Giao thông xanh: Chờ cơ chế thực thi
(PNTĐ) - Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và ô nhiễm không khí ngày càng tác động mạnh đến đời sống đô thị, việc chuyển đổi phương tiện sang sử dụng năng lượng sạch không chỉ là một xu hướng, mà còn là yêu cầu cấp bách. Chủ trương của Chính phủ và thành phố Hà Nội về phát triển giao thông xanh đã nhận được sự đồng tình từ phía doanh nghiệp và người dân.
Tuy vậy, để chủ trương này đi vào thực tế và tạo ra thay đổi bền vững, dư luận đang đặt kỳ vọng lớn vào việc Nhà nước sớm ban hành lộ trình cụ thể cùng hệ thống chính sách hỗ trợ phù hợp. Bởi nếu thiếu những công cụ triển khai thiết thực, giao thông xanh sẽ khó vượt qua thách thức về chi phí, hạ tầng và thói quen sử dụng phương tiện của người dân…
Doanh nghiệp tăng tốc, thị trường chuyển mình
Chủ trương chuyển đổi giao thông xanh của Chính phủ và thành phố Hà Nội đang mở ra một “cuộc đua” sôi động, khi nhiều doanh nghiệp sản xuất và đơn vị vận tải đồng loạt tham gia phát triển phương tiện chạy điện. Không chỉ dừng lại ở việc tung ra sản phẩm mới, các kế hoạch đầu tư hạ tầng, dịch vụ công cộng cũng đang tạo nên diện mạo mới cho thị trường xe điện.
Công ty cổ phần Vận tải số Trí Nam đề xuất bổ sung xe máy điện công cộng bên cạnh hệ thống xe đạp điện hiện hữu. Theo kế hoạch, xe đạp công cộng sẽ phục vụ các chuyến đi ngắn dưới 500m, còn xe máy điện công cộng đảm nhiệm quãng đường 7-10km, trước mắt trong khu vực Vành đai 1. Đồng thời, Trí Nam kiến nghị thí điểm các trạm sạc đa năng kết hợp đổi pin, có thể phục vụ cả phương tiện công cộng lẫn cá nhân.
giao thông xanh
Công ty cổ phần Vận tải số Geleximco cũng xây dựng đề án phát triển xe đạp điện dùng chung kết nối trực tiếp với mạng lưới giao thông công cộng. Dự kiến từ tháng 1/2026 sẽ đưa vào khai thác 1.000-2.000 xe; đến giữa năm 2026 tăng lên 5.000 xe và đến cuối năm 2028 đạt 20.000-30.000 xe, mở rộng dần từ Vành đai 1 ra Vành đai 2, 3.
Đáng chú ý, Công ty TNHH Dịch vụ vận tải sinh thái VinBus đã cung cấp những số liệu ấn tượng về lợi ích môi trường. Theo đơn vị này, mỗi lít dầu diesel thải ra 2,32kg khí CO2. Một xe buýt chạy bằng nhiên liệu truyền thống với quãng đường 250-300km/ngày có thể phát thải tới 6 tấn CO2 mỗi tháng – tương đương lượng hấp thụ của khoảng 3.000 cây xanh trong một năm. Nói cách khác, thay vì phải trồng rừng trực tiếp cần nhiều quỹ đất, chúng ta có thể “trồng rừng gián tiếp” thông qua chuyển đổi phương tiện, trong đó giao thông công cộng nói chung và xe buýt nói riêng chính là mũi nhọn.
Rõ ràng, sự vào cuộc của các doanh nghiệp từ sản xuất đến vận tải công cộng không chỉ tạo nên một thị trường xe điện ngày càng đa dạng, mà còn khẳng định vai trò thiết yếu của chuyển đổi xanh đối với môi trường và sức khỏe cộng đồng. Đây là bước đi chiến lược để Hà Nội hướng tới một hệ thống giao thông hiện đại, văn minh và bền vững.
Đợi cơ chế để giao thông xanh đi vào thực tiễn
Giao thông xanh, thông minh đang được khẳng định là xu hướng tất yếu trong tiến trình phát triển đô thị bền vững. Tuy nhiên, để chủ trương này đi vào đời sống một cách thực chất, người dân vẫn cần thêm cơ chế, chính sách cụ thể nhằm tháo gỡ những rào cản về chi phí, hạ tầng và tính an toàn khi chuyển đổi từ phương tiện chạy xăng sang sử dụng năng lượng sạch.
Chị Nguyễn Hải Liên (chung cư MHD Trung Văn, phường Đại Mỗ, Hà Nội) bày tỏ sự lo lắng: “Chuyển đổi sang xe máy điện là xu thế, nhưng điều tôi ngại nhất hiện nay là nguồn điện sạc liệu có bảo đảm an toàn hay không, khi mà hầu như gia đình nào ở Hà Nội cũng có từ 2 xe máy trở lên, trong khi hệ thống trạm sạc còn rất hạn chế”.
Ở một góc nhìn khác, anh Nguyễn Trung Thành (phường Vĩnh Tuy, Hà Nội) cho rằng chi phí mua xe điện vẫn là thách thức lớn. “Một chiếc Honda sau khi cộng thêm pin, thuế và đăng ký biển số có giá khoảng 40 triệu đồng; xe máy điện cũng phổ biến ở mức khoảng 20 triệu đồng. Trong khi đó, xe máy chạy xăng của tôi mới mua được hai năm, còn rất mới. Vì vậy, Nhà nước nên đưa ra lộ trình rõ ràng, tiến hành theo từng bước, đồng thời chỉ hạn chế hoặc loại bỏ những phương tiện cũ, không đạt chuẩn khí thải”, anh Thành kiến nghị.
Không chỉ người dân, các lái xe công nghệ cũng là nhóm chịu ảnh hưởng trực tiếp. Ông Lê Xuân Bình, Chủ tịch Nghiệp đoàn Lái xe ô tô công nghệ Hà Nội, cho biết: Phần lớn tài xế là người ngoại tỉnh, thuê trọ ở những nơi chưa có hạ tầng sạc phù hợp. Giá xe điện lại cao, trong khi vẫn chưa rõ nếu có chính sách hỗ trợ, các lái xe ngoại tỉnh có được hưởng quyền lợi hay không thì vẫn là băn khoăn lớn.
Trước những vướng mắc thực tế này, Sở Xây dựng Hà Nội đã xây dựng dự thảo trình Hội đồng nhân dân thành phố Hà Nội về chính sách hỗ trợ chuyển đổi phương tiện giao thông sử dụng năng lượng sạch. Các giải pháp nổi bật gồm: hỗ trợ trực tiếp bằng tiền cho người dân đang sử dụng xe máy chạy xăng hoặc diesel tại các vùng phát thải thấp; ưu tiên hỗ trợ tài chính với mức khác nhau cho hộ cá nhân, hộ cận nghèo và hộ nghèo; cho vay vốn ưu đãi lãi suất 3-5%/năm, hạn mức tối đa 100% giá trị hợp đồng, thời gian vay lên tới 5 năm cho các đơn vị dịch vụ công ích. Đồng thời, thành phố cũng chú trọng cơ chế đầu tư phát triển hạ tầng, đặc biệt là hệ thống trạm sạc, nhằm tạo nền tảng để quá trình chuyển đổi diễn ra thuận lợi, thực chất và bền vững…
Giao thông xanh không chỉ góp phần giảm phát thải, bảo vệ môi trường mà còn mở ra hướng đi mới cho phát triển đô thị văn minh, hiện đại. Chủ trương đã có, sự đồng thuận của người dân và doanh nghiệp cũng đã rõ ràng, vấn đề còn lại nằm ở cơ chế thực thi. Một chính sách đủ mạnh, lộ trình cụ thể và những hỗ trợ thiết thực sẽ giúp người dân yên tâm chuyển đổi phương tiện, doanh nghiệp tự tin đầu tư công nghệ và hạ tầng. Khi đó, giao thông xanh sẽ không chỉ dừng ở khẩu hiệu hay phong trào, mà thực sự trở thành nền tảng quan trọng để xây dựng Thủ đô Hà Nội và cả nước theo hướng xanh – thông minh – bền vững, bắt nhịp cùng xu thế phát triển của thế giới.
Sáng 29/9, tại kỳ họp thứ 26, Hội đồng nhân dân thành phố Hà Nội đã thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung Nghị quyết số 07/2019/NQ-HĐND về ưu tiên phát triển vận tải hành khách công cộng và khuyến khích đầu tư hạ tầng giao thông. Điểm đáng chú ý của nghị quyết lần này là chính sách hỗ trợ tài chính mạnh mẽ: Ngân sách thành phố sẽ hỗ trợ 70% lãi vay ngân hàng hoặc từ Quỹ đầu tư phát triển thành phố, với hạn mức tối đa bằng 100% giá trị hợp đồng vay, trong suốt thời gian vay vốn (tối đa 10 năm). Chính sách áp dụng cho các doanh nghiệp đầu tư xây dựng hạ tầng vận tải hành khách công cộng khối lượng lớn, cũng như các đơn vị cung cấp dịch vụ vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt khi đầu tư mua sắm xe buýt điện, phương tiện năng lượng xanh và hệ thống hạ tầng đi kèm (trạm biến áp, trạm sạc, trạm nạp khí)… Nghị quyết này được kỳ vọng sẽ tạo cú hích quan trọng, thúc đẩy tiến trình chuyển đổi sang giao thông xanh tại Thủ đô.
