Thực hiện bình đẳng giới trong đồng bào dân tộc ở Ba Vì

Cả nhà cùng tham gia giữ nghề truyền thống

Năm 2019, Nguyễn Thị Trang, người dân tộc Mông về làm dâu mẹ chồng Lăng Thị Tuất, người dân tộc Dao.

Chị Lăng Thị Tuất là thế hệ thứ 3 trong gia đình có nghề làm thuốc Nam ở xã Ba Vì, huyện Ba Vì. Giống như ngày trước được bố mẹ truyền nghề, khi nhà có thêm con dâu, chị Tuất rất hy vọng con lại cùng mình giữ nghề.

19 tuổi, sau khi tốt nghiệp THPT, Trang lên xe hoa về nhà chồng. Hiểu được tâm nguyện của mẹ chồng và cũng xuất phát từ mong muốn của bản thân, Trang miệt mài “cắp sách” học mẹ chồng từ những bài học sơ đẳng nhất về nghề thuốc.

Chị Tuấn truyền nghề làm thuốc cho con dâu

Chị Tuất thường dẫn con ra mảnh vườn nhà rộng hơn 5.000 m2 đang trồng hàng chục loại cây thuốc, dạy con nhận biết từng loại cây và công dụng. Chẳng hạn đây là cây Puồng sĩ chữa sa dạ con, dọa sẩy thai; cây Trà ngheng có tác dụng chữa bệnh về gan, thận; cây Kèng pẹ chữa viêm mũi, viêm xoang... Thời gian đầu, Trang cũng chật vật nhớ tên cây thuốc vì chúng được gọi theo tiếng của người Dao, còn Trang lại là người Mường. Nhưng rồi học mãi cũng quen, giờ đây, Trang đã biết khá nhiều về thuốc Nam. Khi mẹ vắng nhà, Trang đã có thể giới thiệu các bài thuốc gia truyền, thành phần và công dụng của thuốc cho khách biết.

Ngoài làm thuốc, chị Tuất hiện là Chủ tịch Hội LHPN xã Ba Vì, huyện Ba Vì. Nhận thấy tiềm năng từ cây thuốc Nam có thể giúp nâng cao đời sống vật chất cho bà con dân tộc thiểu số, chị Tuất đang ấp ủ kế hoạch sẽ nghiên cứu mở rộng các kênh giao thương, ứng dụng công nghệ thông tin trong quảng bá để giúp sản phẩm thuốc đến được nhiều hơn người tiêu dùng.

Cùng với đó, các cấp Hội LHPN huyện Ba Vì, trong quá trình triển khai Dự án 8 thuộc chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đã có nhiều hoạt động hỗ trợ hội viên là phụ nữ dân tộc khởi nghiệp, nâng cao mức sống và quyền năng kinh tế. Tại nhiều sự kiện lớn, Hội Phụ nữ xã, huyện... đã tạo điều kiện cho hội viên như hai mẹ con chị Tuất tham gia trưng bày giới thiệu sản phẩm thuốc.

Nâg cao vị thế người phụ nữ trong gia đình.

Theo phong tục của  người Dao, con dâu thường phải dậy rất sớm để nấu cơm, đun nước ấm cho ông bà, bố mẹ chồng chồng rửa mặt. Tối đến, con dâu phải đun nước cho ông bà, bố mẹ chồng tắm.

Hai mẹ con chị Tuất

Chị Tuất nhớ lúc mình còn là cô dâu trẻ cũng đã phải dạy từ 4,5 giờ sáng để làm việc nhà. Chị hì hụi ngồi nhóm bếp, canh bếp củi rất vất vả vì ngày đó chưa có bếp gas, bếp điện.

Sau đó, qua tuyên truyền của Hội Phụ nữ cũng như từ sự ủng hộ của gia đình gồm chồng và con trai, chị Tuấn đã chủ động bỏ bớt những quy định không còn phù hợp. Chị nói con dâu không cần phải dạy sớm, tối không cần thức muộn đun nước ấm phục vụ nhà chồng.

Từ khi con về làm dâu, gần như chị chưa bắt con làm việc gì nặng nhọc. Việc làm cỏ, thu hoạch cây thuốc trong vườn nhà do vợ chồng chị làm. Khi cây đã mang về rồi thì hai mẹ con mới cùng nhau thái, phơi thuốc. Con trai chị cũng tham gia hỗ trợ vợ việc nhà.

Vợ chồng Trang sinh con gái đầu lòng. Tâm lý của người Dao vốn coi trọng việc có con trai. Trước đây, nhà nào chưa có con trai thường cố sinh cho tới khi ra con trai mới thôi. Song, gần đây, người Dao đã suy nghĩ thông thoáng hơn. Thay vì cứ phải cố sinh con trai, nhiều gia đình người Dao “bắt rể” thành con trai của mình. Chàng rể nào đồng ý thì đổi sang họ nhà vợ và dọn đến ở nhà vợ, đóng vai trò của người con trai lo việc thờ cúng và nhiều việc lớn khác. Với nhà mình, chị Tuất chia sẻ, dù chưa có cháu trai nhưng chị cũng sẽ không ép con trai, con dâu phải sinh bằng được con trai. Sau này, vợ chồng con trai của chị nếu chỉ sinh con gái một bề chị cũng vẫn vui. “Mình không có con trai cháu trai nhưng nếu đối xử tốt thì con rể cháu rể vẫn như con trai, cháu trai của mình”. Đó chính là những biểu hiện rõ rệt của việc thực hiện bình đẳng giới theo mục tiêu của Dự án 8 đặt ra.

Rồi chị giải thích thêm: “Bây giờ đã qua thời trời sinh voi sinh cỏ. Nuôi một đứa trẻ tới khi trưởng thành rất tốn kém. Con dâu cũng cần được thảnh thơi chứ đẻ nhiều con thì vất vả lắm”.

Với quan điểm ấy, lại là Chủ tịch Hội LHPN xã, chị Tuất đang tích cực cùng các cán bộ, hội viên phụ nữ tuyên truyền tới bà con dân tộc ở xã Ba Vì thay đổi nếp nghĩ, định kiến giới, không trọng nam khinh nữ, không lựa chọn giới tính của con.

Con dâu chị Tuất có hoàn cảnh khá éo le, mồ côi cha từ nhỏ. Thông gia của chị phải vất vả nuôi con. Hai mẹ con ở trong ngôi nhà nhỏ, mãi gần đây mới có điều kiện xây mới khang trang nhưng tiền nợ vẫn còn chưa trả hết. Vì vậy, khi đón con dâu về, chị Tuất xác định con dâu chính là con của mình nên sẽ bù đắp thiệt thòi về tình cảm cho con. Chị Tuất nhắc con trai phải biết giúp vợ việc nhà. Đặc biệt, cấm con trai không được “động thủ”, không nặng lời, to tiếng với vợ. Đã có lần chị nghe con trai trong lúc tức giận xưng “tao” với vợ liền chấn chỉnh ngay.  Nhà vợ có việc gì cần, các con cũng phải “sắn tay” vào làm.