“Đánh thức tiềm năng” vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi
(PNTĐ) - Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường, Hà Nội, mảnh đất trăm nghề với nhiều nghề, làng nghề truyền thống có bề dày lịch sử hàng trăm năm và có danh tiếng từ lâu đời. Đối với các xã vùng đồng bào DTTS và MN có 16 làng nghề gồm có 5 làng nghề truyền thống và 11 làng nghề tập trung tại huyện Ba Vì (cũ) đa phần là làng nghề làm thuốc Nam và làng nghề sản xuất, chế biến chè. Bên cạnh đó các xã vùng đồng bào DTTS và MN còn có nhiều tiềm năng, lợi thế để khai thác, phát triển du lịch.
Những điểm đến cộng đồng hấp dẫn
Điểm đến du lịch cộng đồng bản Miền, Ba Vì, là một mô hình du lịch cộng đồng đầu tiên tại thủ đô Hà Nội được ra mắt vào năm 2024 mang đến trải nghiệm thực tế về văn hóa truyền thống của người Dao quần chẹt. Đây là mô hình du lịch cộng đồng gắn với trải nghiệm thực tế tại các làng nghề và các điểm du lịch gắn với các giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc thiểu số đầu tiên trên địa bàn thành phố Hà Nội được xây dựng và công bố thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi của Thủ đô Hà Nội giai đoạn 2021-2030; qua đó đã góp phần tạo được mô hình điểm về du lịch cộng đồng trên địa bàn vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi của Hà Nội.
Bản Miền có 98% là người Dao, số đông hộ gia đình làm nghề thuốc Nam gia truyền. Đến với Điểm đến du lịch cộng đồng bản Miền, du khách sẽ được tham quan, trải nghiệm một địa danh mới, cùng với đó là trải nghiệm các hoạt động chăm sóc sức khỏe từ thiên nhiên, tìm hiểu văn hóa của người Dao quần chẹt.
Ngoài ra, khách du lịch sẽ được tham gia các hoạt động như: Đạp xe dạo quanh bản Miền; tham quan vườn thuốc Nam của người Dao quần chẹt, cùng nghe các lương y kể về công dụng của từng cây thuốc Nam; tìm hiểu quy trình hái thuốc, sơ chế, làm thuốc Nam; mua giống cây thảo dược, cây thuốc Nam về trồng tại nhà...
Bên cạnh đó, du khách còn được trải nghiệm văn hóa ẩm thực; thưởng thức chương trình văn nghệ với show diễn thực cảnh, mô phỏng các lễ tục cổ của đồng bào Dao quần chẹt như Lễ cúng Bàn Vương, lễ cấp sắc, lễ Tết nhảy, trích đoạn đám cưới người Dao…
Tương tự, An Phú là xã dân tộc miền núi nằm ở phía Tây Nam của huyện Mỹ Đức (cũ), nay là xã Mỹ Đức. Trên địa bàn có khoảng 70% hộ dân là các hộ dân tộc thiểu số sinh sống tại 13 thôn, chủ yếu là đồng bào Mường và một số dân tộc thiểu số khác. Điểm đặc biệt là địa phương hiện vẫn đang duy trì hội làng truyền thống với những nghi lễ, nghi thức đặc sắc, các trò chơi dân gian như ném còn, đi cà kheo, các hoạt động văn nghệ như hát đối, hát giao duyên…
Đến với xã dân tộc miền núi này, du khách còn có thể thưởng thức các món ăn dân tộc đặc sắc của người Mường như thịt lợn muối chua, măng chua nấu thịt gà… Trước những tài nguyên du lịch đầy hứa hẹn Hà Nội đã triển khai kế hoạch xây dựng mô hình du lịch cộng đồng gắn với trải nghiệm thực tế các giá trị văn hoá truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số tại xã miền núi này. Kế hoạch hướng đến phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đảm bảo tính bền vững trên cơ sở phát triển hoạt động du lịch dựa trên tiềm năng, lợi thế của vùng và tinh thần tự lực của đồng bào dân tộc thiểu số; Thực hiện chủ trương phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn.
Phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn
Hà Nội hiện có 1.350 làng nghề, làng có nghề hội tụ 6/7 nhóm nghề của cả nước. Đối với các xã vùng đồng bào DTTS và MN có 16 làng nghề gồm có 5 làng nghề truyền thống và 11 làng nghề tập trung tại huyện Ba Vì (cũ) đa phần là làng nghề làm thuốc nam và làng nghề sản xuất, chế biến chè. Ngoài ra, đánh giá cho thấy, nhiều xã vùng đồng bào DTTS và MN đang sở hữu những tiềm năng, lợi thế cho khai thác, phát triển du lịch.
Thực hiện Quyết định số 1719/QĐ-TTg ngày 14/10/2021 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình MTQG phát triển KT - XH vùng đồng bào DTTTS & MN giai đoạn 2021-2030, giai đoạn I: Từ năm 2021 đến năm 2025, trong đó các chính sách của Nhà nước tập trung ưu tiên đầu tư phát triển KT - XH, tạo sinh kế, việc làm, gia tăng thu nhập và ổn định cuộc sống nhằm mục tiêu giảm nghèo bền vững khu vực đồng bào DTTS & MN, UBND Thành phố cũng đã ban hành Kế hoạch số 253/KH-UBND ngày 11/11/2021, trong đó giao Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là sở Nông nghiệp và Môi trường) thực hiện Nội dung số 03: “Phát triển sản xuất, nông, lâm nghiệp, du lịch, củng cố phát triển ngành, nghề truyền thống, làng nghề, phát huy tiềm năng, thế mạnh của các vùng, miền để sản xuất hàng hóa theo chuỗi giá trị”, Để có cơ sở triển khai thực hiện được các chương trình, dự án, hạng mục được giao tại Nội dung 3 Kế hoạch số 253/KH-UBND sở Nông nghiệp và Môi trường đã tham mưu UBND Thành phố xây dựng, trình HĐND Thành phố ban hành Nghị quyết số 06/2023/NQ-HĐND ngày 04/7/2023, trong đó quy định nội dung, mức chi đối với dự án phát triển sản xuất nông, lâm nghiệp, phát huy tiềm năng, thế mạnh của vùng để phát triển sản xuất hàng hóa theo chuỗi giá trị thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng ĐBDTTS và MN của Thủ đô Hà Nội giai đoạn 2021-2030.
Bên cạnh đó, để góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội đối với các xã vùng đồng bào DTTS & MN, trên cơ sở áp dụng Nghị định 83/2018/NĐ-CP ngày 24/5/2028 về khuyến nông và các định mức hỗ trợ, hàng năm, các địa bàn xã dân tộc và miền núi đã xây dựng chương trình, kế hoạch, dự án, hỗ trợ theo mô hình khuyến nông như: Mô hình lĩnh vực chăn nuôi (gồm mô hình chăn nuôi bò sữa theo vùng an toàn sinh học, liên kết chuỗi, chăn nuôi bò sinh sản, chăn nuôi dê kiêm dụng sữa thịt, chăn nuôi gà lông màu thương phẩm theo hướng VietGap gắn với tiêu thụ sản phẩm, nuôi cá - lúa, nuôi thủy sản theo hướng VietGap, chăn nuôi gà theo hướng an toàn sinh học liên kết chuỗi… ) và các mô hình lĩnh vực trồng trọt (gồm mô hình ứng dụng đồng bộ kỹ thuật, ứng dụng công nghệ cao thâm canh bưởi theo tiêu chuẩn VietGAP.
Đặc biệt hàng năm, Thành phố cũng đẩy mạnh hoạt động tuyên truyền, đào tạo, tập huấn và chuyên giao khoa học kỹ thuật nhằm thực hiện hiệu quả mục tiêu đưa nông thôn vùng đồng bào DTTS & MN phát triển bền vững theo hướng công nghiệp, hiện đại hóa, đáp ứng yêu cầu xây dựng Thủ đô ngày càng văn minh, hiện đại rút ngắn khoảng cách về đời sống vật chất và tinh thân của người dân khu vự đô thị và khu vực nông thôn miền núi; đẩy mạnh phát triển nền nông nghiệp hiện đại, nông nghiệp sạch, nông nghiệp hữu cơ gắn với phát triển công nghiệp chế biến nông sản và kết nối vùng với chuỗi giá trị nông sản toàn cầu, các xã vùng đồng bào DTTT & MN của Thành phố có tốc độ tăng trưởng kinh tế trên 10%/năm.
Với những nỗ lực đó, tính đến đầu năm 2025, Thành phố không có xã, thôn thuộc diện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, các xã đồng bàn DTTS và MN không còn hộ nghèo.
