Trình tự khởi kiện khi đòi nợ

Câu hỏi:

Tôi có cho bạn vay một khoản tiền, có giấy tờ ghi nợ từ năm 2019 nhưng sau nhiều năm đòi mà họ không trả. Thực sự tôi rất bức xúc, nhưng nếu nhờ người đòi nợ thì lại sợ họ làm quá tay thành vi phạm pháp luật. Cho tôi hỏi nếu tôi khởi kiện ra tòa thì quy trình khởi kiện như thế nào? Ở đâu giải quyết?

                Nguyễn Thị Hải (Sơn Tây)

Ảnh minh họa

Trả lời:

Bạn nghĩ và đang đi rất đúng hướng. Trên thực tế có nhiều người vì bức xúc muốn thu hồi nợ một cách nhanh chóng nên vô tình hoặc hữu ý mà vi phạm pháp luật. Từ chỗ mình được pháp luật bảo vệ, lại trở thành người vi phạm pháp luật, thậm chí vướng vào vòng lao lý, khi đó nợ còn chưa đòi được mà có khi lại phải bỏ tiền của mình ra đền bù cho bị hại nếu trong quá trình đòi nợ, do bức xúc mà gây tổn thương/thương tích cho họ.

Bạn chưa cho biết thông tin là việc người bạn đó nợ bạn có giấy tờ chứng minh không? Nếu không có giấy tờ thì có căn cứ khác để chứng minh người đó có việc vay nợ bạn không, chẳng hạn như băng ghi âm, tin nhắn xác nhận người đó có nợ bạn, và khoản tiền nợ là bao nhiêu? Nếu bạn không có những chứng cứ đó thì việc kiện ra tòa rất khó thực hiện được, do khi bạn làm đơn khởi kiện, bạn phải gửi kèm theo những tài liệu, chứng cứ chứng minh cho yêu cầu khởi kiện của bạn.

Theo Bộ luật Tố tụng Dân sự ngày 25/11/2015, có hiệu lực từ 01/7/2016, quy định tại điểm a khoản 2 Điều 189 thì đơn khởi kiện của cá nhân được thực hiện như sau:

“2. a)Cá nhân có đầy đủ năng lực hành vi tố tụng dân sự thì có thể tự mình hoặc nhờ người khác làm hộ đơn khởi kiện vụ án. Tại mục tên, địa chỉ nơi cư trú của người khởi kiện trong đơn phải ghi họ tên, địa chỉ nơi cư trú của cá nhân đó; ở phần cuối đơn, cá nhân đó phải ký tên hoặc điểm chỉ...”.

Đơn khởi kiện phải có các nội dung chính: Ngày, tháng, năm làm đơn khởi kiện; tên tòa án nhận đơn khởi kiện; tên, nơi cư trú, làm việc của người khởi kiện là cá nhân hoặc trụ sở của người khởi kiện là cơ quan, tổ chức, số điện thoại. Trường hợp các bên thỏa thuận địa chỉ liên hệ thì ghi rõ địa chỉ đó; tên, cư trú, làm việc của người có quyền lợi và lợi ích được bảo vệ; tên, nơi cư trú, làm việc của người khởi bị kiện là cá nhân hoặc trụ sở của người bị kiện là cơ quan, tổ chức, số điện thoại.

Trường hợp không rõ nơi cứ trú, làm việc hoặc trụ sở của người bị kiện thì ghi rõ địa chỉ nơi cư trú, làm việc hoặc nơi có trụ sở cuối cùng của người bị kiện. Tên, nơi cư trú, làm việc của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan (nếu có).

Trong đơn khởi kiện, bạn nêu rõ những quyền và lợi ích hợp pháp của bạn bị xâm phạm, những vấn đề cụ thể yêu cầu tòa án giải quyết đối với người bị kiện, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan; họ tên của người làm chứng (nếu có). Như trên đã đề cập, bạn phải kèm theo đơn khởi kiện những tài liệu, chứng cứ để chứng minh quyền, lợi ích hợp pháp của bạn bị xâm phạm.

Bạn có thể gửi đơn khởi kiện đến Tòa án có thẩm quyền bằng cách nộp trực tiếp hoặc gửi đến tòa án theo đường dịch vụ bưu chính.

Tòa án có thẩm quyền giải quyết (theo Điều 39 Bộ luật Tố tụng Dân sự) là Tòa án nơi bị đơn cư trú, làm việc, nếu bị đơn là cá nhân hoặc nơi bị đơn có trụ sở, nếu bị đơn là cơ quan, tổ chức có thẩm quyền giải quyết theo thủ tục sơ thẩm. Tuy nhiên, bạn và người nợ tiền bạn có quyền tự thỏa thuận với nhau bằng văn bản yêu cầu Tòa án nơi cư trú, làm việc của người khởi kiện. Ngoài ra, nếu không biết nơi cư trú, làm việc của bị đơn thì bạn có thể yêu cầu tòa án nơi bị đơn cư trú, làm việc, có trụ sở cuối cùng hoặc nơi bị đơn có tài sản giải quyết.

Sau khi nhận đơn khởi kiện của bạn, nếu vụ án thuộc thẩm quyền giải quyết của tòa án thì Thẩm phán phải thông báo ngay cho người khởi kiện biết để họ đến tòa án làm thủ tục nộp tiền tạm ứng án phí nếu không thuộc trường hợp được miễn tiền án phí theo luật định. Sau khi tạm dự tính số tiền tạm ứng án phí và thẩm phán ghi vào giấy báo, giao cho người khởi kiện, trong thời hạn 7 ngày kể từ khi nhận được giấy báo, người khởi kiện phải nộp cho tòa án biên lai thu tiền tạm ứng án phí; vụ việc sẽ được tòa án thụ lý giải quyết và phân công thẩm phán thụ lý giải quyết. Sau khi thụ lý vụ án, thẩm phán sẽ lập hồ sơ vụ án, bao gồm toàn bộ tài liệu, chứng cứ do tòa án thu thập có liên quan đến vụ án.

Người bị kiện có quyền nêu ý kiến của mình bằng văn bản gửi cho tòa án đối với yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn và tài liệu, chứng cứ kèm theo, yêu cầu phản tố, yêu cầu độc lập (nếu có).

Sau khi thu thập tài liệu, tòa án sẽ tiến hành hòa giải trên tinh thần tôn trọng sự thỏa thuận của các đương sự trên và không vi phạm điều cấm của pháp luật, không trái đạo đức xã hội. Nếu hai bên không thỏa thuận, không hòa giải được với nhau thì tòa án sẽ tiến hành xét xử, trên cơ sở xem xét những tài liệu mà bạn cung cấp là có căn cứ thì tòa án sẽ chấp nhận đơn khởi kiện của bạn, buộc bên vay nợ phải trả cho bạn số tiền đã vay.