Đi lễ chùa đầu năm sao cho đúng?

Nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc

Trao đổi với báo Phụ nữ Thủ đô, Đại đức Thích Hải An, trụ trì chùa Nổ (TX Hoàng Mai, tỉnh Nghệ An) cho biết, đi chùa đầu năm là một nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc ta. Phần lớn, các gia đình Việt Nam thì việc đi lễ chùa đã trở thành một hoạt động thường ngày. Bất cứ ai khi đến chùa đều mong tìm sự bình an cho gia đình, nghiệm ra từ những nhân quả thông qua giáo lý nhà Phật. Từ đó, có thể dạy lại cho con cháu sống tốt hơn, hướng thiện hơn. Về nơi cửa Phật, giữa không gian thanh tịnh, mùi khói nhang, sắc màu của đèn hoa, mỗi chúng ta sẽ cảm thấy lòng mình trở nên nhẹ nhõm, thanh thản hơn. Về giữa câu kinh, lời kệ, tiếng chuông chùa ngân đổ khiến chúng ta thấy lòng mình an lạc và yên bình hơn.

Tuy nhiên, bên cạnh những người đến chùa với đúng nghĩa lễ Phật, học Chánh pháp, hành thiện tích đức thì cũng không ít người đến chốn cửa thiền làm những điều trái giáo lý nhà Phật, ngược với thuần phong mỹ tục. Sự thiếu hiểu biết về đạo Phật làm méo mó, biến dạng các lễ hội gắn với chùa chiền. Do vậy, để hoạt động tín ngưỡng diễn ra đúng với bản chất, góp phần tiết kiệm thời gian, tiền bạc, bài trừ mê tín dị đoan, thì cần có cái nhìn đúng đắn về chùa chiền và giáo lý đạo Phật. Phần đông mọi người đi lễ chùa đầu năm đã vô tình biến nền văn hóa lẽ ra rất tốt đẹp đó thành mê tín dị đoan. Người đi chùa đầu năm đua nhau đặt tiền lẻ, cầu xin sức khỏe, tài lộc, cầu thăng quan tiến chức, đỗ đạt, tiền bạc bon chen xô bồ chốn cửa Phật để làm lễ…

Ảnh minh họa

Vậy cầu tài lộc tiền bạc chốn cửa chùa có đúng với đạo lý nhà Phật hay không? Giải thích về điều này, Thượng tọa Thích Thanh Huân, Phó Văn phòng Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Trụ trì chùa Pháp Vân cho rằng, trong giáo lý của Phật giáo không dạy con người tham lam, vậy nên nếu đến cầu tài lộc, thăng quan tiến chức tại chùa là không đúng. Đến chùa chỉ chủ yếu cầu bình an. “Việc cầu xin vốn là nét đẹp văn hóa thể hiện khát vọng của con người trong năm mới. Tuy nhiên, việc cầu xin của số đông hiện nay mới chỉ giới hạn ở phạm vi cá nhân, gia đình mà chưa mở rộng ra cộng đồng, xã hội, thể hiện sự từ bi của đạo Phật. Những gì cầu mong cho bản thân thì cũng nên cầu mong cho gia đình, xã hội. Cầu mong an lành cho số đông mọi người thoát khỏi mọi khổ nạn, trải tình thương đến muôn loài, đến với mọi người. Cầu mong vốn là tốt nên hướng sự yêu thương đến nhiều người hơn, tránh thực dụng hóa” – Thượng tọa Thích Thanh Huân trình bày.

Đi lễ chùa thế nào cho đúng?

Theo Đại đức Thích Hải An, chùa chiền là chốn trang nghiêm, thanh tịnh. Vì vậy khi đến chùa, người đi lễ Phật, du xuân nên chọn trang phục lịch sự, kín đáo nhằm thể hiện sự tôn trọng của mình đối với các bậc thánh thần. Đến dâng hương tại các chùa chỉ được sắm các lễ chay gồm: Hương, hoa tươi, quả chín, oản phẩm, xôi chè… không nên sắm sửa lễ mặn chư cỗ tam sinh (trâu, dê, lợn), thịt mồi, gà, giò, chả… Người đi lễ không nên sắm sửa vàng mã, tiền âm phủ để dâng cúng Phật tại chùa, nếu có lễ này thì chỉ đặt ở bàn thờ thần linh, Thánh Mẫu hay ở bàn thờ Đức Ông. Tiền giấy âm phủ hay hàng mã kiêng đặt ở ban thờ Phật, Bồ Tát. Tiền thật cũng không nên đặt trên hương án của chính điện mà nên bỏ vào hòm công đức.

Đối với các ngôi chùa có cửa tam quan (3 cửa xếp cạnh nhau, với ô cửa lớn nhất ở giữa) thì chúng ta nên bước vào qua cửa Giả Quan (tức cửa bên phải), Cửa Trung Quan (cửa giữa) chỉ dành cho các bậc cao tăng, khoa bảng. Thiên tứ, người bình thường nên tránh bước qua cửa này. Sau khi bước qua cửa chùa, chúng ta nên hành lễ theo thứ tự từ gian bên trái của chùa trước tiên, sau đó đến các gian ở giữa rồi đến gian bên phải, đúng một vòng chùa. Thứ tự này tượng trưng cho đạo lý thuận lẽ tự nhiên (chiều kim đồng hồ) trong Phật giáo. “Trong khi hành lễ, thắp hương, chúng ta cần lưu ý không đứng ngay chính điện, ngay trước tượng Phật hoặc Tam bảo mà nên đứng chếch sang một bên.

Việc này cũng thể hiện sự tôn kính của một người hành lễ đối với Phật tổ và các vị thánh thần. Khi vào chùa, lễ bái tốt nhất là lễ ba ngôi Phật, Pháp, Tăng, do đó người đi lễ nên quỳ xuống, năm vóc gieo đất (trán, hai khuỷu tay, 2 đầu gối sát xuống đất) và cầu khấn mong ước trong tâm trí. Sau khi khấn xong thì lạy 3 lạy” – Đại đức Thích Hải An cho biết.

Khi vào chùa lễ Phật, mọi người nên để tâm mình an nhiên, thảnh thơi, không nên mang quá nhiều mưu cầu về công danh và tài lộc. Riêng suy nghĩ đến chùa cúng nhiều đồ lễ để đức Phật phù hộ là sai, không đúng với giáo lý nhà Phật.

Ảnh minh họa

Khi thắp hương cầu nguyện, tốt nhất, chúng ta nên cầu bình an cho toàn bộ chúng sinh, không chỉ cho riêng bản thân hoặc gia đình mình. Bởi lẽ, Phật giáo luôn đề cao từ tâm của người học, nên không chỉ khi đến hành lễ trong chùa mà ngay cả trong cuộc sống thường ngày, chúng ta cũng cần phải thực hành nó trong tư tưởng, suy nghĩ. Cuối cùng, sau khi hành lễ, chúng ta cần lưu ý, bỏ tiền và lễ vật tại khu vực hòm công đức (tiền bỏ vào trong hòm). Cần tránh bỏ tiền tại hương án ở chính diện khiến cho cảnh quan trong chùa trở nên bừa bộn và dung tục.

Đại đức Thích Hải An cho biết, nếu chúng ta chỉ cầu phúc, cầu lộc, cầu cuộc sống gia đình êm ấm thuận hòa khi đi chùa mà lại không áp dụng đạo lý khi sống hằng ngày thì dù nỗ lực đến mấy cũng khó đạt được kết quả tốt đẹp. Đạo Phật dạy, trong cuộc sống hằng ngày, những ứng xử và thực hành hằng ngày mới là điều làm nên cuộc sống tốt đẹp hơn. Con cái nên lấy đạo hiếu làm đầu, vì cha mẹ là hai vị Phật lớn nhất trong gia đình. Trong Kinh Nhẫn nhục, Đức Phật đã dạy:

“Cùng tột điều thiện không gì hơn hiếu.
Cùng tột điều ác không gì hơn bất hiếu”.

Đối với vợ chồng, muốn hạnh phúc thì nhất định phải biết nhẫn nhịn, bao dung, phải để ý lời ăn tiếng nói hằng ngày, tránh làm tổn thương nhau. “Tu trăm năm mới chung một chuyến thuyền, tu nghìn năm mới nên duyên vợ chồng? Đó là câu nói dân gian về duyên phận nhân sinh, gặp nhau bởi chữ duyên, gắn kết đời bởi chữ nợ, trân quý cơ duyên này cũng chính là trân quý bản thân mình vậy. Mối quan hệ vợ chồng chính là loại quan hệ sâu sắc nhất trong tất cả các loại duyên phận, con người nên trân trọng. Còn đối với những người xung quanh, một trong những điều đức Phật dạy là sự tôn trọng với mọi người, cũng như lời đức Phật căn dặn: “Cung kính đối với người là sự trang nghiêm cho chính mình”.

“Đức Phật dạy: “Một ngày làm thiện họa tự rời ra/ Một ngày làm ác phước liền giảm mất” để nhắc mọi người rằng, phước hay nghiệp đều do chính mình tạo ra. Nếu muốn quả ngọt, chúng ta nên gieo nhân lành, nếu muốn phước đức rộng lớn, chúng ta nên trồng cây phước đức hàng ngày, hàng giờ, hàng phút, hàng giây. Mỗi ngày, chúng ta lánh dữ làm lành, thực hành ăn uống, nghỉ ngơi, làm việc… theo đúng chánh pháp, mở rộng lòng từ bi, bao dung, hỉ xả đối với tất cả mọi người. Học cách sống buông bỏ hết những muộn phiền, sầu não hằng ngày, để tìm lại cái chân tâm an lạc ban đầu. “Nhân chi sơ tánh bổn thiện”, khi chúng ta học tập và thực hành theo đúng chánh pháp thì tài lộc tự nhiên ắt sẽ có, hoa an vui nở rộ trong tâm mình mà dù có đi cầu khấn ở đâu cũng không thể có được” – Đại đức Thích Hải An khẳng định.

Trong thời điểm dịch bệnh phức tạp, không nhất thiết phải đến chùa mới là lễ Phật thành tâm, không đi lễ lúc này thì đi lễ lúc khác. Đối với Phật giáo, Phật tại tâm. Phật ở trong tâm mỗi người, lòng hướng thiện thì tâm sẽ an. Lúc này, mọi người cần tuân thủ chặt chẽ khuyến cáo của Chính phủ trong việc phòng chống dịch Covid-19.

TRẦN THỊ THU