Điểm đến du lịch chùa Trăm Gian

Dấu ấn đặc sắc của ngôi chùa cổ

Chùa Trăm Gian (tên tiếng Hán là Quảng Nghiêm tự) hay còn gọi là chùa Tiên Lữ. Đây là một ngôi chùa cổ, nằm trên ngọn đồi cao khoảng 50m, thuộc địa phận thôn Tiên Lữ, xã Tiên Phương, huyện Chương Mỹ. Chùa Trăm Gian là một quần thể kiến trúc độc đáo, sở dĩ có tên gọi như vậy là muốn nhắc đến sự bề thế của ngôi chùa. Theo cách tính cứ 4 góc cột là một "gian" thì chùa có 100 gian. Được xây dựng từ thời Lý Cao Tông nhưng ngôi chùa lớn với quy mô như hiện nay là đã được trùng tu và xây dựng thêm qua nhiều triều đại. Chùa có 3 cụm kiến trúc chính. Từ cửa vào, gồm 2 quán, trước đây dùng làm nơi đánh cờ người trong ngày hội. Gần đấy có ngôi nhà có tên là Giá Ngự, vì là nơi đặt kiệu “thánh” trong lễ rước thánh, đó cũng là nơi xem rối nước diễn trên hồ.

Gác chuông chùa Trăm Gian là một trong số ít gác chuông cổ được xây dựng từ năm 1693 còn lưu lại đến ngày nay. Với kiến trúc mặt bằng vuông, hai tầng tám mái, gác chuông khoác lên mình nét đẹp cổ kính xưa cũ nhưng vẫn mang đậm dấu ấn nghệ thuật kiến trúc và chạm khắc độc đáo, tỉ mỉ trong từng chi tiết.

Bậc đá đường lên chùa Trăm Gian

Qua các bậc đá có lan can chạm rồng, là ngôi chùa chính, gồm bái đường, nhà thiêu hương và thượng điện. Độc đáo nhất phải kể đến 153 pho tượng trong chùa chủ yếu làm bằng gỗ, một số ít bằng đất nung phủ sơn. Đặc biệt ở gian giữa thượng điện có một bệ bằng đất nung đỏ hình khối chữ nhật, giống kiểu các bệ đá thời Trần.Trên là đài sen, xung quanh trang trí nhiều hình động vật và hoa lá, bốn góc có hình chim thần Garuda. Nhiều nhà nghiên cứu cho rằng bệ này có niên đại thời Mạc. Trên bệ đặt các tượng Phật Tam thế. Ở gian bên trái, phía dưới tượng Quan Âm tống tử, là tượng đô đốc Đặng Tiến Đông - một tướng lĩnh Tây Sơn mà sự tích được ghi lại trên khối bia vuông bốn mặt đặt ở bái đường. Gian bên phải là khám thờ “đức Thánh Bối” Nguyễn Bình An. Ngoài ra, còn phải kể đến những tác phẩm nghệ thuật đặc sắc bằng đất nung và phù điêu gỗ sơn như tượng Tuyết Sơn, bộ Thập bát La hán, bộ tranh La hán và tranh cổ “Thập Điện Diêm Vương” hàng nghìn năm tuổi.

Chùa Trăm Gian, tháng 10/1949, mở khu ba kích... các đồng chí đại diện các xã đến dự. Nhân dân địa phương, mở khu căn cứ kháng chiến liên hoàn của các huyện, chọn Tiên Phương làm chỗ dựa để các xã xây dựng cơ sở, bảo vệ an toàn cho cán bộ và nhân dân các xã đến.

Nổi tiếng với vẻ tĩnh lặng, thanh bình cùng sự linh thiêng, cổ kính, hàng năm, chùa Trăm Gian thu hút rất đông phật tử, du khách thập phương đến vãn cảnh, dâng hương. Suốt bao đời nay, chùa Trăm Gian được coi là một di sản độc đáo và cũng là một niềm tự hào của người dân huyện Chương Mỹ.

Đình Tiên Lữ là ngôi đình cổ còn in đậm dấu tích kiến trúc nghệ thuật thời Lê - Nguyễn. Đình kết cấu theo kiểu chữ Công. Nghi môn đình Tiên Lữ là công trình khá đồ sộ, được tạo tác với một lối đi chính và hai lối đi phụ. Lối đi chính gồm hai trụ biểu, trên đình trang trí tứ phượng chầu 4 đầu được đặt ở 4 góc trong tư thế ngước lên bầu trời, thân trụ khắc những câu đối bằng chữ Hán. Mỗi nghi môn được kiến tạo hai tầng tám mái. Bốn bờ đao được uốn mềm mại bằng bàn tay tài hoa của nghệ nhân xưa.

Qua Nghi môn trụ biểu là Bàng đài, hạng mục này trông giống nhơ văn chỉ của nho giáo thường dùng để đặt lễ vật khi làng vào đám. Hạng mục quan trọng nhất là toà Đại bái với 3 gian hai chái được thiết kế theo kiểu đình sàn, một phong cách đặc trưng của lối kiến trúc đình thời Lê.

Gác chuông chùa Trăm Gian

Bên trong đại bái là các bộ vì đỡ mái được làm thống nhất theo kiểu thượng trồng rường, hạ kẻ, trên các hàng chân cột. Chính giữa bộ vì là câu đầu to khỏe đặt trên 2 cột cái. Trên câu đầu là các giá chiêng chồng rường trùng khít nhau theo thứ tự lớp lớp. Hai cột trái của đại bái là hai bộ vì. Điểm nổi bật ở hai câu đầu bộ vì giữa có trạm nổi các dòng chữ Hán. Thông qua các dòng chữ Hán này có thể biết được niên đại trùng tu ngôi đình.

Hậu cung đình Tiên Lữ thiết kế theo thể thức 1 gian hai chái, lối kiến trúc này cũng giống toàn đại bái nhưng không cầu kỳ. Đây là nơi thâm nghiêm nhất của di tích, đồng thời cũng là nơi bài trí các đồ thờ tự biểu thị sự uy linh của đức thành hoàng làng.

Ông Nguyễn Quốc Ân, Ban lễ tân đình Tiên Lữ, xã Tiên Phương cho biết, nơi đây lưu giữ 9 đạo sắc, bức hoành phi câu đối cũ còn giữ lại được. Đình Tiên Lữ, thời phong kiến là nơi tụ họp, thời Cách mạng, ông Nguyễn Lương Bằng và ông Nguyễn Văn Lộc từng ở đây để cơ sở để hoạt động cách mạng. Ngày 18/8/1945 ông Nguyễn Lương Bằng là người chỉ huy và cho kéo cờ tổ quốc.

Nỗ lực phát triển du lịch chùa Trăm Gian

Phát huy tiềm năng thế mạnh của địa phương, xã Tiên Phương đã tập trung chỉ đạo phát triển kinh tế có trọng tâm, trọng điểm chú trọng phát triển nông nghiệp, đẩy mạnh công nghiệp tiểu thủ công nghiệp thương mại dịch vụ và các tiêu chí đạt chuẩn nông thôn mới.

Hiện nay trên địa bàn xã tiên Phương có 1 khu công nghiệp Phú Nghĩa mở rộng và 1 điểm công nghiệp tạo việc làm cho khoảng 1.000 lao động. Xã có 2 làng nghề, 102 doanh nghiệp. Nhiều doanh nghiệp đang phát triển nghề thủ công truyền thống như mây tre đan, chổi chít, mộc mỹ nghệ không chỉ mang lại nguồn thu nhập mà còn tạo việc làm cho nhiều người dân địa phương. Có thể kể đến Công ty xuất nhập khẩu SA Việt Nam chuyên sản xuất các mặt hàng chổi chít và mây tre đan thủ công mỹ nghệ như giỏ hoa, lồng đèn, thảm cói… Thành lập và đi vào hoạt động từ năm 1986, đến nay công ty thường xuyên tạo việc làm cho 40 lao động, mỗi năm xuất khẩu trên 2 triệu sản phẩm đi các nước Nhật, Liên Xô… doanh thu đạt hơn 30 tỷ đồng.

Người dân xã Tiên Phương làm nghề thủ công

Kinh tế phát triển đã từng bước nâng cao thu nhập cho người dân, tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 1,32%. Hiện toàn xã có 100% hộ dân đều sử dụng điện lưới quốc gia an toàn và sử dụng nước sinh hoạt hợp vệ sinh. Tình hình an ninh chính trị, an toàn xã hội trên địa bàn xã cơ bản được giữ vững ổn định... Công tác quản lý các di tích lịch sử - văn hóa, đình, đền, chùa trên địa bàn được tăng cường, thực hiện tu bổ, cải tạo đảm bảo phục vụ tín ngưỡng của nhân dân.

Ông Tống Quang Lợi, Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Tiên Phương cho biết, để ngành du lịch của địa phương có bước phát triển mạnh mẽ hơn nữa, chúng tôi đang nỗ lực không ngừng phấn đấu về nhân lực và vật lực. Đó là đào tạo hướng dẫn viên du lịch, đầu tư xây dựng lập quy hoạch chi tiết chùa Trăm Gian, xây dựng tu sửa các công trình di tích đã xuống cấp, xây dựng cơ sở vật chất, xây dựng các kiot bán hàng lưu niệm, hình thành dịch vụ vận chuyển, kết nối các chuỗi du lịch để thu hút khách du lịch về tham quan.

THÙY DƯƠNG