Cây xanh và những mùa hoa Hà Nội
(PNTĐ) - Hà Nội – mảnh đất nghìn năm văn hiến – không chỉ được biết đến với những công trình cổ kính, nhịp sống hiện đại mà còn lưu dấu trong lòng mỗi người bởi màu xanh của cây, sắc hương của hoa trên khắp các con phố. Qua bao thăng trầm, những hàng cây, mùa hoa ấy đã trở thành một phần ký ức, là bản sắc riêng có của Thủ đô, để ai đi xa cũng nhớ, ai đến rồi cũng lưu luyến chẳng rời.
Hà Nội – thành phố của những hàng cây và mùa hoa
Nếu có một điều gì làm nên nét duyên thầm của Hà Nội bên cạnh hồ Gươm, tháp Rùa hay phố cổ, thì đó chính là bóng cây xanh và những mùa hoa thay nhau nở rộ. Cây và hoa len lỏi vào đời sống người Hà Nội một cách tự nhiên, lặng lẽ, nhưng để lại những ký ức không thể phai.
Đi dọc con phố Phan Đình Phùng, người ta không khỏi ngẩn ngơ trước hai hàng xà cừ cổ thụ tỏa bóng sum suê. Khi hè đến, tán cây vươn ra như một chiếc ô khổng lồ giúp người đi đường khỏi cái nắng gắt. Khi thu về, con phố bỗng hóa thành bức tranh lãng mạn khiến bao nhiếp ảnh gia, họa sĩ tìm đến. Cây trên phố không chỉ là cây, mà là chứng nhân cho bao thăng trầm của lịch sử, bao thế hệ đã đi qua và bao câu chuyện tình đã hẹn hò dưới vòm lá ấy.
Không xa Phan Đình Phùng, đường Hoàng Diệu cũng mang vẻ đẹp cổ kính với hàng cây xanh mát, tạo nên không gian yên tĩnh, trầm mặc ngay giữa lòng Thủ đô nhộn nhịp. Những hàng cây nơi đây còn gắn liền với Khu di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh và Quảng trường Ba Đình, làm cho không gian thêm trang nghiêm, linh thiêng. Nếu như Phan Đình Phùng, Hoàng Diệu gợi nhớ sự tĩnh lặng, thì Trần Phú, Điện Biên Phủ lại nổi bật với những hàng sấu thẳng tắp. Cây sấu vốn quen thuộc với người Hà Nội, không chỉ cho bóng mát mà còn cho quả - một nguyên liệu thân thuộc trong nhiều món ăn dân dã.
Bên cạnh cây xanh, Hà Nội còn níu chân người ta bởi những mùa hoa. Mỗi loài hoa dường như được thiên nhiên sắp đặt để khoe sắc vào một thời điểm riêng, đủ để Thủ đô bốn mùa đều rực rỡ. Tháng Giêng, tháng Hai, sắc hồng đào Nhật Tân đã trở thành tín hiệu báo xuân về. Sang tháng Ba, hoa ban từ núi rừng Tây Bắc mang hơi thở mới đến Thủ đô. Con phố Bắc Sơn, đường Hoàng Diệu, khu vực hồ Thiền Quang bỗng khoác lên mình sắc tím trắng dịu dàng. Cũng trong tháng Ba, hoa sưa nở trắng trời Phan Chu Trinh, Trần Hưng Đạo. Mỗi mùa hoa sưa qua đi lại để lại trong lòng người Hà Nội chút bâng khuâng, chút tiếc nuối, như thể một điều gì đẹp đẽ vừa trôi qua.
Tháng Tư, tháng Năm, hoa loa kèn lại về trên những gánh hàng rong len lỏi khắp phố phường. Rồi khi nắng hè rực lửa, hoa phượng đỏ và bằng lăng tím bung nở, nhuộm màu ký ức học trò lên từng mái phố. Và khi thu sang, hoa sữa lại nồng nàn trên các con đường Nguyễn Du, Quang Trung, Trần Duy Hưng. Dù nhiều người còn tranh luận về mùi hương đậm đặc của hoa, nhưng với người Hà Nội, hoa sữa vẫn là một phần ký ức khó quên.
Không chỉ nội thành, ngoại thành Hà Nội cũng góp phần làm nên diện mạo hoa của Thủ đô. Làng hoa Tây Tựu mỗi mùa Tết lại rực rỡ sắc cúc, thược dược, violet. Những vườn hoa hướng dương, hoa cải vàng ở Long Biên, Đông Anh, Mê Linh đã trở thành điểm đến yêu thích của nhiều bạn trẻ. Vào mùa sen tháng Sáu, đầm sen Hồ Tây lại tỏa hương ngan ngát, không chỉ làm đẹp cảnh quan mà còn nuôi dưỡng tâm hồn bao thế hệ người Hà Nội.
Có thể nói, cây xanh và mùa hoa đã trở thành nhịp điệu sống của thành phố. Người Hà Nội hẹn nhau dưới bóng sấu già, uống cà phê bên vòm bằng lăng, đi dạo quanh hồ Gươm ngắm hoa sưa rơi, hay về Hồ Tây chụp ảnh sen trong nắng sớm. Cây và hoa đã đi vào thơ ca, nhạc họa, trở thành nguồn cảm hứng bất tận cho những người yêu cái đẹp.
Giữ màu xanh, lưu hương hoa – trách nhiệm và tình yêu với Thủ đô
Không chỉ tạo bóng mát, cây xanh và hoa theo mùa được Hà Nội quy hoạch như “ký ức thị giác” đô thị, đóng vai trò quan trọng trong chiến lược phát triển xanh, văn hóa và bản sắc Thủ đô.
Hiện nay, Hà Nội có khoảng 1,8 triệu cây xanh đô thị. Trong Quy hoạch Thủ đô giai đoạn 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050, thành phố đặt mục tiêu cụ thể đến năm 2030 đạt diện tích cây xanh đô thị khoảng 10 – 12m²/người. Những tán cây ấy không chỉ đóng vai trò là “lá phổi xanh” điều hòa khí hậu, mà còn được xác định là yếu tố chủ đạo trong việc kiến tạo cảnh quan và gìn giữ bản sắc riêng của Thủ đô.
Những năm gần đây, Hà Nội đã có nhiều bước tiến đáng kể trong việc phát triển không gian xanh. Các tuyến phố mới như Phạm Văn Đồng, Võ Chí Công, Võ Nguyên Giáp… được quy hoạch trồng cây đồng bộ, hiện đại và gần gũi với thiên nhiên. Nhiều loài cây mới như giáng hương, bàng lá nhỏ, chà là, hoa ban… được đưa vào thay thế, góp phần làm phong phú hệ thực vật đô thị, đồng thời giúp thành phố thích ứng tốt hơn với điều kiện khí hậu ngày càng khắc nghiệt.
Tuy nhiên, theo các chuyên gia, thách thức hiện nay không nằm ở số lượng cây được trồng, mà ở chất lượng quy hoạch cũng như khả năng tạo dựng bản sắc cảnh quan cho từng khu vực. TS.KTS Phạm Anh Tuấn – Chủ tịch Chi hội Kiến trúc sư Cảnh quan Việt Nam – nhấn mạnh: Hà Nội cần có “kịch bản cây xanh” riêng cho từng tuyến phố, từng không gian, sao cho mỗi con đường đều có câu chuyện gắn với loài cây đặc trưng, vừa phù hợp cảnh quan, vừa đảm bảo môi trường và an toàn cho người dân.
Với vị thế là Thành phố sáng tạo của UNESCO, Hà Nội càng có thêm lý do để quy hoạch cây xanh gắn kết chặt chẽ với các không gian công cộng như công viên, vườn hoa, quảng trường, không gian nghệ thuật và du lịch xanh. Khi cây xanh được lồng ghép trong chiến lược phát triển văn hóa – du lịch, công nghiệp văn hóa và thành phố sáng tạo, chúng không chỉ là mảng xanh, mà còn là “cầu nối” nuôi dưỡng cảm xúc, khơi gợi niềm tự hào của cộng đồng.
Đặc biệt, việc ban hành Quy hoạch hệ thống cây xanh, công viên và hồ điều hòa đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 (QĐ 1495/QĐ-UBND), cùng với sự điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô đến năm 2045 (QĐ 1668/QĐ-TTg) đã tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho việc phát triển không gian xanh. Luật Thủ đô 2024 cũng bổ sung nhiều điều khoản khuyến khích đầu tư xanh, xã hội hóa công viên và bảo tồn hành lang sinh thái. Đặc biệt, Kế hoạch trồng 500.000 cây xanh giai đoạn 2021 – 2025 không chỉ là con số, mà còn thể hiện quyết tâm của thành phố trong việc xây dựng hệ thống cây xanh đồng bộ, hài hòa với quy hoạch và mỹ quan đô thị.
Hà Nội hôm nay đã và đang vươn mình hiện đại, nhưng trong từng nếp sống, từng góc phố, bóng cây, sắc hoa vẫn giữ vai trò không thể thay thế. Đó là bản sắc riêng mà không đô thị nào có được. Bởi vậy, bảo tồn và phát huy giá trị của cây xanh, mùa hoa Hà Nội cũng chính là giữ hồn cốt cho Thủ đô ngàn năm tuổi.
