Phát huy vai trò của báo chí trong công tác tuyên truyền, vận động phụ nữ
(PNTĐ) - Trong lịch sử cách mạng Việt Nam, báo chí luôn giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong công tác tuyên truyền, vận động và tổ chức các phong trào cách mạng. Đối với công tác phụ nữ, báo chí vừa là công cụ truyền tải thông tin, phản ánh kịp thời tâm tư, nguyện vọng và những đóng góp quan trọng của phụ nữ trên mọi lĩnh vực, vừa là kênh truyền thông hiệu quả để nâng cao nhận thức, khơi dậy lòng yêu nước, ý thức trách nhiệm và phát huy vai trò, vị thế của phụ nữ trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
“Cầu nối” giữa tổ chức Hội và hội viên
Trong lịch sử gần 95 năm từ khi thành lập Hội LHPN Việt Nam đến nay, báo chí đã phản ánh kịp thời chặng đường hình thành, phát triển, sứ mệnh, vị thế của Hội LHPN Việt Nam, các hoạt động, phong trào thi đua, cuộc vận động do Hội LHPN Việt Nam phát động cũng như vai trò và sự đóng góp to lớn của phụ nữ Việt Nam trong sự nghiệp giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Đặc biệt, từ khi đất nước tiến hành công cuộc Đổi mới, báo chí Cách mạng tiếp tục phát huy vai trò là kênh thông tin thiết yếu phổ biến quan điểm, chủ trương, chính sách đổi mới của Đảng, pháp luật của Nhà nước tới phụ nữ và người dân. Đồng thời phản ánh kịp thời sự đổi mới trong chỉ đạo, điều hành, trong xác định mục tiêu, phương hướng, nhiệm vụ, sứ mệnh, tầm nhìn, Chiến lược phát triển tổ chức Hội LHPN Việt Nam. Báo chí đã đi sát, phản ánh kết quả phụ nữ tham gia thực hiện các phong trào thi đua, cuộc vận động do Hội LHPN Việt Nam phát động. Tiêu biểu như: phong trào thi đua “Phụ nữ tích cực học tập, lao động sáng tạo, xây dựng gia đình hạnh phúc” gắn với thực hiện Cuộc vận động Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh; Cuộc vận động “Rèn luyện phẩm chất đạo đức: Tự tin, tự trọng, trung hậu, đảm đang” và “Xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch” gắn với học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; phong trào thi đua “Xây dựng người phụ nữ Việt Nam thời đại mới” (có tri thức, có đạo đức, có sức khỏe, có trách nhiệm với bản thân, gia đình, xã hội và đất nước).
Báo chí đã trở thành kênh truyền thông chủ lực của tổ chức Hội. Trước hết, các tờ báo, tạp chí, báo điện tử trực thuộc Hội như Báo Phụ nữ Việt Nam, Báo Phụ nữ Thủ đô… không chỉ là diễn đàn của các tầng lớp phụ nữ mà còn là “cầu nối” giữa Hội với hội viên, phản ánh kịp thời hoạt động của Hội các cấp, giới thiệu các mô hình hay, cách làm hiệu quả và biểu dương các điển hình phụ nữ tiêu biểu trên cả nước, các phong trào thi đua yêu nước do Hội phát động…
Báo chí góp phần chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước tới hội viên phụ nữ: Các cơ quan báo chí trung ương và địa phương đều có các chuyên đề, chuyên trang, phóng sự, bài viết các chuyên mục phổ biến pháp luật, tư vấn chính sách, các trang tin chuyên đề về hôn nhân, gia đình, lao động, bảo hiểm, chăm sóc sức khỏe sinh sản… Những nội dung này trở thành nguồn tư liệu gần gũi, thiết thực, giúp phụ nữ, đặc biệt là phụ nữ vùng sâu, vùng xa, phụ nữ yếu thế, tiếp cận tri thức pháp lý và nâng cao năng lực tự bảo vệ, tự khẳng định trong xã hội hiện đại.
Ngoài báo in và báo điện tử, các phương tiện truyền thông đa phương tiện như truyền hình, phát thanh… cũng đóng vai trò quan trọng trong việc truyền tải các thông điệp và phản ánh các hoạt động của Hội. Tiêu biểu như các chương trình truyền hình chuyên biệt, chương trình truyền hình thực tế như “Phụ nữ và cuộc sống” (VTV1), “Phụ nữ thế kỷ 21” (VTV3), “Khi phụ nữ làm chủ” (VTV3)... đã góp phần khắc họa sinh động hình ảnh phụ nữ Việt Nam trong thời kỳ mới - vừa gìn giữ truyền thống, vừa năng động hội nhập, góp phần phát triển cộng đồng và xã hội.
Điều đáng chú ý, báo chí đã và đang góp phần định hướng dư luận trong những vấn đề xã hội nhạy cảm liên quan đến giới. Hình ảnh người phụ nữ trên báo chí trong giai đoạn hiện nay đã dần được “giải phóng” khỏi những khuôn mẫu giới truyền thống. Thay vì chỉ gắn với hình ảnh người nội trợ, chăm sóc gia đình, báo chí đã khắc họa chân thực và đa chiều hơn hình ảnh người phụ nữ hiện đại - năng động, sáng tạo, bản lĩnh và thành công trong nhiều lĩnh vực. Ngày càng nhiều nữ chính trị gia, doanh nhân, nhà khoa học, nghệ sĩ và người nổi tiếng được phản ánh trên báo chí không chỉ như đối tượng thông tin mà với tư cách là chủ thể có tiếng nói, có ảnh hưởng tích cực đến cộng đồng và xã hội.
Bên cạnh đó, báo chí tham gia phản biện xã hội với các chính sách chưa phù hợp; bảo vệ quyền lợi chính đáng của phụ nữ, thể hiện qua việc phản ánh nhanh chóng, chính xác các vụ việc bạo lực, xâm hại phụ nữ và trẻ em, từ đó góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng và thúc đẩy trách nhiệm xã hội trong việc bảo vệ nạn nhân. Đặc biệt, sự phối hợp giữa báo chí và Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam trong việc lên tiếng, định hướng dư luận và hỗ trợ truyền thông bảo vệ các nạn nhân là phụ nữ, trẻ em bị bạo hành, xâm hại đã phát huy hiệu quả rõ nét. Ví dụ, một số bài báo về các vụ việc “nóng” gần đây như: Bạo hành phụ nữ và trẻ em: Tội ác cần lên án (Báo điện tử VOV, ngày 15/4/2025); Vụ 7 trẻ em bị xâm hại tình dục ở Đà Lạt và vụ bé 20 tháng tuổi bị bạo hành, Bộ Y tế vào cuộc (Báo An ninh Thủ đô, ngày 13/4/2025); Hội LHPN tỉnh Bắc Ninh thăm hỏi, động viên bé gái bị dùng dao khống chế, đưa lên mái nhà (Báo Phụ nữ Việt Nam, ngày 28/3/2025)… Chính sự kết nối chặt chẽ này đã hình thành một mạng lưới thông tin phản ứng nhanh, giúp phát hiện, can thiệp và xử lý nhiều tình huống bạo lực giới nghiêm trọng trong thời gian gần đây.
Chủ động phối hợp với các cơ quan báo chí
Một trong các giải pháp đổi mới công tác tuyên truyền, vận động của Hội LHPN Việt Nam được xác định đó là: “Chủ động phối hợp với các cơ quan thông tin đại chúng trung ương để đưa các vấn đề của phụ nữ và tổ chức Hội vào các chương trình/chuyên mục thường xuyên; khai thác nguồn lực xã hội hoá và nguồn lực các đề án để phối hợp tổ chức các chương trình truyền hình hoặc phát thanh dài kỳ nhằm nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi cho phụ nữ và người dân”.
Thực tế, từ năm 2019 đến nay, với việc xác định chủ đề từng năm, nhiệm vụ trọng tâm ưu tiên, các sự kiện lớn trong năm… đã góp phần cung cấp, định hướng thông tin kịp thời để các cơ quan báo chí tiếp cận, phản ánh, tuyên truyền. Hằng năm, Hội tổ chức họp báo hoặc ra thông cáo báo chí đối với các hoạt động, chuỗi hoạt động lớn, quan trọng. Đặc biệt, cùng với việc thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia, Đề án, dự án của Chính phủ, Hội đã phối hợp với các cơ quan báo chí Trung ương, địa phương để chuyển tải phản ánh chuyên sâu kết quả chỉ đạo, triển khai, hiệu quả của các chương trình, đề án.
Đơn cử, với Dự án 8 “Thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em” thuộc Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030 do Hội chủ trì thực hiện: Bên cạnh truyền thông trực tiếp tại cộng đồng, Hội LHPN Việt Nam đã tập trung tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng thông qua việc giao nhiệm vụ/đặt hàng đối với các cơ quan báo, đài Trung ương và địa phương. Kết quả, sơ kết 5 năm thực hiện đã tuyên truyền 10 chuyên trang trên Báo Phụ nữ Việt Nam; gần 1.000 tin, bài đăng trên báo điện tử, cổng thông tin điện tử Hội LHPN Việt Nam và các báo, đài truyền hình Trung ương và địa phương; phát sóng 16 phóng sự và 8 phim ngắn, 6 toạ đàm, chuyên đề talkshow; 4 câu chuyện truyền thanh tuyên truyền trên các kênh của Đài Truyền hình Việt Nam, Truyền hình Quốc hội Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam về các hoạt động, kết quả thực hiện dự án và các vấn đề về giới, bất bình đẳng giới tác động đến phụ nữ, trẻ em vùng dân tộc thiểu số và miền núi.
Đặc biệt, trong năm 2024, Trung ương Hội LHPN Việt Nam đã phối hợp với Cơ quan Liên hợp quốc về Bình đẳng giới và Trao quyền cho Phụ nữ (UN Women) và Hội Nhà báo Việt Nam tổ chức Lễ trao giải Báo chí toàn quốc về bình đẳng giới lần đầu tiên tại Việt Nam. Sự kiện đã góp phần khẳng định, tôn vinh vai trò của báo chí trong việc thúc đẩy các giá trị bình đẳng, ghi nhận nỗ lực của các phóng viên, nhà báo trong việc phản ánh sâu sắc, đa chiều và nhân văn về thực trạng giới, đồng thời tạo động lực để báo chí tiếp tục đồng hành với Hội trong việc lan tỏa thông điệp về bình đẳng giới, nâng cao nhận thức xã hội, thúc đẩy thay đổi hành vi và chính sách. Qua đó, giúp Hội LHPN Việt Nam phát huy hiệu quả công tác truyền thông, đưa các chủ trương, chính sách, chương trình hành động vì bình đẳng giới đến gần hơn với các tầng lớp nhân dân, góp phần thực hiện mục tiêu quốc gia về phát triển bền vững và tiến bộ xã hội.
Một số giải pháp phát huy vai trò của báo chí thời gian tới
Trong bối cảnh truyền thông và công nghệ phát triển mạnh mẽ, báo chí nói chung và công tác truyền thông của Hội LHPN Việt Nam nói riêng đang đứng trước nhiều cơ hội và thách thức đan xen như: sự bùng nổ thông tin và mạng xã hội khiến người dân, đặc biệt là phụ nữ, dễ bị ảnh hưởng bởi tin giả, thông tin sai lệch; nhiều cơ quan báo chí đang gặp khó khăn trong việc thu hút độc giả trẻ, trong đó có lực lượng phụ nữ trẻ; nhiều nhà báo chưa được đào tạo bài bản về tư duy giới, cách khai thác và thể hiện vấn đề một cách công bằng và nhạy cảm giới, trong khi không có hệ thống đánh giá thường xuyên hoặc phân tích dữ liệu để biết báo chí đang phản ánh giới ở mức độ nào; việc phối hợp giữa Hội với các cơ quan báo chí tuy đã được đẩy mạnh, song ở một số địa phương vẫn còn hình thức, thiếu chiều sâu và chưa có chiến lược truyền thông bài bản. Ngoài ra, ứng dụng công nghệ, dữ liệu lớn và trí tuệ nhân tạo vào công tác truyền thông về phụ nữ cũng đang đặt ra yêu cầu mới: Cần tận dụng công nghệ để phân tích xu hướng truyền thông, định hướng nội dung truyền thông phù hợp với từng nhóm phụ nữ, góp phần tăng tính hiệu quả và lan tỏa.
Trước bối cảnh đó, Hội cần xây dựng chiến lược truyền thông hiện đại, lấy phụ nữ làm trung tâm, đồng thời phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, tổ chức, đặc biệt là các cơ quan báo chí.
Trước hết, cần chủ động, phối hợp với các cơ quan, tổ chức liên quan ứng dụng công nghệ thông tin để xây dựng cơ sở dữ liệu về phong trào phụ nữ và các vấn đề giới: số hóa gồm các câu chuyện điển hình, tài liệu thống kê, nghiên cứu chuyên sâu... nhằm tạo nguồn thông tin phong phú, chính xác, giúp báo chí khai thác hiệu quả hơn.
Thứ hai, đề xuất, phối hợp với các cơ quan báo chí tăng cường bồi dưỡng đội ngũ nhà báo chuyên sâu về giới và quyền phụ nữ, chú trọng xây dựng các khóa tập huấn, chương trình đào tạo chuyên đề cập nhật thông tin, kiến thức cho phóng viên, biên tập viên nhằm nâng cao hiểu biết về bình đẳng giới, kỹ năng tiếp cận các đề tài về phụ nữ một cách sâu sắc, nhân văn và có góc nhìn đa chiều.
Thứ ba, tăng cường sự phối hợp chặt chẽ giữa Hội LHPN Việt Nam với các cơ quan báo chí; đa dạng, khai thác thế mạnh, lựa chọn các loại hình báo chí phù hợp với từng đối tượng phụ nữ (báo in; báo điện tử; truyền hình, phát thanh; báo nói).
Thứ tư, khai thác nguồn lực xã hội hoá và nguồn lực các đề án để tổ chức các chương trình truyền hình, phát thanh hoặc truyền thông dài kỳ nhằm nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi cho phụ nữ và người dân; đầu tư hơn nữa cho các tuyến bài chuyên sâu, các chuyên trang, chuyên mục chuyên biệt về giới, qua đó tạo nên diễn đàn rộng mở và nhân văn cho phụ nữ.
Thứ năm, tiếp tục phối hợp tổ chức các giải thưởng báo chí về phụ nữ và bình đẳng giới: Duy trì và nâng tầm các giải báo chí như “Giải báo chí toàn quốc về bình đẳng giới”, “Giải báo chí Phụ nữ và Gia đình” nhằm ghi nhận, cổ vũ các tác phẩm chất lượng về bình đẳng giới, phụ nữ, gia đình...; đồng thời khuyến khích các cây bút trẻ quan tâm đến chủ đề phụ nữ và bình đẳng giới.
Đất nước ta đang đứng trước một dấu mốc vô cùng quan trọng, đó là chuẩn bị bước vào kỷ nguyên mới của dân tộc với nhiều cơ hội và thách thức đan xen. Với sự phát triển và hội nhập nhanh chóng của đất nước hiện nay, Hội LHPN Việt Nam đang tập trung củng cố và phát triển để thực sự trở thành một tổ chức tiên phong hành động vì bình đẳng và phát triển của phụ nữ. Sự phối hợp và đồng hành của đội ngũ báo chí truyền thông sẽ tiếp tục là “cầu nối” quan trọng góp phần giới thiệu, quảng bá hình ảnh, hoạt động Hội và phong trào phụ nữ cả nước, đóng góp nhiều hơn nữa cho mục tiêu phát triển bình đẳng giới và sự phát triển của phụ nữ trong tình hình mới, góp phần xây dựng đất nước ngày càng phát triển, cường thịnh, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc.
(Trích lược tham luận của bà Nguyễn Thị Kim Dung - Đặng Hương Giang, Ban Tuyên giáo TƯ Hội LHPN Việt Nam tại Hội thảo khoa học quốc gia "Phụ nữ với 100 năm Báo chí Cách mạng Việt Nam" do Trung ương Hội LHPN Việt Nam phối hợp với Hội Nhà báo Việt Nam tổ chức tháng 6 năm 2025)
