Nam giới tham gia thúc đẩy bình đẳng giới: Lợi ích "kép"

Sự kiện huy động sự tham gia của nam giới vào công tác thúc đẩy bình đẳng giới (BĐG) và phòng ngừa, ứng phó với bạo lực đối với phụ nữ và trẻ em gái. Đặc biệt, trong bối cảnh đại dịch Covid-19 đang khiến bạo lực gia tăng trầm trọng với phụ nữ và trẻ em.

Các đại biểu chia sẻ vấn đề nam giới và trẻ em trai tại Diễn đàn quốc gia "Nam giới tham gia thúc đẩy bình đẳng với và xóa bỏ bạo lực giới".

Sự kiện do Cơ quan Liên hợp quốc về BĐG và Trao quyền cho phụ nữ (UN Women) phối hợp với Viện Nghiên cứu Phát triển xã hội, Mạng lưới phòng ngừa và ứng phó bạo lực giới (GBVNet) tổ chức cuối tuần qua tại Hà Nội.

Thúc đẩy BĐG từ sự thay đổi vai trò người chồng trong gia đình

Là một nông dân sống tại Đà Nẵng ra Hà Nội tham gia diễn đàn nói về vai trò nam giới thúc đẩy BĐG, anh Nguyễn Nhỏ (chủ nhiệm CLB "Nam giới tiên phong") kể, năm 2016, anh biết đến và tham gia vào CLB “Nam giới tiên phong" trong khuôn khổ Dự án “Huy động cộng đồng phòng ngừa bạo lực đối với phụ nữ và trẻ em gái” do Hội LHPN TP Đà Nẵng triển khai từ năm 2014 với sự hỗ trợ của UN Women. Sau một thời gian tích cực hoạt động, anh được bầu làm chủ nhiệm CLB. Tham gia vào CLB, anh mới biết lâu nay mình đã và đang thực hiện nhiều hành vi bất BĐG. Hiểu rồi, anh cũng nhận ra BĐG không quá xa vời, to tát mà chỉ đơn giản là suy nghĩ, quan niệm và cách hành xử hàng ngày trong cuộc sống gia đình mình, rộng là ở ngoài xã hội.

Trước khi vào CLB, anh Nhỏ có quan niệm sống "đàn ông lo nhà, đàn bà lo bếp". Vì thế hàng ngày, anh đi làm việc, công việc nhà, từ nấu ăn, chăm sóc con cái, dọn dẹp là việc của vợ anh. Mỗi lần về đến nhà, anh ngồi xem điện thoại, tivi, chờ cơm vợ dọn ra ăn. Đa số các bữa cơm, anh đều ăn trước vợ con, rồi nghỉ ngơi, hoặc ra ngoài uống nước tán chuyện với đàn ông hàng xóm. Vợ con bận việc ăn sau. Anh chưa hề vào bếp nên cũng không biết nấu nướng một món nào. Nhưng từ ngày vào CLB, bản thân anh thay đổi rất lớn. Từ một người không biết công việc bếp núc, giờ anh thường xuyên nấu ăn cho gia đình. Ban đầu, anh làm việc đó để chia sẻ việc nhà với vợ, nhưng sau đó còn học cách làm thế nào nấu một bữa ăn cơm, có dinh dưỡng cho gia đình.

Nói về công việc huy động nam giới tham gia vào CLB, anh Nhỏ cho biết: Bản thân tôi lần đầu tiên được mời vào CLB đã rất ngỡ ngàng vì không biết mình làm được gì, phải huy động người khác như thế nào. Bởi việc huy động những người nông dân, có lối sống "sáng say chiều xỉn" rất khó, nhiều người sợ không đi. Khi tôi kiên trì mời từ 40-50 người thì có 20-30 người tham gia. Trước đó, anh em trong thôn xóm có người không biết mặt nhau, nhưng khi tham gia CLB thì trở nên thân mật, chào hỏi, giao lưu rất vui vẻ. Các nội dung sinh hoạt, họ thấy liên quan đến bản thân, gia đình mình nên càng tham gia tích cực hơn. Trước đây, họ cứ nghĩ chồng đánh vợ là vũ phu, hoặc chồng bỏ tiền trong túi tự tiêu tự dùng không đưa cho vợ là bình thường, không biết đó là hành vi BLG. Dần dần CLB không chỉ thu hút đàn ông đến tham gia mà còn thu hút phụ nữ.

Theo anh Nhỏ, bây giờ các thành viên trong CLB đều thay đổi về sự phân công công việc trong gia đình sao cho hợp lý. Ví như vợ nấu ăn thì mình có thể lau nhà, giặt quần áo, chăm con, rảnh rỗi đi trồng rau. Trước đây, vợ quá bận việc nhà không thể tham gia hoạt động đoàn thể nào thì bây giờ chồng chia sẻ để vợ có thể tham gia. Ngày trước, chồng ăn trước vợ con ăn sau, nhưng bây giờ cả vợ chồng, con cái cùng ngồi ăn rất đầm ấm, vui vẻ. Nhờ vào sự thay đổi ấy mà các thôn trong xã những năm gần đây không xảy ra bạo lực. Cuộc sống gia đình mọi nhà êm ấm hơn.

Định kiến của đàn ông đang khiến bạo lực giới trầm trọng

Tại diễn đàn, nghệ sĩ nhân dân (NSND) Trung Anh viện dẫn những câu chuyện mà ông đã chứng kiến từ đồng nghiệp, bạn bè của mình về những hành vi bạo lực giới (BLG) đang "ngang nhiên" tồn tại trong cuộc sống hàng ngày, và là nguyên nhân khiến hạnh phúc gia đình đổ vỡ. Trong đó, thủ phạm là những người chồng vẫn còn mang nặng những định kiến mình có quyền kiểm soát tài chính, hành hạ tinh thần của vợ.

Đó là câu chuyện của một nữ đồng nghiệp của ông hiện nay đã ly hôn. Nhưng trước thời gian ly hôn, cô đã có cuộc sống mà hàng ngày đến đoàn quay với đôi mắt thâm quầng vì mất ngủ, nhưng không chia sẻ với ai. Sau khi ly hôn, cô mới kể ra câu chuyện của mình. Lâu nay, mọi người vẫn thấy chồng cô cao to đẹp trai, hàng ngày đưa vợ đi làm, ai cũng nghĩ cô được chồng yêu thương, chiều chuộng. Nhưng thực tế, công việc của anh ấy chẳng làm gì ngoài việc đưa đón vợ đi làm và đợi khi vợ lĩnh cát xê thì giục chuyển ngay cho chồng. Nếu lần nào vợ tiêu vào số tiền ấy, hoặc không đưa cho chồng thì lập tức anh ta ra ngoài cặp bồ. Lần nào không cặp bồ, anh ta vẫn vui vẻ đón vợ về. Nhưng đêm đến, anh ta lên mạng vào những trang sex và tra tấn vợ giống như thế. Việc đó khiến cô ấy rất khổ sở, nhưng vì con nên cam chịu, cho đến lúc không thể nào chịu nổi nữa mới quyết định ly hôn.

Một cô bạn khác cũng có gia đình, con cái đề huề. Một lần, cô ấy gặp lại bạn trai cũ với mục đích trong sáng. Hôm gặp nhau, cô mang cho anh ấy một bánh giò. Người chồng biết chuyện nhưng không nói gì. Nhưng từ đó trở đi, ngày nào, anh cũng mua một cái bánh giò đặt vào mâm cơm của họ. Và cuối cùng hôn nhân của họ đổ vỡ vì cái bánh giò đó.

Theo Ths.S Lương Thế Huy -Viện trưởng Viện Nghiên cứu Xã hội - Kinh tế và Môi trường, nam giới không muốn thay đổi khi nói đến vấn đề bất bình đẳng, hay BĐG là bởi họ đang là người hưởng lợi nhiều nên sẽ không muốn thay đổi. Do đó, khi đàn ông làm một hành động nhỏ nào đấy về BĐG thì họ được tung hô kiểu “kinh thiên động địa”. Ông Huy lấy ví dụ từ câu chuyện một nghệ sĩ thắt ống dẫn tinh để thực hiện KHHGĐ đã được truyền thông tung hô liên tục và được nhiều người tôn vinh. Nhưng thực tế từ trước đến nay, những người phụ nữ vẫn thực hiện các biện pháp KHHGĐ một mình. Họ thậm chí bị ảnh hưởng đến sức khỏe rất nhiều thì không ai tôn vinh.

Nhìn nhận lại chuẩn mực xã hội từ góc độ BĐG

Thực tế cho thấy, bạo lực đối với PN và TE bắt nguồn từ những hành vi bất BĐG, coi bạo lực như một cách để giải quyết xung đột. Những thái độ như vậy đã khắc sâu trong văn hóa và chuẩn mực xã hội, và tất cả chúng ta phải có thái độ trong việc thay đổi hành vi có hại này. Bạo lực đối với PN và TE là không thể chấp nhận được và cần phải dừng lại.

Ông Đặng Hoa Nam - Cục trưởng Cục Trẻ em (Bộ LĐTB&XH) cho rằng, trong vấn đề thúc đẩy BĐG và xóa bỏ bạo lực giới đối với PN và trẻ em vẫn còn một khoảng cách lớn giữa nhận thức về những chuẩn mực xã hội, định kiến và cả pháp luật với thực tiễn. Ông Nam viện dẫn và đặt câu hỏi với câu chuyện của một cô gái đến nhà bạn trai chơi. Tại đây, cô chủ động thể hiện tình cảm với bạn trai bằng cách ôm hôn, nhưng cô từ chối chuyện quan hệ tình dục. Tuy nhiên, anh bạn trai vẫn ép cô quan hệ tình dục bằng được, buộc cô chấp nhận chuyện đó trong sự miễn cưỡng. Vậy, nếu như cô gái muốn kiện anh ta hành vi cưỡng đoạt mình thì pháp luật có bênh vực cô không? Đó có phải là hành vi xâm hại tình dục, hành vi hiếp dâm? Về góc độ giá trị đạo đức xã hội có bênh vực cô gái?

"Tôi từng biết đến câu chuyện những nhân viên lễ tân của một khách sạn, họ chứng kiến việc khi du khách nước ngoài nam giới đặt phòng. Sau đó, một trẻ em trai đến hỏi số phòng người nước ngoài thuê, nhân viên lễ tân không nghi ngờ gì, hướng dẫn em đó lên căn phòng ấy nhiều lần. Nhưng câu chuyện sẽ khác nếu như người muốn lên phòng đó là trẻ em gái. Điều đó cho thấy nhận thức xã hội và cảnh giới của nhân viên khách sạn rất khác nhau. Và câu chuyện sẽ khác nếu nhân viên lễ tân ấy ngăn cản em bé trai đó lên phòng của nam giới người nước ngoài. Vấn đề sẽ khác nếu nhân viên lễ tân đó biết rằng có những dịch vụ sẵn sàng can thiệp những hành vi đó. Ví dụ công an phường. Đường dây nóng bảo vệ trẻ em quốc gia 111. Rõ ràng nhận thức của chúng ta vẫn đi sau thực tế của vấn đề xâm hại tình dục trẻ em, xâm hại trẻ em trai - ông Nam nói.

Theo ông Nam để có BĐG, chúng ta cần sự tham gia của nam giới, cần sự tham gia của trẻ em trai. Vì nếu trẻ em trai tham gia chúng ta sẽ được lợi ích kép. Nếu trẻ em trai hôm nay hiểu về BĐG, chúng ta sẽ được một người đàn ông trong tương lai hiểu về BĐG. Chúng ta còn phải làm nhiều hơn để thiết lập một hệ thống giá trị hiện đại cho một xã hội Việt Nam vừa truyền thống, vừa hiện đại, vừa hội nhập trong đó có những giá trị liên quan đến BĐG. Đó là câu chuyện cực kỳ lớn mà hôm nay chúng ta đang bắt đầu từ những người đàn ông.

HẠ THI

Ts Lương Thế Huy - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Xã hội - Kinh tế và Môi trường:

Nam giới không mất đi quyền lợi khi tham gia thúc đẩy BĐG

Nam giới cần phải hiểu BĐG không có nghĩa là người đàn ông bớt một cái gì đó của mình để trao cho người phụ nữ, và nó sẽ không thuộc về người đàn ông nữa. BĐG là tất cả chúng ta đều được giải phóng khỏi những định kiến. Bất cứ người đàn ông nào cũng được thoải mái thể hiện chính mình, thể hiện những cảm xúc nhạy cảm của mình mà không bị phán xét. Và bất cứ vấn đề nào có tiếng nói của người PN thì sẽ đem đến cái nhìn toàn diện hơn. Nếu chỉ có một mình đàn ông nói thì nó sẽ đi theo một hướng rất khác.

Ts Lương Thế Huy - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Xã hội - Kinh tế và Môi trường.

Ông Kamal Malhotra – Điều phối viên thường trú của Liên hợp Quốc tại Việt Nam (ảnh dưới):
Hiện nay, bạo lực đối với PN và TE được xem là “đại dịch trong đại dịch”

Trong cuộc sống hàng ngày, nam giới có rất nhiều vai trò đối với PN và trẻ em gái. Nam giới là đồng nghiệp, là người chồng, người cha, người anh trai/em trai và là người bạn. Tiếng nói và vai trò của nam giới là cần thiết trong việc thúc đẩy BĐG, đặc biệt là trong việc ngăn chặn bạo lực đối với PN và trẻ em gái, cũng như hỗ trợ PN và TE là nạn nhân của bạo lực.

Hi vọng Việt Nam có hành trình nhanh hơn để đạt được mục tiêu BĐG và các chương trình về giới khác trong chương trình nghị sự của mục tiêu bền vững năm 2030, mang lại cơ hội và lợi ích hơn cho PN và nam giới, trẻ em gái và trẻ em trai. Chúng ta biết rằng trên thế giới bạo lực đối với PN và TE đã trở nên trầm trọng hơn trong đại dịch Covid-19. Hiện nay bạo lực đối với PN và TE được xem là “đại dịch trong đại dịch”.

TS Khuất Thu Hồng - chủ tịch mạng lưới phòng chống bạo lực- Viện trưởng Viện Nghiên cứu xã hội (ảnh dưới):
Công nghệ là công cụ hữu hiệu để giúp thu hẹp khoảng cách giới

Con đường đi đến BĐG là con đường đặc biệt. Độ dài không đo bằng khoảng cách vật lý mà có thể đo bằng những trở ngại và thách thức được đặt ra bởi sự thiếu hiểu biết, sự thờ ơ, hay thậm chí là sự ngăn cản của rất nhiều người trong chúng ta. Song những thay đổi gần đây cho thấy PN không còn độc hành trên con đường đó. Tôi tin rằng đi cùng nhau, chúng ta, PN, nam giới và cả những giới khác nữa sẽ đến đích nhanh hơn. Chúng ta đang đi đến cái ngày mà sức mạnh cơ bắp, hay sự khéo léo tỉ mỉ không còn được viện dẫn như những lý do để khẳng định ưu thế của giới này hay giới kia.

Trong cuộc sống hiện đại, công nghệ sẽ khiến những việc nấu ăn hay khai mỏ chẳng còn là những công việc được cho rằng của giới này hay của giới kia nữa. Công nghệ là công cụ hữu hiệu để giúp thu hẹp khoảng cách giới. Nhưng, công nghệ vẫn có thể khiến khoảng cách đó xa hơn nếu nam giới vẫn bị gắn chặt vào vai trò trụ cột, và PN vẫn bị gắn chặt vào vai trò nội trợ và chăm sóc. Công nghệ còn có thể là nguồn lực để làm tăng quyền lực của giới này đối với giới kia, làm gia tăng bất bình đẳng xã hội. Chỉ khi đồng hành cùng nhau, từ trong gia đình đến ngoài xã hội, PN, nam giới và những giới khác mới có thể tránh được viễn cảnh đó.

H.T (thực hiện)