Vụ Phạm Thoại kêu gọi hàng chục tỷ đồng từ thiện: Mạnh thường quân có quyền yêu cầu công an vào cuộc
(PNTĐ) - Vụ việc Phạm Thoại kêu gọi hàng chục tỷ đồng từ thiện cho bé Bắp đang thu hút sự chú ý của dư luận. Theo luật sư, dưới góc độ pháp lý, việc kêu gọi, tiếp nhận tiền từ thiện là công việc thiện nguyện nhạy cảm nên đòi hỏi người đứng ra kêu gọi phải nghiêm túc và công khai minh bạch. Khi cảm thấy không minh bạch trong hoạt động từ thiện, người ủng hộ có quyền yêu cầu công khai sao kê số tiền ủng hộ này.
Kêu gọi từ thiện hơn 16,7 tỷ đồng
Trước đó, ngày 4/11/2024, Tiktoker Phạm Thoại đăng bài viết với tiêu đề "THƯ NGỎ LỜI GIÚP ĐỠ" trên trang Facebook cá nhân, kêu gọi quyên góp ủng hộ cho bé Bắp đang trong trạng thái nguy kịch, cần gấp 6-7 tỷ đồng chữa trị tại Trung Quốc.
Tiktoker Phạm Thoại cho biết, đã sử dụng một ứng dụng công nghệ có tên "Thiện nguyện" để gây quỹ, cho phép mọi người kiểm tra giao dịch như sao kê online.
Đến trưa 24/2, tài khoản gây quỹ do Tiktoker Phạm Thoại đứng tên trên ứng dụng này ghi nhận số tiền kêu gọi hỗ trợ cho bé Bắp là hơn 16,7 tỷ đồng. Tuy nhiên, số tiền trong tài khoản hiện chỉ còn hơn 54,7 triệu đồng.
Nhiều người dùng mạng xã hội, đặc biệt là những người đã góp tiền ủng hộ mẹ con Bắp mong muốn được biết số tiền của họ được sử dụng ra sao.
Chiều 24/2, người quản lý của Phạm Thoại cho biết ê-kip sẽ tổ chức livestream vào tối 25/2 để trả lời thắc mắc của mọi người, đồng thời sao kê rõ ràng số tiền đã nhận.
Thực tế, trong xã hội có không ít những người có hoàn cảnh éo le, khó khăn, đặc biệt là khi thiên tai, lũ lụt, dịch bệnh hoặc mắc bệnh hiểm nghèo. Có những hoàn cảnh éo le khó khăn, nếu không có sự hỗ trợ giúp đỡ của người thân, cộng đồng thì họ sẽ không vượt qua nổi.
Điều đáng nói là trong thời gian qua xảy ra không ít các trường hợp người nổi tiếng đứng ra kêu gọi quyên góp từ thiện đã thực hiện không đúng cam kết, thậm chí có những dấu hiệu tiêu cực làm mất niềm tin trong cộng đồng, ảnh hưởng đến uy tín của bản thân và gây ra những tâm lý tiêu cực trong xã hội.
Phải công khai, minh bạch trong hoạt động từ thiện
TS.LS Đặng Văn Cường, Trưởng Văn phòng luật sư Chính Pháp, Đoàn Luật sư TP Hà Nội phân tích: Pháp luật Việt Nam cho phép cá nhân đứng ra kêu gọi, tiếp nhận, quản lý phải phân phát tiền từ thiện để hỗ trợ bệnh nhân hiểm nghèo, đồng bào gặp thiên tai, lũ lụt. Tuy nhiên việc kêu gọi, tiếp nhận, quản lý, phân phát tiền từ thiện phải tuân thủ quy định của pháp luật để đảm bảo công khai, minh bạch, công bằng tránh những trường hợp lợi dụng việc kêu gọi từ thiện để trục lợi.
Cụ thể, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 93/2021/NDd-CP để quản lý đối với hoạt động kêu gọi quyên góp từ thiện từ các nguồn huy động tự nguyện đảm bảo công khai, minh bạch, công bằng và giảm bớt những hệ lụy tiêu cực cho xã hội. Nghị định này quy định về vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng các nguồn đóng góp tự nguyện của các tổ chức, cá nhân trong nước và ngoài nước hỗ trợ khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố; hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo.
Khác với quy định về chủ thể tham gia kêu gọi tiếp nhận, phân phát quà từ thiện theo Nghị định 64 trước đây, Nghị định 93 quy định cá nhân cũng có thể tham gia vào hoạt động huy động nguồn hỗ trợ tự nguyện. Tuy nhiên, khi cá nhân đứng ra kêu gọi tiếp nhận, phân phối tiền từ thiện để hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo thì phải tuân thủ các quy định của pháp luật về hình thức, thủ tục, điều kiện để kêu gọi từ thiện.
“Bởi vậy, trong trường hợp nêu trên nếu cá nhân KOL này đứng ra kêu gọi mọi người quyên góp tiền để ủng hộ cháu bé đang bệnh ung thư thì nội dung kêu gọi, thời gian tiếp nhận, phương thức chuyển giao tiền cho mẹ cháu bé hoặc trực tiếp chi trả cho cơ sở chữa bệnh phải được quy định cụ thể và đặc biệt là phải mở tài khoản riêng và thông báo với chính quyền địa phương…
Trường hợp cá nhân đứng ra kêu gọi, tiếp nhận tiền từ thiện nhưng không tuân thủ quy định của pháp luật theo Nghị định 93 thì Cơ quan chức năng cần vào cuộc xác minh làm rõ tính công khai minh bạch của hoạt động kêu gọi, tiếp nhận, phân phối tiền từ thiện trong tình huống này để xem xét có sai phạm, vi phạm pháp luật hay không để xử lý theo quy định”, LS Cường cho biết.
Cũng theo LS Cường, nhóm kêu gọi thiện nguyện sẽ thông báo công khai sao kê và giải trình các khoản chi trong buổi livestream tới đây. Do đó, những người đã đóng góp tiền từ thiện có thể theo dõi buổi phát trực tiếp này để đưa ra những yêu cầu đề nghị của mình, xem xét tính công khai minh bạch, hợp lý trong việc tiếp nhận và sử dụng tiền.
Trong trường hợp vẫn nghi ngờ có sự không trung thực, không minh bạch thì có thể đề nghị cơ quan chức năng vào cuộc xác minh làm rõ để có kết luận, giải quyết vụ việc theo quy định của pháp luật.
“Về bản chất pháp lý trong câu chuyện này là hợp đồng tặng cho tài sản và ủy quyền sử dụng tài sản. Những người đóng góp vào tài khoản ngân hàng hỗ trợ cho cháu bé mắc bệnh ung thư là người cho tài sản, người đăng số tài khoản để nhận tiền là người đại diện theo ủy quyền, sau khi nhận tiền phải thực hiện công việc theo đúng thỏa thuận, cam kết trước đó. Nếu lợi dụng việc kêu gọi từ thiện để trục lợi thì sẽ bị xem xét xử lý theo quy định của pháp luật.
Người mẹ cháu bé trong tình huống này cũng cần phải lên tiếng, xác nhận là đã nhận được bao nhiêu tiền và có sử dụng tiền đúng mục đích hay không để công khai minh bạch các khoản hỗ trợ thiện nguyện, tuân thủ các quy định của pháp luật về kêu gọi, tiếp nhận, sử dụng tiền từ thiện để tránh sự việc gây ảnh hưởng xấu đến dư luận xã hội, làm mất niềm tin của những người tốt vào những việc thiện nguyện", theo LS Cường.
LS Cường cũng phân tích, những nhà hảo tâm gửi tiền vào tài khoản này là tặng cho có điều kiện, tặng cho cháu bé để chữa bệnh chứ không để dùng vào mục đích khác.
Bởi vậy nếu trong trường hợp mà mẹ của cháu bé hoặc những người đứng ra kêu gọi từ thiện sử dụng tiền không đúng mục đích hoặc chiếm dụng số tiền này thì những người đã nộp tiền từ thiện có quyền đòi lại số tiền này và đề nghị cơ quan chức năng xem xét xử lý theo quy định của pháp luật.
