Người đứng tên chủ hộ có nghĩa vụ phải chăm lo đời sống cho cả gia đình không?

Câu hỏi:
Tôi làm dâu đã được 4 năm và có một con trai gần 3 tuổi. Hai vợ chồng tôi sống chung với bố mẹ chồng trong một căn hộ chung cư, mỗi tháng đóng góp cho bố mẹ 4 triệu tiền ăn và sinh hoạt. Chúng tôi đều làm nghề kinh doanh ngoài nên thường về rất muộn. Hàng ngày chúng tôi đi làm thì để con ở nhà cho ông bà trông nom. Bố mẹ tôi có lương hưu. Thỉnh thoảng ông bà lại đưa nhau đi du lịch. Những ngày bố mẹ chồng đi vắng, mọi sinh hoạt dường như đảo lộn hết. Tôi phải mang con sang bà ngoại gửi cách đó vài km. Đi làm về bụng đói meo mà phải lao vào bếp nấu cơm, hoặc là mua đồ ăn nhanh về ăn. Những ngày đó lúc nào tôi cũng vội vã bận rộn, cảm thấy thực sự khó chịu. Xin hỏi, khi mẹ chồng tôi đứng tên chủ hộ khẩu, thì có phải có nghĩa vụ phải lo toan, quán xuyến và chăm lo cho các thành viên khác trong gia đình không?

Chương Ngọc Anh (Hoàng Mai, Hà Nội)

Trả lời
Bạn là một người trưởng thành, lấy chồng và có con, bạn có nghĩa vụ với gia đình nhỏ của bạn, là người chịu trách nhiệm và nghĩa vụ nuôi dậy con cái. Mặc dù bạn có cùng hộ khẩu với bố mẹ chồng, nhưng hộ khẩu chỉ là một hình thức quản lý nhân khẩu trong hộ gia đình, có chức năng xác định nơi thường trú hợp pháp của công dân. Đây là công cụ và thủ tục hành chính giúp nhà nước quản lý việc di chuyển sinh sống của công dân. Sổ hộ khẩu cũng là căn cứ để nhà nước phân định thẩm quyền xử lý các vấn đề pháp lý.

Ảnh minh họa

Đối chiếu với các quy định của pháp luật, thì chủ hộ gia đình không đồng nghĩa với việc phải chu cấp, cấp dưỡng về vật chất với các thành viên đã trưởng thành có cùng hộ khẩu. Xét về vấn đề tình cảm, thì bố mẹ bạn cũng đã già, cũng đã nghỉ hưu, bố mẹ giúp vợ chồng bạn đến đâu thì giúp, chứ không có nghĩa vụ phải chăm lo, phục vụ hay cấp dưỡng cho con/cháu trừ những trường hợp đặc biệt theo luật định (nhưng theo sự trình bày của bạn thì bạn không thuộc trường hợp đó). Mời bạn tham khảo Điều 69 Luật Hôn nhân và Gia đình có quy định rõ nghĩa vụ, quyền của cha mẹ như sau:

“1. Thương yêu con, tôn trọng ý kiến của con; chăm lo việc học tập, giáo dục để con phát triển lành mạnh về thể chất, trí tuệ, đạo đức, trở thành người con hiếu thảo của gia đình, công dân có ích cho xã hội.

2. Trông nom, nuôi dưỡng, chăm sóc, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình.

3. Giám hộ hoặc đại diện theo quy định của Bộ luật dân sự cho con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự.

4. Không được phân biệt đối xử với con trên cơ sở giới hoặc theo tình trạng hôn nhân của cha mẹ; không được lạm dụng sức lao động của con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động; không được xúi giục, ép buộc con làm việc trái pháp luật, trái đạo đức xã hội”.

Với địa vị là con, phải có bổn phận yêu quý, kính trọng, biết ơn, hiếu thảo, phụng dưỡng cha mẹ, giữ gìn danh dự, truyền thống tốt đẹp của gia đình. Bố mẹ chỉ có nghĩa vụ trông nom, nuôi dưỡng, chăm sóc con chưa thành niên hoặc con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình. Bố mẹ nuôi con sau khi học hết phổ thông, sẽ tư vấn cho con lựa chọn những hướng đi phù hợp: hoặc vào đại học, hoặc học nghề, đi làm. Có những bạn chỉ sau khi rời ghế nhà trường hoặc ngay trong thời gian học đại học, các bạn đã biết làm thêm ngoài giờ để trải nghiệm cuộc sống và kiếm tiền phụ giúp bố mẹ, tự túc phần nào học phí, đỡ gánh nặng cho bố mẹ. Chính cuộc sống tự lập này đã làm cho các bạn nhận ra giá trị của những đồng tiền mình kiếm được, cảm nhận tình thương lớn lao, những vất vả nhọc nhằn của đấng sinh thành đã nuôi các con từ trứng nước cho đến khi trưởng thành...

Trường hợp của hai vợ chồng bạn đều khỏe mạnh, có công việc ổn định, khi sống chung với bố mẹ, không có nghĩa bố mẹ (chủ hộ) phải có nghĩa vụ chăm sóc hay cấp dưỡng bạn và con bạn. Khoản 4 điều 70 Luật Hôn nhân và Gia đình quy định quyền và nghĩa vụ của con: “Khi sống cùng với cha mẹ, con có nghĩa vụ tham gia công việc gia đình, lao động, sản xuất, tạo thu nhập nhằm bảo đảm đời sống chung của gia đình, đóng góp thu nhập nhằm bảo đảm đời sống chung của gia đình; đóng góp thu nhập vào việc đáp ứng nhu cầu của gia đình phù hợp với khả năng của mình”.

Cuộc sống ở đô thị, giá cả tiêu dùng tương đối đắt đỏ, số tiền 2 vợ chồng bạn và con nhỏ chi tiêu (với mức 4 triệu) chắc chắn sẽ không đủ để chi dùng trong một tháng. Nếu bạn đi gửi con ở trong hay ngoài cơ sở trông giữ trẻ tư thục thì chi phí gửi con cũng mất vài triệu. Điều đó chứng tỏ mẹ bạn đã hỗ trợ rất nhiều và chi tiêu cực kỳ khéo léo mới đủ cho một gia đình 5 người. May mắn là bố mẹ bạn có lương hưu, nếu bố mẹ không có khoản tiền đó, thiết nghĩ các con vẫn phải có nghĩa vụ nuôi dưỡng và chăm sóc bố mẹ khi về già. Việc bố mẹ bạn thỉnh thoảng đi du lịch, là để thay đổi không khí, cải thiện chất lượng cuộc sống sau cả một đời làm việc, cống hiến cho xã hội và nuôi dậy các con trưởng thành, có nghề nghiệp ổn định. Hiện tại bố mẹ bạn còn sức khỏe, còn có thể thỉnh thoảng đi đây đi đó cũng là điều may mắn đối với vợ chồng bạn và các anh chị em khác.

Qua bài viết này, mong bạn hãy thay đổi nếp nghĩ và có cái nhìn khác đối với bố mẹ chồng trong việc ứng xử hàng ngày, để cho cuộc sống chung với gia đình nhà chồng lúc nào cũng ở trạng thái vui vẻ, hạnh phúc.

Luật sư: TRẦN THU THỦY