Bác sĩ chỉ cách nhận diện rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm
(PNTĐ) - Lo âu là một cảm giác bất an và lo lắng quá mức, không kiểm soát được. Đi kèm với cảm xúc đó là sự căng cơ, bồn chồn, mệt mỏi, khó tập trung. Lo âu cũng là một trạng thái cảm xúc lo lắng kéo dài, tập trung vào tương lai hoặc các mối đe dọa không xác định.
Điều đó khiến người mắc rối loạn lo âu thận trọng quá mức khi tiếp cận mối đe dọa tiềm ẩn và cản trở việc đối phó mang tính phù hợp. Trầm cảm là quá trình hoạt động tâm thần bị ức chế, trong đó triệu chứng cơ bản là cảm xúc bị ức chế, tư duy bị ức chế và hoạt động bị ức chế.
Ở góc nhìn khoa học, trong "Bảng phân loại bệnh quốc tế lần thứ mười" (ICD-10), rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm được xếp vào mã bệnh F41.2, thuộc các rối loạn bệnh tâm căn có liên quan đến stress và dạng cơ thể. Về tỷ lệ mắc, rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm là một rối loạn khá thường gặp trong quần thể dân số chung với tỷ lệ dao động từ 0,8-2,5% và từ 5-15% người bệnh trong chăm sóc sức khỏe ban đầu. Nữ giới có nguy cơ mắc rối loạn này cao hơn so với nam giới.
Về nguyên nhân sinh bệnh, có sự kết hợp giữa yếu tố di truyền, các yếu tố môi trường như các trải nghiệm bất lợi thời thơ ấu, các bệnh lý cơ thể kết hợp với việc sử dụng rượu và chất gây nghiện khác. Các tác động của sang chấn tâm lý, stress trong cuộc sống cũng là yếu tố góp phần vào việc khởi phát, tăng nặng và kéo dài dai dẳng rối loạn lo âu trầm cảm trong suốt cuộc đời người bệnh.
Rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm đồng thời có các biểu hiện của lo âu và các triệu chứng của trầm cảm. Trong đó các triệu chứng cơ thể của lo âu rất phong phú như: Khó thở, khó chịu ở ngực hoặc bụng, cảm giác nghẹn có cảm giác có khối trong họng hoặc khó nuốt; buồn nôn, đi ngoài, đi tiểu nhiều lần, các cơn đỏ mặt, ớn lạnh, tê bì, tê cóng hoặc cảm giác kim châm, yếu, căng cơ hoặc đau đớn, không đứng vững và cảm giác sắp ngất.
Về mặt hành vi người mắc lo âu thường biểu cảm trạng thái sợ hãi, thu mình, né tránh, dễ cáu bẳn, thở nhanh, khó nói; tăng nhạy cảm, giảm tập trung chú ý, sợ mất kiểm soát. Người bệnh thường suy nghĩ mọi việc theo hướng trầm trọng hóa, thảm họa hóa vấn đề…
Trạng thái lo âu khiến người bệnh luôn căng thẳng, cáu kỉnh, cảm giác tù túng, đang bên bờ vực và không thể thư giãn. Trạng thái này có hoặc không liên quan rõ rệt với sang chấn tâm lý và điều đáng chú ý là các rối loạn này không dần mất đi khi sang chấn tâm lý không còn.
Như vậy, các triệu chứng của rối loạn lo âu rất đa dạng. Trong đó nhiều triệu chứng dễ nhầm với triệu chứng của các bệnh lý cơ thể, khiến người bệnh thường chậm chễ tiếp cận đúng chuyên khoa. Những triệu chứng này gồm hồi hộp, tim đập mạnh, nhịp tim nhanh; vã mồ hôi; run chân tay; khô miệng; khó thở, cảm giác nghẹn, đau hoặc khó chịu ở ngực, buồn nôn hoặc khó chịu ở bụng; chóng mặt, không vững, ngất xỉu hoặc choáng váng…
Các triệu chứng trầm cảm bao gồm: Khí sắc trầm; mất mọi quan tâm thích thú; giảm năng lượng dẫn đến tăng mệt mỏi và giảm hoạt động; giảm sút sự tập trung và sự chú ý; giảm sút tính tự trọng và lòng tự tin; nhìn về tương lai ảm đạm, bi quan; có những ý tưởng và hành vi tự huỷ hoại hoặc tự sát; rối loạn giấc ngủ, buổi sáng thức giấc sớm 2 giờ trước giờ thường ngày; ăn kém ngon miệng; mất những quan tâm hay ham thích trong những hoạt động thường ngày gây thích thú; trạng thái trầm cảm nặng hơn vào buổi sáng; giảm hoặc mất hưng phấn tình dục rõ rệt...
