Tết này đến thăm Đình Hoàng Xá
(PNTĐ) - Trong số nhiều công trình kiến trúc cổ ở miền Bắc Việt Nam, ngôi đình Hoàng Xá, ở thị trấn Vân Đình, huyện Ứng Hòa, Hà Nội là một trong những Di tích văn hóa và kiến trúc nổi tiếng.
Điểm du lịch hấp dẫn trong dịp Tết này cách trung tâm Thủ đô Hà Nội chừng 40km về phía Nam. Du khách có thể đến đình Hoàng Xá bằng xe bus rất thuận tiện (xe bus số 78, hoặc xe số 75).
Đình Hoàng Xá được xây dựng từ thế kỷ XVII thờ Thành hoàng Quý Minh. Theo huyền sử, đó là người em con chú của Thánh Tản Viên (Ba Vì) sống vào đời vua Hùng thứ XVIII. Tên đình được lấy theo tên làng. Đình được dựng vào ngày tốt tháng 5 Giáp Tuất, niên đại Chính Hòa thứ 15 thời Lê Trung Hưng (1694).
Lúc đầu đình chỉ có một tòa nhà theo hình chữ “Nhất”. Về sau, dân làng sửa chữa và xây cất thêm Trung cung, Hậu cung theo kiểu kiến trúc hình chữ “Công”. Đình tọa lạc trên một khu đất rộng giữa làng, gọi là thế đất “Tả kỳ hữu kiếm” (bên trái có cờ, bên phải có kiếm). Mặt đình nhìn về hướng Tây - Tây Bắc.
Nghi môn thiết kế theo kiểu trụ biểu, đầu trụ có hình lồng đèn, phía trên đắp đôi lân chầu nhau. Lòng thân trụ có ghi các câu đối. Sát trụ biểu là hai lối đi kiểu cổng vòm với hai tầng mái, đao cong, đắp ngói ống. Năm 1995 dân làng xây thêm ở 2 bên sân đình nhà giải vũ tường hồi bít đốc.
Ngày xưa bên kia đường đối diện với nghi môn là cầu chín gian; nay trở thành khu tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh. Nhân dịp đến với đình Hoàng Xá, du khách có thể tới dâng hương tri ân và tưởng nhớ vị lãnh tụ của dân tộc.
Tòa Đại bái xây trên nền hình chữ nhật rộng 200m2, gồm 3 gian lớn và 2 chái, không đều nhau. Gian giữa là nơi hành lễ, các gian bên trước lát gỗ làm nơi sinh hoạt cộng đồng, nay xây 4 bệ lát gạch. Bộ khung gỗ được làm vững chắc trên các hàng cột to, tròn. Cột cái của hai bộ vì giữa có chu vi 1,85m, cột con có chu vi 1,25m.
Bốn bộ vì chính được làm theo hai thức khác nhau. Hai bộ chính bên lại có kết cấu theo kiểu “Thượng chồng rường hạ kẻ”, đỡ phần trên hai mái hồi là hệ thống chồng rường đặt trên thanh xà ngang to.
Tòa Hậu cung xây trên nền hình vuông, có 4 lá mái và các góc đao cong. Giữa bốn cột cái đặt một sập lớn, bên trên là cỗ khám thờ hình khối hộp vuông được sơn son thếp vàng, có long ngai bài vị của Thành hoàng Quý Minh.
Đình Hoàng Xá có các tác phẩm điêu khắc đậm tính nghệ thuật được thể hiện trên các thân bẩy, kẻ, ván bưng, các bức cốn… Nhiều nhất là các bức chạm rồng với đề tài Độc Long, Long Vân, Long Ổ, Long Ly... Bốn con kìm được chạm thành những hình rồng có đầu thon, đuôi dài ẩn phía sau cột cái; mặt ngựa với trán dô, mũi hếch, miệng cười, râu, bờm đua ra sau như những đao mác dài che kín phần cổ, hai chân choãi ra vững chắc. Trên khắp bộ khung của đình, hình rồng được tạo ở các tư thế khác nhau theo phong cách chạm lọng, chạm bong nhiều lớp của nghệ thuật thời Lê.
Đan xen với rồng là các bức chạm khắc, hoa văn với nhiều đề tài sinh hoạt của người và thú như: Cảnh các tiên nữ múa hát, nhạc công đánh trống, hát cửa đình, chèo thuyền, đấu vật, chọi gà… Ngoài những bức chạm khắc nghệ thuật, đình Hoàng Xá hiện còn giữ được một khám thờ lớn với ngai vị, bàn thờ và các sắc phong từ thời vua Quang Trung đến Khải Định, kiệu rồng, bát bửu, cùng hoành phi, câu đối.
Ở những gian chính của tòa Đại bái có ba bức hoành phi lớn:“Sơn anh hải tú”,“Ích thi vô phương”, và “Cực hữu qui hội”. Trung cung có 3 tầng cửa võng long chầu phượng vũ. Phía trước là bức hoành phi “Thánh cung vạn tuế”.
Đình Hoàng Xá thị trấn Vân Đình đã được Bộ Văn hóa xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia trong đợt đầu tiên năm 1962. Đây quả là điểm đến thú vị với những du khách muốn tìm hiểu những công trình kiến trúc văn hóa nghệ thuật đặc sắc của ông cha.
