạt động CLB Doanh nhân nữ Hà Nội năm 2024. Phó Chủ tịch Thường trực Hội LHPN Hà Nội Phạm Thị Thanh Hương dự chương trình.
Năm 2025, phụ nữ Cầu Giấy sẵn sàng bước vào kỷ nguyên vươn mình

Năm 2025, phụ nữ Cầu Giấy sẵn sàng bước vào kỷ nguyên vươn mình

(PNTĐ) - Hưởng ứng chủ đề công tác năm 2025 của Hội LHPN Thành phố Hà Nội, Hội LHPN quận Cầu Giấy phát động phong trào thi đua yêu nước năm 2025 và đợt thi đua đặc biệt thiết thực kỷ niệm  95 năm thành lập Hội LHPN Việt Nam với chủ đề: “Phát huy truyền thống phong trào “Ba đảm đang”, phụ nữ quận Cầu Giấy tích cực tham gia xây dựng Đảng và hệ thống chính trị, sẵn sàng bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”.