Đau đầu chuyện yêu tuổi mới lớn

Sex trước tuổi 14 tăng gấp đôi

Vừa qua, Bộ Y tế và Tổ chức Y tế Thế giới tại Việt Nam công bố “Báo cáo Khảo sát hành vi sức khỏe học sinh toàn cầu tại Việt Nam năm 2019”. Khảo sát gần 7.800 học sinh lớp 8-12 (tương ứng trẻ 13-17 tuổi) của 81 trường học cho thấy, có 13% trẻ cảm thấy cô đơn hầu hết thời gian hoặc luôn luôn cô đơn. Gần 7% thường xuyên cảm thấy lo lắng. Đáng lưu ý, thông tin từ nhóm nghiên cứu cho thấy tỷ lệ quan hệ tình dục trong học sinh giảm nhẹ, nhưng tỷ lệ quan hệ tình dục trước 14 tuổi tăng gấp 2 lần, từ 1,45% (năm 2013), tăng lên 3,51% (năm 2019).

Mới đây, mạng xã hội cũng được phen xôn xao bởi status (bài đăng) một bà mẹ nổi tiếng trên facebook cá nhân về việc cần phải kiểm tra, giám sát tài khoản facebook của con. Theo người mẹ này, khi kiểm tra tài khoản facebook của con, chị phát hiện ra “ối thứ bất ngờ”, trong đó có rất nhiều hình ảnh nhạy cảm, tế nhị… Hay trước đó không lâu, cư dân mạng lại một lần nữa “sốc nặng” bởi một clip được cho là của bé gái 12 tuổi và bé trai 9 tuổi đang làm “chuyện người lớn” với nhau. Trong clip có thể thấy, bé gái chủ động làm “chuyện ấy”, thậm chí chỉnh sửa góc quay cho phù hợp. Các động tác tế nhị bắt chước cảnh người lớn quan hệ cùng biểu cảm thuần thục ít ai ngờ được lại được thể hiện bởi những gương mặt còn rất non nớt, ngây thơ. Thực tế ngày ngay, trẻ em được tự do sử dụng thiết bị điện tử để truy cập internet, nên có thể dễ dàng tiếp cận mọi thứ. Hiện tượng trong clip tuy là cá biệt, nhưng không thể không lo ngại bởi bất kỳ bố mẹ nào cũng có thể rơi vào tình huống cá biệt ấy. 

Ảnh minh họa

Hiện tượng trẻ yêu sớm là nỗi lo của hầu hết cha mẹ có con ở lứa tuổi này. Lớp tuổi vị thành niên được chia làm 3 nhóm: từ 10-13 tuổi là nhóm tuổi vị thành niên sớm, từ 14 đến 16 tuổi là nhóm vị thành niên giữa và từ 17 đến 19 tuổi là nhóm vị thành niên muộn. Các bạn học sinh đang ở lứa tuổi vị thành niên bắt đầu có những rung động đầu đời, đây là những cảm xúc tự nhiên của con người. Nhưng các bạn lại chưa đủ kiến thức, khả năng để bảo vệ mình trước những cám dỗ của tình yêu. Theo khảo sát, hầu hết các bạn học sinh yêu và quan hệ tình dục sớm đều cảm thấy cô đơn, không nhận được sự quan tâm, chăm sóc từ cha mẹ. Vì không có người quản lý, hướng dẫn, các em dễ sa vào tình yêu và mù quáng trong tình yêu. Trong khi đó, các bậc phụ huynnh còn mải mê kiếm tiền mà quên đi trọng trách cao cả là làm cha, làm mẹ của mình. Ở nhiều gia đình, thời gian bố mẹ gặp mặt con cái chỉ duy nhất bữa cơm tối, bố mẹ cũng chỉ hỏi han vài câu qua loa và giao hết trọng trách dạy dỗ con cho nhà trường. Với sự thờ ơ, thiếu trách nhiệm của cha mẹ, nhiều người đã đánh mất đi cả tương lai của các con mình. PGS.TS Trần Thị Tuyết Hạnh, trường đại học Y tế công cộng, đại diện nhóm nghiên cứu “Báo cáo Khảo sát hành vi sức khỏe học sinh toàn cầu tại Việt Nam năm 2019” cho biết, tỷ lệ phần trăm bố mẹ đồng hành cùng các con không cao. Tỷ lệ cha mẹ, người giám hộ hiểu các vấn đề lo lắng của con là chưa đến 30%. Tỷ lệ cha mẹ, người giám hộ biết trẻ đang làm gì trong thời gian rảnh rỗi cũng chỉ khoảng 40%. Chỉ số này cho thấy phụ huynh cần nỗ lực hơn nữa đồng hành cùng trẻ, để biết con đang lo lắng gì, có vấn đề gì. Trẻ ở lứa tuổi này gặp nhiều vấn đề (học hành, yêu đương...), vì thế, nếu cha mẹ không đồng hành thì có thể trẻ không vượt qua được. 

Cha mẹ hiểu luật để dạy con

Thạc sĩ Hoàng Tú Anh, Phó Giám đốc Trung tâm Sáng kiến sức khỏe và dân số (CCIHP) nhận định, những năm gần đây, các nghiên cứu về trải nghiệm tình dục của vị thành niên và thanh niên tại Việt Nam chủ yếu tập trung vào bạo lực, quấy rối, xâm hại tình dục. Giáo dục giới tính tại Việt Nam vẫn chưa được coi là môn học chính thống trong toàn bộ các cấp học. Nhiều trường học thực hiện giáo dục giới tính là do lo lắng về các hệ lụy liên quan tới sinh sản, chứ không coi giáo dục giới tính là phần thiết yếu trong giáo dục phát triển con người, giáo dục làm người.

Do đó, để có thể tận dụng nguồn thông tin từ phim ảnh hiệu quả, cha mẹ cần trang bị cho con các kỹ năng về tìm kiếm, sàng lọc thông tin trước, cùng với con xác định các giá trị sống, đặc biệt là các giá trị liên quan tới các vấn đề giới tính và thỉnh thoảng cùng kiểm tra lại các giá trị này. Điều cha mẹ cần biết là thái độ còn quan trọng hơn kiến thức. Với thời đại 4.0, con cái có thể tự tìm kiến thức mà không cần học từ cha mẹ. Sự cởi mở của cha mẹ về vấn đề giới tính, sự quan tâm và tôn trọng với các giá trị của con mới là thứ con cần.

Ảnh minh họa

Còn TS Nguyễn Thành Nam, Chủ nhiệm khoa Các Khoa học giáo dục - ĐH Giáo dục (ĐHQG Hà Nội) nhận định: Các bậc phụ huynh nên chủ động giáo dục giới tính cho con từ sớm. Ví dụ: Cha mẹ mua nhiều sách vở có nội dung giáo dục giới để ở những góc con dễ tiếp cận. Những cuốn sách đó đã được cha mẹ đã lựa chọn, nội dung có ý nghĩa cung cấp cho con kiến thức bổ ích. Sau đó, cha mẹ hãy quan sát con tìm hiểu và nói chuyện với con một cách thoải mái về chủ đề này rằng nhu cầu tìm hiểu về giới là bình thường, song một số clip hay hình ảnh trên mạng không hẳn đúng đắn về tình yêu, tình cảm khác giới. Đối với những mối quan hệ tình dục, con cần phải trưởng thành và có thời gian để tìm hiểu về đối phương, có cam kết về trách nhiệm. Chỉ cho con thấy hậu quả nếu “làm bừa” sẽ dẫn đến chuyện có thai ngoài ý muốn, các bệnh lây qua đường tình dục… Thậm chí, có những trẻ quan hệ tình dục sớm ở ngoài sẽ dẫn tới những hậu quả đáng tiếc ra sao…

Theo các chuyên gia, lứa tuổi từ 10 đến 16, việc xuất hiện tình yêu đôi lứa là chuyện hết sức bình thường, bởi đây là giai đoạn dậy thì, học sinh bắt đầu có những thay đổi rõ hơn về tâm, sinh lý. Học sinh nam, nữ đã có những nhận thức mơ hồ về giới tính của mình, cũng như sự hấp dẫn, tò mò về sự khác biệt giữa hai giới. Ở giai đoạn này, các bạn rất nhạy cảm về mọi khía cạnh sinh lý cũng như tâm lý. Các bạn thích khám phá và làm theo hình tượng mà các bạn bị thu hút, giống như việc hai bé quay clip là việc bắt chước hình tượng của một người nào đó mà bé nhìn thấy. Chính vì vậy đây cũng là thời điểm cần nhiều sự quan tâm của phụ huynh, giáo viên để giúp các bạn đi đúng hướng. Nếu không các bạn rất dễ “lầm đường lạc lối” trong tình yêu tuổi học trò mà để lại những hệ lụy đáng tiếc.

Đa số các bậc phụ huynh khi biết con mình yêu sớm đều sẽ cố gắng ngăn cấm và trách mắng, song, theo TS Nguyễn Thành Nam, phản ứng tiêu cực như vậy là điều không nên, vì có thể ảnh hưởng xấu tới tâm lý của các con. Thay vào đó, đầu tiên các bậc phụ huynh nên bình tĩnh và đón nhận chuyện này, sau đó hãy tìm cơ hội để trở thành bạn của con. Qua các buổi tâm sự, cha mẹ có thể đưa ra lời khuyên lồng ghép với những bài học về giáo dục giới tính cho các con từ sớm. Ngoài ra, các bậc phụ huynh không nên có nhận định tiêu cực rằng cứ yêu đương sớm là thành tích học tập bị ảnh hưởng. Thay vào đó hãy định hướng và giúp các con biến tình yêu thành động lực để cả hai cùng tiến bộ. Hãy để các con tự nhiên trưởng thành, tự tin thể hiện bản thân và tự do bày tỏ cảm xúc của mình.

Pháp luật quy định, nam thanh niên trên 18 tuổi giao cấu (do tình cảm yêu đương, tự nguyện) với người từ đủ 13-16 tuổi là vi phạm pháp luật và bị xử lý theo quy định tại Điều 145 Bộ luật Hình sự năm 2015. Tùy thuộc vào tính chất, mức độ, hậu quả, số lần giao cấu mà có thể áp dụng khung hình phạt cụ thể từ 1 năm đến 5 năm tù. Người nào thực hiện quan hệ với người dưới 13 tuổi dù là tự nguyện hay cưỡng đoạt, ép buộc đều phải chịu trách nhiệm hình sự. Do đó, khi cha mẹ thấy con đang yêu, thay vì cấm đoán, dùng các biện pháp răn đe, bố mẹ nên trở thành người bạn tốt để phân tích, chia sẻ giúp con có thể tự hiểu, đánh giá được việc tốt - xấu khi yêu sớm. Hai bên gia đình cần gặp riêng hoặc trực tiếp nói chuyện với hai con để hướng các con tập trung phấn đấu học hành cho tốt. Và điều quan trọng là các bậc phụ huynh cần hiểu luật để giúp con hiểu quan hệ tình dục với trẻ vị thành niên là hành vi vi phạm pháp luật, đừng để “mất bò mới lo làm chuồng”.