Sắc thu Hà Nội trong nỗi nhớ

Gã từng đi qua bốn mùa của Hà Nội. Mỗi mùa Hà Nội mang một sắc diện riêng. Mùa xuân sặc sỡ sắc màu lễ hội. Mùa hạ náo nhiệt, xô bồ. Mùa đông thanh tịnh. Riêng mùa thu mang một vẻ đẹp thật khó diễn tả. Hội họa chỉ vẽ nên được một bức tranh phiến diện về mùa thu. Âm nhạc chỉ rả rích ru một điệu hồn đơn điệu, xúc động được phần nào trong lòng thính giả. Ngôn ngữ thi ca cũng nhiều lần bất lực trước vẻ đẹp của thu Hà Nội. Trở lại với câu hỏi của người bạn phương Nam, gã ngược tìm về Hà Nội hai mươi năm trước, khi gã mười tám đôi mươi…

Ảnh minh họa

Hà Nội mùa thu trong mắt gã ngày ấy vừa lạ vừa quen. Lạ bởi lần đầu từ quê đặt chân đến. Quen bởi gã yêu thu Hà Nội từ hồi còn tấm bé, từ khi còn là cậu học sinh trường làng say mê những tiết văn nghe cô giáo kể về mùa thu Hà Nội. Cô kể thủ thỉ tâm tình về những kỷ niệm lúc còn trọ học ngoài ấy. Cái se lạnh khẽ chạm vào vai áo, hình như chạm đến một điều gì đó thiêng liêng như mối tình đầu của cô vậy. Giọng cô phút ấy vì thế mà run run xúc động khi nhắc đến những bờ hồ, những rặng liễu, những con đường cô đã đi qua. Gã còn yêu thu Hà Nội qua những ca khúc viết về mùa thu Thủ đô nồng nàn, da diết. “Hà Nội mùa thu cây cơm nguội vàng, cây bàng lá đỏ…”, hay “Hà Nội ơi tươi xanh màu áo học trò, những còn đường thân quen còn đó…”. Hay sự duyên dáng, mơ màng, bâng khuâng của Hà Nội lúc mới vào thu “Có phải em là mùa thu Hà Nội… có chắc mùa thu lá rơi vàng tiếng vọng…”. Từ xa xưa ấy, gã đã từng mơ ước sau này sẽ một lần được đặt chân đến Hà Nội vào cuối thu. Nhưng đúng như ai đó kể với bạn, “thu rất thu là lúc chớm đông sang”, dường như mùa thu thực sự hiện hình rõ nhất là lúc thu sắp qua đi. Thu sắp qua mang đến những cơn heo may bất chợt ùa về chạm vào hồn người ngược xuôi trên phố, chạm đến từng kí ức buồn vui. Cuối thu khiến lòng gã cô đơn hơn, dễ trải lòng, dễ hoài niệm về những gì đã đi qua…

Hà Nội cuối thu, có lần gặp lại, em nức nở với những vần thơ không tuổi của Xuân Quỳnh:

"Cuối trời mây trắng bay
Lá vàng thưa thớt quá
Phải chăng lá về rừng
Mùa thu đi cùng lá
Mùa thu ra biển cả
Theo dòng nước mênh mông
Mùa thu vàng hoa cúc
Chỉ còn anh và em”

Nhưng khoảnh khắc cuối cùng của mùa thu lại chỉ còn em và mùa thu ở lại, còn gã “người ra đi đầu không ngoảnh lại” để lại “nắng lá rơi đầy” khắp những con phố. Khoảnh cuối thu đẹp như em của ngày hôm qua. Vai thu đong đầy trong gánh cốm Vòng gói lá sen ven hồ Tây, gánh hàng hoa tươi xuôi dốc Yên Phụ. Mắt thu đậu nhẹ lên hàng liễu rủ êm đềm và la đà trên mặt hồ Tây tĩnh lặng. Thi thoảng, những làn tóc thu khe khẽ lay động chao sóng nước ven hồ. Khoảnh khắc cuối thu cũng buồn rười rượi như khi em chia tay gã. Bất chợt những cơn mưa bụi, những heo may lành lạnh về lân la phố. Hay những con đường với những bản tình ca xao xác lá. Lá vàng lác đác rơi vo tròn cuốn lăn trên từng con đường. Rải thảm vàng vướng víu bước chân gã. Lúc ấy, có kẻ ngược trên phố Phan Đình Phùng, ngước mắt nhìn vòm lá có cảm giác như đang chạy khỏi miền cổ tích lá. Nhưng những giai điệu lá, ca từ lá níu kéo gã. Lá khẽ khàng đáp nhẹ lên chiếc mũ quân nhân đã cũ của gã. Lá dịu dàng xoa nhẹ trái tim gã. Lá xác xao dưới đôi chân gã.

Hơn hai mươi năm sau, gã trở lại cũng vào một ngày cuối thu. Thu Hà Nội đã bớt tĩnh lặng, hiu hắt. Phố đông xe cộ hơn. Nhà cao tầng thi nhau mọc lên nhiều hơn. Nhưng dạo bộ trên những con đường quen năm ấy vẫn hít thở thấy mùi vị của cuối thu năm nào. Mới buổi sáng lác đác lá rơi, chiều về lá đã phủ một màu vàng rực trên vỉa hè nơi gã từng hò hẹn. Có chỗ, gió vun lá cồn lại. Mười ngón thon gầy nắm chặt lấy nhau. Hai người ngồi trên cồn lá. Bỏ giầy dép, bàn chân trần sục vào lá mát rượi. Bao nhiêu muộn phiền về một tình yêu cách trở tan biến. Chẳng còn thời gian để nghĩ về giây phút hai người chia xa. Chỉ thấy mùa thu xung quanh dịu dàng như em trong vòng tay đủ ấm. Một nỗi buồn mỏng tang bay vào trong gió. Gã và em lặng im nghe bản tình ca của đất trời. Chao ôi, diết da. Vòng tay như ôm riết chặt hơn. Nước mắt hay nụ cười cuối thu xoa vào tim gã. Thấy khó thở. Thấy rạo rực trong lòng…

Tỉnh giấc trên chuyến xe đang lăn bánh, một chiếc lá vàng vẫn đậu nguyên trên cái ba-lô sờn cũ, gã bâng khuâng nuối tiếc mình đã vừa rời khỏi thu Hà Nội. Cuối thu nhỏ dần rồi khuất hẳn. Gã lại chìm vào một giấc mơ. Bàn tay thu ngón thon gầy sửa cổ áo cho gã, đôi mắt buồn dõi theo bóng gã ở cuối sân ga…

NGUYỄN ĐÌNH ÁNH