Tìm giải pháp tăng tỷ lệ khuyến sinh ở Việt Nam
(PNTĐ) - Trong bối cảnh nhiều địa phương đang đối mặt với thực trạng mức sinh giảm sâu, thách thức đặt ra không chỉ nằm ở những con số thống kê mà còn gắn liền với bài toán giữ gìn sự cân bằng dân số, ổn định cấu trúc gia đình và duy trì sức sống của cộng đồng.
Là tổ chức chính trị - xã hội có chức năng đại diện, chăm lo cho các tầng lớp phụ nữ, đồng thời tích cực tham gia xây dựng Đảng, tham gia quản lý Nhà nước, Hội LHPN Việt Nam đã chủ động triển khai nhiều hoạt động thiết thực nhằm góp phần điều chỉnh mức sinh, bảo đảm phát triển dân số bền vững.
Nhiều giải pháp khuyến sinh
Theo bà Nguyễn Thị Thu Hiền, Phó Chủ tịch Hội LHPN Việt Nam, cho biết một số giải pháp như: Hội đã đẩy mạnh tuyên truyền thông qua cuộc vận động "Xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch", mô hình "Gia đình 5 có, 3 sạch", phong trào "Thi đua xây dựng người phụ nữ Việt Nam thời đại mới", khuyến khích phụ nữ sinh đủ 2 con, nuôi dạy con tốt. Đồng thời, Hội tích cực tham gia góp ý, phản biện nhiều chính sách, luật liên quan đến quyền sinh con, nuôi con và lao động nữ, nhằm kiến tạo môi trường pháp lý thuận lợi để phụ nữ yên tâm sinh, nuôi con an toàn, đặc biệt quan tâm nhóm dễ bị tổn thương.
Bà Nguyễn Thị Thu Hiền cũng thẳng thắn nhìn nhận, trong bối cảnh mức sinh giảm sâu ở một số địa phương, các giải pháp hiện nay vẫn chưa đủ mạnh và đồng bộ. Vì vậy, cần tổng kết, nhân rộng các mô hình hiệu quả, đồng thời lắng nghe và tháo gỡ khó khăn từ cơ sở để đề xuất chính sách phù hợp hơn với từng vùng và từng nhóm phụ nữ.
Ông Nguyễn Thiện Nhân, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Phó Thủ tướng Chính phủ, nguyên Bí thư Thành ủy TP Hồ Chí Minh chỉ ra 4 bài học cho Việt Nam phải rút kinh nghiệm từ các nước thu nhập cao nhưng phát triển không bền vững.
Một là, các chính phủ phải ban hành các chương trình hỗ trợ kết hôn và sinh con càng sớm càng tốt ngay sau khi mức sinh bắt đầu giảm dưới mức thay thế, các giải pháp chính sách hỗ trợ kết hôn và sinh con phải đủ mạnh và phải đưa mức sinh trở lại mức thay thế trước khi lao động giảm.
Thứ hai, ngân sách Nhà nước không thể đủ để một mình hỗ trợ tất cả người lao động có mức lương thấp đạt được mức "lương đủ sống" cho gia đình 4 người. Vì vậy, sự tham gia, chia sẻ trách nhiệm của chủ doanh nghiệp và người sử dụng lao động là điều bắt buộc. Chỉ khi Nhà nước và doanh nghiệp cùng chung tay, mục tiêu mọi lao động làm việc chăm chỉ đều có thu nhập không thấp hơn mức sống tối thiểu của một gia đình 4 người mới có thể trở thành hiện thực.
Ba là, cần giáo dục từ sớm để học sinh, thanh niên hiểu được giá trị của gia đình và giá trị của việc có con đối với sự tồn vong của dân tộc, đất nước.
Bốn là, cần bổ sung vào chương trình giáo dục môn học “Hạnh phúc học” để thanh niên không chỉ được giáo dục để trở thành công dân tốt. Người lao động có năng lực nghề nghiệp tốt mà còn phải có tri thức, kỹ năng cần thiết để làm cho mình và người khác hạnh phúc, biết nuôi dạy con, biết xây dựng và gìn giữ gia đình hạnh phúc.
Bà Đinh Thị Hường, Giám đốc hành chính, Chủ tịch Công đoàn Công ty TNHH Cao su Phong Thái, mang đến những kinh nghiệm thực tế từ chính doanh nghiệp của mình trong việc khuyến sinh. Theo đó, doanh nghiệp của bà thường xuyên tổ chức truyền thông nội bộ về lợi ích của việc sinh đủ hai con, chính sách hỗ trợ của Nhà nước và doanh nghiệp, chế độ bảo hiểm - thai sản, bằng nhiều hình thức phong phú như tiểu phẩm, video ngắn, tọa đàm "Nuôi con thời 4.0".
Công ty phối hợp Hội LHPN và Trung tâm y tế địa phương tổ chức khám sức khỏe phụ khoa, khám tiền hôn nhân, tư vấn sinh sản miễn phí cho lao động nữ. Công đoàn còn tham mưu lãnh đạo tặng tiền, quà cho lao động nữ mang thai, sinh con; tổ chức tặng quà Tết, Trung thu, học bổng cho con em công nhân; tổ chức du lịch, dã ngoại hằng năm. Đặc biệt, doanh nghiệp giảm giờ làm cho phụ nữ mang thai, có con nhỏ dưới 12 tháng, linh hoạt vị trí làm việc, cho nghỉ chăm con ốm không trừ lương.
"Nhờ những chính sách đó nên hiện nay, tỷ lệ sinh con trong độ tuổi sinh lý tưởng tại doanh nghiệp tương đối cao, các lao động nữ đảm bảo khoảng cách sinh hợp lý và sức khỏe mẹ - bé được chú trọng. Cụ thể, doanh nghiệp có hơn 500 lao động, trong đó nữ chiếm 40%. Số lao động nữ trong độ tuổi sinh chiếm 80%, tỷ lệ sinh 2-3 con đạt 96%, chủ yếu trong độ tuổi 20-35 (90%)", bà Đinh Thị Hường cho biết.
Lan toả mạnh mẽ chính sách khuyến sinh trong xã hội
Ông Phạm Chánh Trung, Chi cục trưởng Chi cục Dân số TPHCM, chia sẻ tại tọa đàm của hội thảo: "Bên cạnh các chính sách khuyến sinh, chúng ta cần kết hợp thêm nhiều giải pháp khác để tạo sự lan tỏa mạnh mẽ hơn trong xã hội.
Chẳng hạn, có thể tận dụng sức ảnh hưởng của phim ảnh - một hình thức truyền thông nhẹ nhàng, gần gũi và dễ đi vào lòng người - bằng cách đẩy mạnh những bộ phim, chương trình tôn vinh hình ảnh gia đình hạnh phúc, có 2 con. Bên cạnh đó, việc truyền thông thông qua các kênh của KOL, ca sĩ hay các tác phẩm nghệ thuật có nội dung đề cao giá trị gia đình, khuyến khích sinh đủ 2 con cũng sẽ mang lại hiệu ứng tích cực, lan tỏa rộng rãi trong cộng đồng.
Ngoài ra, cần có sự phối hợp liên ngành, đặc biệt là vai trò của Hội LHPN trong việc kết nối và thúc đẩy chính sách hỗ trợ người dân như: Chính sách về nhà ở, thuế thu nhập cá nhân… giúp việc vận động, khuyến khích sinh con trở nên thiết thực và hiệu quả hơn.
"Hiện nay, nhiều người dân vẫn có mong muốn sinh con, thậm chí sinh nhiều con khi có đủ điều kiện chăm lo, do đó đây chính là "thời điểm vàng" để các ngành, các cấp đẩy mạnh công tác khuyến sinh. Nếu chúng ta chấn chừ không hành động kịp thời, cơ hội sẽ trôi qua", ông Phạm Chánh Trung nhấn mạnh.
Chia sẻ về góc nhìn khuyến sinh dành cho các cặp vợ chồng gặp vấn đề vô sinh, hiếm muộn, BS.CKII Trần Ngọc Hải, Giám đốc Bệnh viện Từ Dũ, cho biết: "Con người vừa là tài nguyên, vừa là tài sản quý giá nhất của xã hội. Một xã hội có mức sinh thấp, dân số giảm dần sẽ kéo theo nhiều hệ lụy nghiêm trọng. Vì vậy, đối với những cặp vợ chồng mong muốn có con nhưng gặp khó khăn do hiếm muộn, vô sinh, cần có các chương trình hỗ trợ tài chính trong quá trình điều trị. Hội Phụ nữ, Đoàn Thanh niên có thể phối hợp với các bệnh viện để triển khai các mô hình hỗ trợ như ngân hàng trứng, ngân hàng tinh trùng, giúp các cặp vợ chồng có thêm cơ hội làm cha, làm mẹ. Bên cạnh đó, với những trường hợp đã có con và đang có ý định bỏ con, chúng ta cần tăng cường truyền thông, thuyết phục họ giữ lại thai nhi. Đồng thời, cần đảm bảo để những cặp mong con dễ dàng tiếp cận các dịch vụ y tế phù hợp, nhằm nâng cao tỷ lệ trẻ được sinh ra và được chăm sóc, bảo vệ tốt nhất ngay từ khi còn trong bụng mẹ".
Nhiều tỉnh/thành đã ban hành chính sách khuyến sinh
Tại thành phố Hải Phòng, theo báo cáo của Chi cục Dân số thành phố, địa phương này nhiều năm qua duy trì ở mức sinh thay thế nhưng tiềm ẩn biến động, đang có xu hướng mức sinh giảm. Vì vậy, Thành phố đã có chính sách khuyến khích, hỗ trợ duy trì mức sinh thay thế. Theo đó, các xã, phường được hỗ trợ từ 20 - 50 triệu đồng/năm khi có 70% trở lên cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ sinh đủ 2 con; hỗ trợ từ 500 nghìn đến 2 triệu đồng/phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ sinh đủ 2 con trước 35 tuổi, tự nguyện sử dụng biện pháp tránh thai hiện đại thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo, các đối tượng bảo trợ xã hội, người sống tại huyện đảo, xã đảo. Thành phố Hải Phòng cũng có chính sách hỗ trợ cộng tác viên dân số 5 triệu đồng/năm khi thực hiện đạt chỉ tiêu kế hoạch năm do cấp có thẩm quyền giao, ngoài mức chi phụ cấp hằng tháng là 500 nghìn đồng/người/tháng. Năm 2024, Hải Phòng đã bố trí kinh phí gần 12 tỉ đồng để thực hiện các chính sách trên…
Tại TP Hồ Chí Minh, HĐND Thành phố đã ban hành Nghị quyết quy định về chính sách khen thưởng, hỗ trợ đối với tập thể, cá nhân thực hiện tốt công tác dân số trên địa bàn Thành phố. Cụ thể, xã 3 năm liên tục đạt và vượt tỷ lệ 60% cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ sinh đủ 2 con được đề xuất tặng Giấy khen, kèm theo hỗ trợ bằng tiền là 30 triệu đồng. Xã 5 năm liên tục đạt và vượt tỷ lệ 60% cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ sinh đủ 2 con được đề xuất UBND Thành phố tặng Bằng khen, kèm theo hỗ trợ bằng tiền là 60 triệu đồng. Phụ nữ sinh đủ 2 con trước 35 tuổi được hỗ trợ một lần bằng tiền là 3 triệu đồng. Thành phố đã và đang có sự chuẩn bị sẵn sàng cho các chính sách về an sinh xã hội, hỗ trợ về giáo dục, y tế, nhà cửa, thuế thu nhập cá nhân... được thực hiện đồng bộ để các cặp vợ chồng trẻ có thể yên tâm sinh đủ 2 con.
