Biến tướng khó lường của hành vi lừa đảo qua mạng xã hội

Ba nhóm đối tượng với hơn 4.000 nạn nhân bị lừa

Chị N.T.C (trú tại quận Cầu Giấy, Hà Nội) cho biết, khi chị đang ngồi họp thì nhận được tin nhắn qua inbox facebook của bạn thân nói cần vay gấp 20 triệu đồng và nhờ chị chuyển khoản. Để tạo niềm tin, “bạn thân” của chị còn chủ động gọi “video call” vẫy tay với chị nhưng không nói gì. Chị gọi lại vào số điện thoại của cô bạn nhưng máy liên tục bận. “Tôi định chuyển tiền, nhưng mọi người khuyên ngăn. Nhờ đồng nghiệp xác minh, tôi mới biết đó là đối tượng lừa đảo” – chị C nói.

Đây không phải là trường hợp đầu tiên dính “bẫy lừa” trên mạng xã hội. Chị V.T.L (trú tại Hoàng Mai, Hà Nội) cũng thở dài tiếc nuối khi vừa chuyển khoản 10 triệu đồng đến số tài khoản cho “cô em gái” trên facebook “mượn mấy hôm”. Đến khi gọi lại thì mới biết tài khoản facebook của em gái mình đã bị “hack” và số tiền cũng “không cánh mà bay”.

Mới đây, Công an quận Nam Từ Liêm (TP Hà Nội) vừa triệt phá thành công nhóm đối tượng từ 16-19 tuổi sử dụng mạng facebook để chiếm đoạt tài sản của hơn 4.000 nạn nhân khắp cả nước. Trước đó, anh Nguyễn Cảnh C (SN 1984, trú tại phường Xuân Phương) đã đến trình báo công an về việc bị lừa đảo hơn 25 triệu đồng thông qua hình thức nhờ nhận tiền qua tài khoản ngân hàng. Anh C cho biết, sau khi được một người bạn cấp ba tên T (hiện đang sinh sống và làm việc tại Nhật Bản) nhắn tin qua facebook nhờ nhận hộ số tiền 5 triệu đồng để chuyển cho người nhà tại Nghệ An, anh đã đồng ý và cung cấp số tài khoản của em gái tên O. Chiều cùng ngày, chị O nhận được tin nhắn từ một số điện thoại lạ thông báo xác nhận chuyển tiền. Sau đó, một người đàn ông gọi lại, xưng là nhân viên ngân hàng hướng dẫn anh chị thực hiện các thao tác truy cập link đã cho trong tin nhắn trước đó và nhập tên đăng nhập tài khoản ngân hàng, mật khẩu, mã OTP để xác nhận giao dịch nhận tiền. Sau khi làm xong hướng dẫn của người này, chị O phát hiện tài khoản của mình bị trừ hơn 25 triệu đồng trong tài khoản.

Các đối tượng tại cơ quan công an

Quá trình điều tra, công an quận Nam Từ Liêm đã phát hiện và bắt giữ đối tượng Trần Đạo Nghĩa (SN 1999, trú tại xã Triệu Hòa, huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị) đang lẩn trốn tại một nhà nghỉ ở Thị xã Quảng Trị. Qua kiểm tra, khám xét, các trinh sát công an quận phát hiện 7 đối tượng khác đang có biểu hiện nghi vấn liên quan đến hành vi chiếm đoạt tài sản gồm: Bùi Ngọc Hải (SN 2000); Dương Viết Hưng (SN 2003); Nguyễn Minh Luật Phú (SN 2001) cùng trú tại xã Triệu Hòa, huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị; Nguyễn Ngọc Hải (SN 2001); Nguyễn Thanh Phúc (SN 1998) cùng trú tại xã Triệu Thành, huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị; Nguyễn Chung Tú (SN 1999); Lê Doãn Dương (SN 1999) trú tại xã Triệu Ái, huyện Triệu Phong, Quảng Trị.

Trung tá Nguyễn Mạnh Cường, Đội trưởng Đội Hình sự, Công an quận Nam Từ Liêm, cho biết 8 bị can hoạt động riêng biệt trong ba nhóm song cùng chung thủ đoạn chiếm đoạt tài khoản facebook, ngân hàng để lừa đảo. Uớc tính, nạn nhân của ba nhóm lên tới gần 4.000 người, trải khắp cả nước. Các bị hại bị lừa từ mấy trăm nghìn đồng đến mấy trăm triệu đồng. Các đối tượng sử dụng hàng trăm sim rác để thực hiện hành vi lừa đảo.

Cụ thể, Trần Đạo Nghĩa và Bùi Ngọc Hải tự tạo 1 đường link trên website: weebly.com liên kết với email của Nghĩa để gửi cho tài khoản facebook khác với giao diện ngụy trang là nhờ “like” (thích) nội dung trong đường link đó. Khi người dùng truy cập vào đường link này và nhập tên tài khoản, mật khẩu facebook thì bị Nghĩa “hack”. Khoảng đầu năm 2020, Nghĩa tiếp tục lập 1 đường link cũng trên website weebly.com liên kết với 2 email của mình để thu thập thông tin tài khoản ngân hàng (gồm tên đăng nhập, mật khẩu, mã OTP của người dùng) gửi về email đã liên kết để Nghĩa thực hiện việc chiếm đoạt tiền qua hình thức chuyển khoản. Bằng thủ đoạn giả danh người dùng nhắn tin nhờ nhận tiền giúp như trên, Nghĩa và Hải đã thực hiện hàng nghìn vụ lừa đảo chiếm đoạt tài khoản qua việc hack tài khoản ngân hàng của bị hại.

Đối với nhóm Nguyễn Ngọc Hải, Hưng và Phúc, khoảng tháng 6/2020, Hưng và Hải được bạn cài đặt một ứng dụng trên điện thoại để tạo ra một đường link “giả” liên kết với email của nhóm nghi phạm để thu thập thông tin tài khoản ngân hàng. Các nghi phạm lập ra nhiều tài khoản facebook giả, đăng tuyển thông tin việc làm tại nhà, trả lương qua tài khoản ngân hàng. Nhiều người có nhu cầu việc làm đã làm theo hướng dẫn liên kết tài khoản ngân hàng với đường link tạo sẵn để "trả lương cho tiện", dẫn đến việc thông tin đăng nhập tài khoản, mật khẩu, mã OTP bị mất. Từ đó, nhóm này thực hiện lệnh chuyển tiền đến tài khoản ngân hàng mà chúng mua qua mạng xã hội trước đó hoặc chuyển tiền vào tài khoản game. Cảnh sát xác định, Hải, Hưng và Phúc đã thực hiện ít nhất 4 vụ lừa đảo chiếm đoạt tài sản qua mạng. Đối với nhóm Tú, Dương và Phú, cảnh sát xác định, các đối tượng đã chiếm quyền sử dụng tài khoản facebook, rồi nhắn tin cho bạn bè của họ nhờ chuyển tiền…

Đa dạng hành vi lừa đảo qua mạng

Hiện nay, mạng xã hội được sử dụng là phương tiện giao tiếp chính. Việc đăng ký và tạo lập các tài khoản rất dễ dàng, dẫn đến nhiều tài khoản giả mạo, tài khoản ảo tồn tại tràn lan rất khó để kiểm soát và phân biệt với các tài khoản thật. Bằng các chiêu trò như ứng dụng lừa đảo, đường link clip, hình ảnh nóng… các đối tượng dễ dàng đánh cắp thông tin và chiếm quyền sử dụng (hack) tài khoản của người khác. Thông qua những tài khoản giả mạo, hoặc tài khoản thật bị chiếm quyền sử dụng, các đối tượng dễ dàng lấy được lòng tin của nhiều người, sau đó hỏi mượn, vay tài sản với mục đích chiếm đoạt.

Tang vật vụ án mà 8 đối tượng đã sử dụng mạng xã hội để lừa đảo qua mạng xã hội bị Công an quận Nam Từ Liêm thu giữ

Một hành vi lừa đảo khác là hứa tặng quà, gửi tiền ngoại tệ từ nước ngoài về để yêu cầu chuyển tiền. Các đối tượng lừa đảo đánh vào lòng tham của các nạn nhân như việc không cần mất phí vẫn nhận được quà giá trị lớn. Theo đó, đối tượng lừa đảo thường là người nước ngoài hoặc giả danh là người nước ngoài để lừa đảo chiếm đoạt tài sản của nhóm nạn nhân là phụ nữ, đặc biệt là phụ nữ trung tuổi thiếu thốn tình cảm…

Một chiêu trò phổ biến khác là trên sàn giao dịch tiền ảo. Tại đây, người đầu tư phải sử dụng tiền thật để mua tiền ảo, sau đó nạp tiền ảo này vào tài khoản của công ty sở hữu sàn giao dịch để mua tiền ảo nội bộ với các tên gọi khác nhau như “gem”, “xu”, “kim cương”, “thiên kim”… Sau khi số lượng tiền ảo nạp vào đủ lớn, đối tượng lừa đảo đứng sau các sàn giao dịch sẽ đánh sập sàn hoặc đưa giá trị tiền ảo nội bộ (gem, xu, kim cương…) tụt dốc và chiếm đoạt toàn bộ số tiền mà khách hàng đã bỏ ra để mua tiền ảo nội bộ. Mặc dù đã xảy ra nhiều vụ việc lừa đảo liên quan đến sàn giao dịch tiền ảo, tuy nhiên hiện nay pháp luật Việt Nam không công nhận tiền ảo là phương thức thanh toán, là tài sản hay một loại hàng hóa, dịch vụ, vì vậy Cơ quan chức năng không có căn cứ để bảo vệ nạn nhân.

Gần đây, tội phạm công nghệ cao xuất hiện thêm chiêu thức lừa đảo mới. Theo đó, các đối tượng giả danh Công an, Viện kiểm sát, Thanh tra, Tòa án, Bưu điện... để chiếm đoạt tài sản. Chúng sử dụng công nghệ cao, ẩn danh dưới số điện thoại giống hệt số điện thoại công khai của cơ quan Công an, Viện Kiểm sát để gọi điện thoại cho bị hại, thông báo họ đang bị kiện vì nợ tiền hoặc có liên quan đến một vụ án, chuyên án mà Cơ quan Công an đang điều tra, xác minh, đã có lệnh bắt của Viện Kiểm sát nhân dân... để yêu cầu bị hại kê khai tài sản, số tiền mặt hiện có và số tiền gửi trong các tài khoản ngân hàng. Sau đó, các đối tượng dùng lời lẽ đe dọa sẽ bắt tạm giam nạn nhân để điều tra và yêu cầu họ chuyển tiền hoặc đọc mã OTP để chúng thực hiện việc chuyển tiền vào các tài khoản của chúng với vỏ bọc để xác minh, điều tra. Mặc dù nhiều bị hại không có khuất tất, không có sai phạm, nhưng trước những lời đe dọa, thúc giục của các đối tượng dẫn đến lo lắng và không đủ tỉnh táo để nhận biết sự việc bị lừa đảo…

TÚ AN