Có nên dùng thuốc chống dị ứng trước khi tiêm vaccine Covid-19?

Một vài nghiên cứu tại Mỹ đã chỉ ra rằng một số người có thể gặp phản ứng phụ do vaccine phòng Covid-19 như đau nhức tại chỗ tiêm, mệt mỏi hoặc đau đầu, hoặc phản ứng dị ứng nghiêm trọng với một số thành phần của vaccine.

Tại sao một số người có phản ứng phản vệ với vaccine?

Về lý thuyết khi bạn tiêm vaccine, hệ thống miễn dịch sẽ được kích hoạt để tạo ra phản ứng bảo vệ chống lại mầm bệnh, dẫn đến các triệu chứng như: sốt, đau nhức, mẩn đỏ và sưng tấy tại chỗ tiêm hoặc các hạch bạch huyết lân cận. Các triệu chứng này thường hết trong vòng 24 đến 48 giờ.

Một số nhỏ có nguy cơ tiến triển thành những phản ứng nghiêm trọng nếu bệnh nhân bị dị ứng với polyethylene glycol hoặc polysorbate, là những thành phần có trong vaccine Covid-19. Những phản ứng này rất hiếm gặp, thường thông qua cơ chế trung gian immunoglobulin E (IgE), có thể dẫn đến sốc phản vệ. Dưới tác dụng của IgE, các tế bào mast và bạch cầu ưa base được hoạt hóa giải phóng các chất trung gian như histamine, prostaglandine, cytokine… có thể làm co thắt khí quản (gây ra khó thở, thở khò khè), phát ban, tụt huyết áp và các triệu chứng tiêu hóa khác.

Ảnh minh họa

Thuốc kháng histamin (hay còn gọi là thuốc chống dị ứng) có thể làm giảm mức độ nghiêm trọng của các loại phản ứng dị ứng bằng cách ngăn chặn các thụ thể histamine khắp cơ thể, ngăn ngừa các triệu chứng này. Một số tên thuốc thường thấy là Cetirizine, Loratadine, Telfast…

Một số biểu hiện của phản ứng dị ứng hoặc phản vệ các mức độ khác nhau có thể tự nhận biết được qua một trong các dấu hiệu sau:

- Ở miệng thấy có cảm giác tê quanh môi hoặc lưỡi.

- Ở da thấy có mày đay, ngứa, phát ban hoặc nổi mẩn đỏ, phù mạch.

- Ở họng có cảm giác ngứa, căng cứng, nghẹn họng, nói khó.

- Về tim mạch có dấu hiệu tức ngực, hồi hộp đánh trống ngực, huyết áp tăng cao hoặc tụt thấp.

- Đường tiêu hóa dấu hiệu nôn, đau quặn bụng hoặc tiêu chảy.

- Đường hô hấp có dấu hiệu khó thở, thở rít, khò khè, tím tái.

- Nặng hơn có thể rối loạn ý thức, hôn mê, ngất…

Có nên dùng các thuốc chống dị ứng trước khi tiêm vaccine không?

Người dân không nên dùng thuốc chống dị ứng trước khi tiêm phòng vaccine Covid-19 để cố gắng ngăn ngừa các phản ứng dị ứng của vaccine. Việc tự ý sử dụng thuốc chống dị ứng trước khi tiêm vaccine mà không có bất kì sự tư vấn, hướng dẫn nào từ chuyên gia y tế có thể dẫn đến các tác dụng phụ không mong muốn. Trong hầu hết các trường hợp, các biểu hiện khó chịu, ban ngứa, đau hay sốt đều là dấu hiệu bình thường cho thấy cơ thể đang được bảo vệ khỏi tác nhân lạ sau khi tiêm vaccine và các triệu chứng này thường tự khỏi sau 24 đến 48 giờ mà không cần dùng thuốc.

Nếu gặp phản ứng dị ứng sau liều vaccine đầu tiên, bác sĩ chuyên khoa có thể khuyến cáo nên điều trị trước bằng thuốc chống dị ứng (kháng histamin) để làm giảm phản ứng của cơ thể với histamine nhằm làm giảm mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng dị ứng.

Các nghiên cứu mới đã phát hiện ra rằng thuốc kháng histamine giúp giải quyết các phản ứng dị ứng mà một số người gặp phải sau khi tiêm vaccine Covid-19. Những người có phản ứng dị ứng với mũi 1 vaccine cũng cần được theo dõi chặt chẽ hơn khi tiềm mũi 2.

Những lưu ý khi dùng thuốc kháng histamine chống dị ứng

Các loại thuốc chống dị ứng (kháng histamine) chỉ có thể làm giảm các triệu chứng dị ứng mà không có tác dụng điều trị bệnh tận gốc. Ngoài ra, với các trường hợp dị ứng nặng gây sốc phản vệ thì thuốc kháng histamine không có tác dụng mà phải dùng các biện pháp điều trị cấp cứu.

Một số tác dụng phụ khi dùng thuốc kháng histamine như buồn ngủ, chóng mặt, buồn nôn, đau đầu, ảnh hưởng tới hệ thần kinh và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Điểm lưu ý quan trọng là không được dùng chung thuốc kháng histamin với rượu. Thận trọng khi dùng các loại thuốc kháng histamine cho phụ nữ mang thai vì dễ gây tác dụng phụ và ảnh hưởng tới thai nhi.

Người bệnh không được tự ý sử dụng thuốc kháng histamin để phòng dị ứng trước khi tiêm vaccine Covid-19 một cách thường quy. Bất kỳ ai bị phản ứng sau liều đầu tiên cộng với những người có tiền sử phản ứng với vaccine nên trao đổi với bác sĩ để được hướng dẫn tiêm phòng đầy đủ. Mọi sử dụng cần tuân thủ theo chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ về liều lượng, cách dùng, thời gian sử dụng để tránh gặp phải tác dụng phụ nguy hiểm.

BS Quang Minh - Thành Huy
khoa Hồi sức Tim mạch, Viện Tim mạch, bệnh viện TWQĐ 108