Đợi thu về
Đã hơn bốn mươi năm kể từ mùa thu năm 1976 ấy mà tất cả vẫn nguyên sơ, vẫn phấp phỏng như tâm trạng của một chàng trai đang yêu. Bài thơ chỉ vẻn vẹn có 7 câu nhưng được chia làm hai khổ, với một dụng ý nghệ thuật.
Hôm nay anh đợi thu về
Gió heo may
Khắp bốn bề heo may
Lá xao xác giữa ngàn cây
Chiều êm ái một màu mây dịu lành
Đất trời hồi hộp cùng anh
Có em về nữa là thành mùa thu…
24/9/1976
Bế Kiến Quốc
Minh họa sưu tầm
LỜI BÌNH:
Đã hơn bốn mươi năm kể từ mùa thu năm 1976 ấy mà tất cả vẫn nguyên sơ, vẫn phấp phỏng như tâm trạng của một chàng trai đang yêu. Bài thơ chỉ vẻn vẹn có 7 câu nhưng được chia làm hai khổ, với một dụng ý nghệ thuật. Có thể coi khổ thơ đầu tiên là chuyện riêng của đất trời, khởi phát từ những đổi thay nhỏ nhất, giản đơn nhất như thế:
Hôm nay anh đợi thu về
Gió heo may
Khắp bốn bề heo may
Lá xao xác giữa ngàn cây
Chiều êm ái một màu mây dịu lành
“Hôm nay” là ngày đặc biệt, ngày đợi mùa thu với những phát hiện mới mẻ và tinh tế. Cũng như bao mùa thu trước, bắt đầu từ “gió heo may”, “lá xao xác, mây dịu dàng”. Nhưng đọc kỹ, thấy sự đổi thay ngay trong chính câu thơ: Có heo may giữa bốn bề, có lá xao xác giữa muôn vàn lá, có dịu dàng giữa muôn vàn êm ái… hay nói cách khác đó là những xôn xao trong muôn nỗi xôn xao, vừa tin, vừa lo, vừa hy vọng, vừa bâng khuâng. Chẳng biết giữa cảnh sắc đó ta bâng khuâng hay chính lòng ta đã khiến cho tất cả đều xao động.
Đọc đến khổ thơ thứ hai và cũng là hai câu kết, một khổ thơ xinh xắn như một bài thơ nhỏ, ta mới thấy hóa ra muôn vàn xao xác kia vẫn chưa đủ để thành một mùa thu:
Đất trời hồi hộp cùng anh
Có em về nữa là thành mùa thu…
Mùa thu đâu chỉ là sự vận động của đất trời, của tạo hóa mà còn là sự chuyển hóa vào bên trong tâm hồn mỗi người. Nếu như mùa xuân có thể còn hăm hở vui đùa, mùa hạ náo nức, mùa thu đã đầy lo âu với lời tỏ tình vừa mới ngỏ. Thử đọc lại bài thơ này thêm một lần nữa, ta nhận ra một sự thú vị khác. Thật ra bấy nhiêu náo nức, xao xác vẫn chưa nói lên điều gì, để thành mùa thu còn cần đến một điều kiện: “Có em về nữa là thành mùa thu…”. Có thể em vừa có chuyến đi công tác xa, có thể em ở đây thôi nhưng chưa bước vào cuộc đời anh, có thể đã chia tay lại mong ngày tái hợp…
Minh họa sưu tầm
Bài thơ có một tâm điểm quan trọng nằm ở câu kết. Mới đầu, ta thấy nó như một ước mong và khi thử đọc lại câu kết mới thấy giọng điệu câu thơ độc đáo như thế nào: “Có em về nữa là thành mùa thu…”. Trong câu thơ này có một chữ “nữa” rất thú vị. “Nữa” tức là nhiều hơn những gì trong giới hạn của cuộc đời, phải bất ngờ, đột xuất, đột ngột hơn, gợi những mong ngóng, hy vọng vừa xa xôi, vừa tha thiết của chàng trai đang yêu này. Cứ thế mong nữa và mong nữa.
Không biết rồi cô gái ấy có đến để anh và đất trời có mùa thu trọn vẹn hay không? Hay như người ta thường nói, tình yêu chỉ đẹp khi còn dang dở, bài thơ chỉ hay khi để lại những dư vị cảm xúc vừa tiếc nuối, vừa ngậm ngùi, bâng khuâng… nhưng cũng đầy hy vọng. Những mùa thu đến rồi đi, tình yêu cũng vậy, đầy phấp phỏng hồi hộp rồi bỗng một ngày biết đâu lại chia xa tan vỡ. Mùa của tự nhiên, mùa của tình yêu vô tình lại có những giao thoa, trùng hợp đến như vậy.
MAI PHƯƠNG
