Quan sát thóp để biết bệnh trẻ
ĐSGĐ-Thóp của trẻ, nhìn vào đó chỉ có một phân vuông, nhưng lại có thể phản ánh lên tình hình bên trong cơ thể trẻ, rất nhiều bệnh trẻ con gây ra sự biến đổi của thóp.
Trẻ con dưới 3 tuổi, đầu trẻ non mềm và có chỗ phập phồng nhẹ, gọi là “thóp”. Thầy thuốc khoa nhi Trung y trước khi hỏi về triệu chứng bị bệnh của trẻ, đầu tiên thường là sờ tay vào thóp này để sơ bộ hiểu được tình hình phát triển và sức khỏe của trẻ.
Thóp còn gọi là “cửa đỉnh đầu”, là nơi xương đỉnh đầu của trẻ chưa khép kín. Thóp phân ra hai phần là “thóp trước” và “thóp sau”. Thóp trước là khe hở hình thoi giữa xương đỉnh và xương trán, thóp sau là khe hở hình tam giác giữa xương đỉnh và xương chẩm.
Thóp của trẻ, nhìn vào đó chỉ có một phân vuông, nhưng lại có thể phản ánh lên tình hình bên trong cơ thể trẻ, rất nhiều bệnh trẻ con gây ra sự biến đổi của thóp. Vì thế thầy thuốc coi nó như là một “cái cửa sổ” để nhìn và xác định bệnh tật của trẻ. Còn bạn đọc chúng ta thì thông qua cái thóp này để tự xác định bệnh của trẻ như thế nào? Cách làm là:
 |
| Ảnh minh họa |
Quan sát thời gian thóp khép lại
Lúc bình thường, khi trẻ mới sinh ra, thóp trước có kích thước là 2,5x2,5mm (đường nối trung điểm của hai cạnh đối diện), sau khi sinh được từ 2 đến 3 tháng thì thóp tăng to lên theo cùng với sự tăng to của phạm vi đầu trẻ. Về sau dần dần thu nhỏ lại, từ tháng thứ 12 đến 18 thì thóp khép lại. Thóp sau, lúc sinh ra đã gần khép lại hoặc chỉ có thể bằng đầu móng tay, chậm nhất đến 4 tháng sau khi sinh là khép lại.
Thóp (thường chỉ thóp trước) và khe xương khép lại sớm hay muộn đã phản ánh quá trình hóa xương của xương đầu trẻ có bình thường hay không. Thóp khép lại quá sớm hoặc quá muộn đều là biểu hiện của một loại bệnh. Nếu thóp trẻ khép lại quá sớm, có thể là não bé hoặc xương đầu hóa xương quá sớm. Do thóp và khe xương khép lại quá sớm đã hạn chế sự phát dục của đại não. Vì thế mà trí tuệ của trẻ cũng có sự giảm sút với mức độ khác nhau. Người ta thường cho rằng thóp đóng lại quá sớm thường do bẩm sinh thiếu hoặc do thai nhi, phụ nữ mang thai thường xuyên chiếu tia x gây nên, cũng có thể sau khi bị viêm não, đại não ngừng phát triển mà gây nên.
Ngược lại, nếu thóp và khe xương lúc cần đóng lại mà không đóng lại, mà lại mở rộng ra theo tuổi tăng lên của trẻ, đó cũng là hiện tượng khác thường chứng tỏ khả năng là xương chậm phát triển, công năng của tuyến giáp trạng thấp hoặc bị bệnh còi xương hoặc não bị to lên khác thường (não tích nước) gây nên. Ở đây cần nhắc bạn đọc một điều là trong xã hội có một số người cho trẻ em đầu to, thóp tăng rộng là dấu hiệu trẻ thông minh, đó là một sự nhận thức phiến diện. Làm cha mẹ chớ có vì thế mà tự vui mừng hí hửng, rồi bỏ qua không lưu tâm tới.
Quan sát trạng thái tính chất của thóp:
Thóp bình thường thì bằng phẳng và phập phồng theo nhịp đập của mạch tim. Dùng đầu ngón tay sờ lên thóp có cảm giác mềm mềm và ở dưới trống rỗng. Nếu thóp trước trở nên đầy đặn, thậm chí phồng lên, chứng tỏ áp suất trong đầu tăng cao, phần nhiều thấy ở các bệnh như xuất huyết trong đầu, viêm màng não, não tích nước v.v... Nếu thóp trước lõm xuống thì thấy ở những trẻ bị mất nước do bị nôn mửa, bị tiêu chảy, thiếu dinh dưỡng nặng và gầy sút quá mức gây ra.
 |
| Ảnh minh họa |
Quan sát hình dạng đầu trẻ:
Phân biệt bệnh qua quan sát đầu trẻ, ngoài quan sát thóp của trẻ ra, còn có thể quan sát hình dạng đầu của trẻ. Bởi vì trong quá trình sinh trưởng, phát dục, trẻ em nếu mắc một số bệnh nào đó thì có thể kèm theo xuất hiện kiểu đầu khác thường. Kiểu đầu khác thường thường gặp ở trẻ như:
1/Đầu to: Đầu to so với trẻ bình thường, tĩnh mạch ở da đầu trở nên to, dùng ngón tay gõ vào đầu có thể nghe thấy tiếng kêu như gõ vào chum vại vỡ. Hai nhãn cầu của trẻ bị lật xuống, lòng trắng nhô ra ngoài. Đầu to thường thấy ở trẻ bị não tích nước, phần lớn là do não phát triển dị hình, bị viêm hoặc có khối u trong đầu v.v... gây nên.
2/Đầu nhỏ: Đầu có nhiều hình dạng khác thường như nhỏ so với trẻ bình thường, đầu có dạng như cái thuyền, như dạng quả trám v.v... đó là phần nhiều thấy ở những trẻ thóp đóng lại quá sớm, đại não phát triển không tốt, trí tuệ suy giảm.
3/Đầu vuông: Hai bên gò má, giữa xương đỉnh đầu tăng dày lồi lên, có dạng đầu hình vuông, phần lớn thấy ở trẻ bị bệnh còi xương. Bệnh còi xương là chứng bệnh mềm hóa xương do trẻ thiếu vitamin D hoặc sự trao đổi chất calcium, phosphate bị trở ngại, canxi hóa các tổ chức ở dạng xương bị trở ngại v.v... gây ra.
4/Đầu nhọn: Hàm dưới nhỏ, mồm giống như con cá, rãnh môi trên ngắn, khoảng cách giữa hai mắt rộng, vành tai thấp, mũi nhô lên, cung vòm hàm cao, có dạng đầu nhọn, hình dạng đó có thể thấy ở trẻ bị một số bệnh bẩm sinh nào đó, như chứng phát triển không toàn vẹn của tuyến ngực bẩm sinh; có chỗ thiếu hụt chưa hoàn bị, sự trao đổi chất polysaccharide dính tự bẩn sinh v.v...
5/Đầu ngắn: Đường kính trước sau vòng đầu ngắn, xương chẩm dẹt phẳng, mắt nhỏ, hai mắt phía ngoài xếch lên trên, còn phía trong thấp, sống mũi dẹt phẳng và rộng, miệng thường căng ra một nửa, lưỡi thường thò ra ngoài miệng. Đó là kiểu đầu đặc biệt của những đứa trẻ thiểu năng trí tuệ bẩm sinh. Trẻ bị bệnh này, ngoài thể trạng phát triển chậm, có trí lực thấp ở các mức độ khác nhau ra, thường có kèm theo dị hình bẩm sinh khác.
BS Văn Đức
