Cùng con “nói không” với áp lực
(PNTĐ) - Với mọi người mẹ, ngày khai trường thật sự là thêm một cột mốc đẹp trong đời đứa con của mình. Song, lúc con trẻ chuẩn bị bước vào năm học mới cũng chính là khoảng thời gian nhiều tâm tư, ngổn ngang của các bậc làm cha, mẹ.
“Giải cứu” bố mẹ khi con bước vào lớp 1
Ngày khai giảng tới đây, con gái chị Hà Quyên (sống tại phường Nhân Chính, quận Thanh Xuân) sẽ bước vào lớp 1. Nhưng suốt 2 tháng hè trở lại đây, chị bảo “vợ chồng mình như phát rồ” vì dạy con học chữ. Vì lo con không thể theo kịp các bạn nên hai vợ chồng chị Quyên cho con học lớp tiền tiểu học, học trước chương trình lớp 1. Nhưng có lẽ chính điều đó vô tình gây ra áp lực với cả gia đình. “Lắm hôm tôi quát con, làm con sợ, làm con khóc và ngồi vào bàn học với tâm trạng lo lắng, căng thẳng.
Có những hôm ngồi cả buổi tối mà con không học xong được một bài. Đến lớp học được mấy buổi thì con làm mất hộp bút, mấy ngày tiếp theo thì mất chai nước, rồi lần nào mẹ tới đón cũng trong bộ dạng tóc tai rối tung, dép bật cả đế vì mải chơi quá. Mẹ quát, con khóc rồi mẹ cũng khóc luôn.
Để đến nỗi con bảo với bố là con sợ mẹ. Đó là lúc tôi nghĩ rằng mình đã sai với con. Sai vì đã vội vàng, sai vì đã yêu cầu ở con quá cao và sai vì đã không chịu sửa mình để hiểu con hơn”.
Những ngày sau đó, chị Quyên sửa sai bằng việc để con tự học, giao bài tập và cho con học trong một khoảng thời gian nhất định. Trước khi con học bài, chị luôn cố gắng động viên con rằng: “Có tí bài tập thế này, con gái mẹ làm vèo cái xong ấy mà”, hay “Con cứ cẩn thận viết chữ sẽ đẹp hết...”.
Chị thấy, cứ nhẹ nhàng, kiên nhẫn với con thì con đều ngồi vào học với tâm trạng vui vẻ, hào hứng. Việc học cũng trở lên tự giác, dễ dàng và hiệu quả hơn. Có nhiều khi hai mẹ con còn như hai người bạn. “Tôi phát hiện ra rằng, động viên và nói những lời yêu thương tác dụng hơn quát mắng, đòn roi rất nhiều, và nó cũng khiến cho tôi thấy nhẹ người hơn hẳn.
Giáo dục con, đồng hành cùng con là một khoảng thời gian, một hành trình dài chứ không chỉ là vài ngày, vài lúc như thế này. Thay vì mẹ cứ so sánh con với các bạn khác khiến tâm lý con bị đè nặng thì mẹ sẽ cố gắng chấp nhận khả năng của con và luôn đánh giá khả năng của con một cách tích cực nhất.
Để con có thể tự tin vào bản thân mình. Để con cảm thấy bố mẹ thực sự là những người yêu thương con”.
Trên các diễn đàn, nhóm facebook dành cho các bậc phụ huynh dịp này ngập tràn những lắng lo rằng con mải chơi, không chịu học, quát cũng không nghe, thì vào lớp 1 sao mà theo kịp các bạn được. Theo anh Nguyễn Viết Giang, quản trị viên nhóm “Tâm tĩnh để dạy con”, nan giải nhất với các vị phụ huynh là “học cùng con như thế nào”.
Anh Giang cho rằng, học cùng con là dành thời gian trong ngày cùng với con tiến hành việc học tập, không chỉ bài vở trên lớp mà còn là các vấn đề khác như: Cùng nhau xem video, cùng nhau đọc sách, cùng nhau trò chuyện, cùng nhau thực hành các hoạt động trải nghiệm, khám phá, nấu ăn, dọn nhà…
Ngoài ra, học cùng con cần phải được diễn ra thường xuyên, liên tục, không nhất thiết 7/7 ngày nhưng có lẽ cũng không nên là 1 hoặc 2 ngày mỗi tuần còn các ngày khác thì bỏ bẵng. Và học cùng con không phải là đến khi con đi học mới tiến hành, mà nên bắt đầu từ sớm, tùy vào sự tìm hiểu và chăm chỉ, kiên nhẫn của bố mẹ.
“Việc học cùng con cũng không có nghĩa là phải kè kè cạnh con, không có nghĩa là bố mẹ cũng phải biết kiến thức của môn học đó (thực tế con càng lên lớp cao, bố mẹ càng khó làm bài), cũng không nhất thiết cứ đúng giờ phải ngồi vào bàn, hết giờ mới được đứng lên, bố mẹ không nên có tâm lý là học để lấy điểm cao, hay phải học hết bài. Điều đó sẽ gây áp lực cho chính bản thân mình và con, sinh ra cáu gắt, quát mắng. Hãy coi việc học cùng con chỉ là một hoạt động sinh hoạt gia đình diễn ra hằng ngày thôi. Nên sẽ có những hôm con không làm hết bài vì lười, vì khó, vì quên. Nếu điều đó là trong phạm vi cho phép thì không sao, nếu dưới phạm vi thì bố mẹ nói con tự giải thích, đó cũng là cách để con chịu trách nhiệm trong cuộc sống, anh Giang chia sẻ.
Thấu hiểu và đồng cảm
Bên cạnh những phụ huynh có con vào lớp 1, phụ huynh có con bước vào năm học cuối cấp cũng đang “ngồi trên đống lửa”. Vì mùa tuyển sinh vào lớp 10 năm 2023 chỉ vừa mới kết thúc và để lại dư âm với 33.000 học sinh trượt cấp 3. Hình ảnh phụ huynh Hà Nội xếp hàng dài trước cổng các trường THPT dân lập và công lập cả đêm để kiếm một chỗ học cho con em mình thực sự đã trở thành nỗi lo với nhiều bậc làm cha, làm mẹ. Với nhiều gia đình có con bước vào năm học cuối cấp, nghỉ hè không phải để xả hơi, mà là sáng học, chiều ôn thi, tối đến lò luyện, tham gia khóa ôn thi online hay cặm cụi ngồi giải đề đến tận đêm khuya…
Biết rằng con học ngày học đêm như thế là rất mệt và áp lực, chị Loan (phường Liễu Giai, quận Ba Đình) cũng không biết làm thế nào ngoài động viên con cố ôn luyện thật tốt. “Thực ra bạn bè tôi cũng có nhiều người có con bước vào giai đoạn này. Các bố mẹ cũng thay phiên nhau làm tài xế đưa con đi học suốt. Chúng tôi lập nhóm zalo chia sẻ kinh nghiệm với nhau, để còn có thể đưa ra định hướng, hoặc ít nhất là động viên con sao cho con thấy phấn chấn hơn.
Vì tuổi này còn ẩm ương nữa, nếu bố mẹ không khéo léo, cũng rất dễ đưa cả nhà vào vòng xoáy áp lực. Với con trai tôi, cháu không phàn nàn gì về lịch học được bố mẹ chủ động tìm và lên cho, nhưng để cháu có đủ sức khỏe và tinh thần học tốt, hai vợ chồng luôn sắp xếp thời gian để tự đưa con đi học, bổ sung đầy đủ đồ ăn, thức uống cho con trước giờ học.
Tuy nhiên, việc rèn con vẫn phải làm, đó là những công việc cá nhân đã được giao như dọn phòng, làm một số việc nhà… thì cháu vẫn phải chấp hành”, chị Loan nói.
Việc phụ huynh có nguyện vọng cho con thi vào trường chuyên, lớp chọn hay những trường chất lượng cao có tiếng là điều hoàn toàn dễ hiểu, vì nó xuất phát từ chính nhu cầu rằng, cha mẹ nào cũng mong con được học tập, phát triển trong môi trường tốt nhất. Và cũng theo một nghiên cứu của Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc tại Việt Nam, một trong những nguyên nhân chính khiến trẻ em Việt Nam bị rối loạn sức khỏe tâm thần là áp lực học tập.
Thời gian sắp tới các kỳ thi chuyển cấp, thi đại học… tình trạng áp lực thi cử với các em học sinh càng dễ xảy ra. Vì thế, sự đồng hành của cha mẹ trong “đường đua” này của con sẽ góp phần giúp con giải tỏa những áp lực. Theo PGS.TS Nguyễn Thị Phương Hoa, Viện Tâm lý học và Truyền thông, phụ huynh nên hướng cho con nhận biết mục tiêu của cá nhân con muốn và cần làm những gì, con cần sắp xếp ra sao chứ không phải bố mẹ muốn, nghĩa là kỳ vọng của bố mẹ cũng cần phù hợp với nguyện vọng của con.
Tiếp đó, hãy trao cho con sự tin tưởng, nói với con rằng cha mẹ tin con sẽ làm được, song nếu con thi trượt thì cũng không sao, quan trọng là con đã cố gắng hết mình.
