Báo chí Việt Nam trong kỷ nguyên mới: Tầm nhìn kiến tạo không gian phát triển
(PNTĐ) - Đó là tên của 1 trong tổng số 10 phiên thảo luận chuyên sâu trong khuôn khổ Diễn đàn Báo chí toàn quốc năm 2025. Các đồng chí Lê Quốc Minh, Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng biên tập Báo Nhân dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam; Lê Hải Bình, Ủy viên dự khuyết Trung ương Đảng, Thứ trưởng Thường trực Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch (VHTT&DL) đã đến dự diễn đàn.
Báo chí cách mạng Việt Nam đã bước qua chặng đường 1 thế kỷ. Đây không chỉ là dịp để chúng ta ôn lại những truyền thống vẻ vang của báo chí cách mạng, tôn vinh những đóng góp của các thế hệ nhà báo, mà còn là cơ hội để cùng nhận thức sâu sắc về những chuyển động của báo chí truyền thông toàn cầu đang tác động mạnh mẽ đến báo chí trong nước, từ đó xác định rõ những thách thức và yêu cầu đổi mới đặt ra cho báo chí cách mạng Việt Nam trong kỷ nguyên vươn mình.
Ghi nhận cho thấy, báo chí, truyền thông thế giới đã và đang bước và kỷ nguyên mới, trong vòng chưa đầy 20 năm, từ thời đại in ấn và truyền hình truyền thống đã chuyển sang giai đoạn “toàn kỹ thuật số” - nơi mà tin tức không chỉ được sản xuất nhanh hơn mà còn lan truyền với vận tốc tức thì qua mạng xã hội, qua các nền tảng internet và thiết bị di động. Trong làn sóng chuyển động toàn cầu, báo chí Cách mạng Việt Nam không đứng ngoài xu thế.
Báo chí Việt Nam đã trải qua quá trình chuyển đổi sâu rộng, phản ánh rõ nhịp phát triển của xã hội và sự tiến bộ của công nghệ truyền thông toàn cầu. Khởi đầu từ những tờ báo in đầu tiên như Gia Định báo (1865), Đông Dương tạp chí, Nam Phong tạp chí vào đầu thế kỷ XX, báo chí Việt Nam chủ yếu hoạt động với mô hình xuất bản truyền thống, tốc độ truyền tải thông tin chậm, tính tương tác với độc giả gần như không đáng kể.
Đến cuối thế kỷ XX, khi Việt Nam bắt đầu hội nhập công nghệ và mở cửa Internet vào năm 1997, báo chí nước ta dần tiếp cận với xu hướng toàn cầu hóa thông tin. Tuy vậy, nội dung trên báo mạng thời kỳ này chủ yếu là bản điện tử hóa của báo giấy, chưa khai thác đầy đủ lợi thế của môi trường số.
Từ giai đoạn năm 2005 đến năm 2015, báo chí Việt Nam chứng kiến làn sóng phát triển mạnh mẽ về nền tảng công nghệ và đa phương tiện. Sự phát triển mạnh của mạng xã hội khiến các tờ báo lớn sử dụng Facebook, YouTube để lan tỏa thông tin, mở rộng đối tượng độc giả, đặc biệt là giới trẻ.
Bước sang giai đoạn chuyển đổi số toàn diện từ năm 2016 đến nay, báo chí Việt Nam tập trung mạnh vào việc xây dựng hệ sinh thái số đa kênh, đa nền tảng. Ngày 06/4/2023, Thủ tướng Chính phủ ban hành quyết định số 348/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược Chuyển đổi số báo chí đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 nhằm mục đích đưa báo chí Việt Nam chuyển đổi theo hướng chuyên nghiệp, hiện đại, và thích ứng với sự phát triển của công nghệ.
Thời gian gần đây, báo chí cách mạng Việt Nam đối diện với thách thức lớn về tin giả, sự bùng nổ nội dung do người dùng tạo ra (UGC) và áp lực giữ vững niềm tin công chúng. Các cơ quan báo chí đã phối hợp với cơ quan quản lý báo chí để phát hiện, xử lý tin sai sự thật, đồng thời tăng cường tương tác, tiếp nhận phản hồi từ độc giả iuiiibình luận, forum, nhóm cộng đồng trên mạng xã hội.
Ủy viên dự khuyết Trung ương Đảng, Thứ trưởng Thường trực Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch (Bộ VVTT&DL) Lê Hải Bình cho rằng, nhìn lại một thế kỷ phát triển, có thể thấy báo chí Việt Nam đã chuyển đổi thành công từ mô hình truyền thống sang hiện đại, từng bước hội nhập với các tiêu chuẩn báo chí và truyền thông toàn cầu. Sự phát triển này không chỉ thể hiện khát vọng đổi mới, bắt kịp tốc độ chuyển đổi số của thế giới mà còn khẳng định vai trò định hướng thông tin và đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của xã hội Việt Nam hiện đại.
Nhà báo Lê Quốc Vinh cho rằng, hiện nay, báo chí Việt Nam đang phải đối mặt là khá nhiều thách thức như sự bùng nổ của thông tin, tin giả xuất hiện ngày một nhiều, nguồn thu của các cơ quan báo chí. Vì vậy, báo chí rất cần định vị lại vai trò, nhiệm vụ của mình, là người gác cổng thông tin, đưa ra các thông tin chính xác, trung thực... Đó là cách để báo chí khẳng đinh vị thế trong trận chiến thông tin..
Tại phiên thảo luận, nhiều ý kiến thống nhất trong bối cảnh kỷ nguyên mới, báo chí cũng phải có sự bứt phá, thay đổi. Thậm chí, báo chí còn có trọng trách kiến tạo không gian mới. Theo ông Lê Hải Bình, hiện công chúng vẫn có nhu cầu được tin tưởng vào báo chí chính thống. Nhiều người vẫn có nhu cầu đọc báo giấy... Vì vậy, báo chí chính thống vẫn cần đảm nhiệm sứ mệnh là người định hướng, dẫn dắt công chúng.
Phó Giám đốc Trung tâm Chuyển Đổi số TP Hồ Chí Minh Nguyễn Thanh Hòa chia sẻ tại diễn đàn cũng bày tỏ, báo chí trong thời gian tới cần sẵn sàng tâm thế chuyển đổi để bắt kịp thời cuộc. Cơ quan báo chí cách mạng cần cung cấp thông tin đã được xác thực, kiểm chứng để từ đó tạo dựng niềm tin với công chúng.
