ChatGPT cơ hội và thách thức với người thầy

Công nghệ tạo "cú hích" để ngành giáo dục có những bước tiến lớn. 

Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Hoàng Minh Sơn phát biểu tại tọa đàm

Phát biểu tại tọa đàm, Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn cho biết, trong những ngày qua, chúng ta chứng kiến sự hào hứng trong việc tiếp nhận, khai thác, sử dụng và truyền bá công cụ ChatGPT như một phát kiến rất lớn của con người. Công nghệ thông tin, sự ra đời của những công nghệ mới, công cụ mới đều giúp cho công việc của con người trở nên thuận tiện, dễ dàng hơn. Đặc biệt, giúp nâng cao chất lượng, hiệu quả của giáo dục. Trong thời kỳ Covid-19, chúng ta chứng kiến sự thay đổi rất lớn trong việc chuyển từ học tập trực tiếp sang học tập trực tuyến, với nhiều công cụ hỗ trợ rất hữu hiệu.

Trước kia, ngành giáo dục, hay là các nhà giáo có một đặc quyền là truyền bá tri thức, có câu nói “một chữ cũng là thầy, nửa chữ cũng là thầy”. Ngày nay, với ứng dụng khoa học công nghệ, vai trò người thầy chắc chắn sẽ không mất đi nhưng ngày một thay đổi. Chúng ta chứng kiến sự ra đời của nhiều công nghệ, lúc đầu rất nhiều người lo lắng, từ sự ra đời của radio, tivi, camera, công nghệ dạy học trực tuyến. Cuối cùng chúng ta đều thấy, tất cả những công nghệ đó ra đời đều đã hỗ trợ tốt cho nhiều ngành nghề, đặc biệt là tạo "cú hích" để ngành giáo dục có những bước tiến lớn. 

Về những thách thức với người thầy trước sự xuất hiện của ChatGPT, theo Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn, trong lịch sử đã có xuất hiện của nhiều công nghệ mới hay sự ra đời của công nghệ dạy học trực tuyến, người thầy phải làm sao để tận dụng được tốt những công cụ này. Khi có những công cụ giúp mình thực hiện những nhiệm vụ bình thường mất nhiều thời gian, người thầy có thể tập trung vào những nhiệm vụ quan trọng hơn, để làm sao nâng cao chất lượng dạy và học.

Cho rằng, lợi ích của ChatGPT mang lại là tăng năng suất, chất lượng quá trình dạy và học, theo Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn việc kiểm tra đánh giá sẽ phải thay đổi điều chỉnh, có nhiều cách để thay đổi, thời gian tới, các chuyên gia giáo dục sẽ đưa ra nhiều giải pháp trong hoạt động kiểm tra, đánh giá người học.

“Vai trò người thầy sẽ thay đổi nhưng thay đổi như thế nào để không chỉ là thích ứng mà còn đón đầu và còn để phát huy những lợi thế của công nghệ. Người học sẽ phải thay đổi như thế nào, và chính sách của Nhà nước sẽ phải thay đổi, điều chỉnh như thế nào để chúng ta tận dụng được những lợi thế và giảm thiểu những tác động tiêu cực, những mặt trái của công nghệ mang lại”, Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn khẳng định.

Hiện nay chúng ta đã đổi mới phương pháp dạy và học, hướng tới phát triển năng lực người học, nên kiểm tra đánh giá sẽ tập trung vào năng lực người học thay vì kiểm tra kiến thức, đó cũng là cách chúng ta đã tiến hành.

Trước vấn đề lo ngại về đảm bảo đạo đức học thuật, chống đạo văn trước sự hiện diện của ChatGPT, theo Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn, các trường đại học sẽ có những quy định, quy chế cụ thể. Về mặt vĩ mô, về quản lý nhà nước, cần có công cụ gì, cần có chính sách gì, Bộ GD&ĐT sẽ có những nghiên cứu thấu đáo để tạo ra hành lang pháp lý đảm bảo vấn đề đạo đức học thuật. Kể cả khi chưa có hành lang pháp lý đó thì các trường đại học, các trường phổ thông cũng có thể xây dựng những quy định, quy chế riêng để hạn chế những tác động tiêu cực.

Cần trang bị cho người dùng sử dụng ChatGPT có trách nhiệm

Các chuyên gia thảo luận tại Tọa đàm “ChatGPT, Trí tuệ nhân tạo - Lợi ích và thách thức đối với giáo dục”

Để đưa ra câu trả lời cho việc chúng ta nên khuyến khích phát triển không giới hạn ChatGPT hay đặt ra một giới hạn cho nó, Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn cho rằng: Bây giờ còn quá sớm. Bởi, để nhìn rõ bản chất về nó, cần đứng ở nhiều góc độ, từ phía các nhà công nghệ, những chuyên gia công nghệ, và đứng từ phía khai thác sử dụng, từ phía chuyên gia giáo dục, làm sao quản lý, hỗ trợ về mặt chính sách để có thể phát huy những tính năng, lợi thế của công cụ này nói riêng và trí tuệ nhân tạo nói chung cũng như để hạn chế những mặt trái, tác động tiêu cực của những công nghệ, công cụ này.

Tại buổi tọa đàm, các chuyên gia công nghệ và giáo dục đều nhấn mạnh, công nghệ thông tin trong thập kỷ qua đều mang lại nhiều lợi ích, nhất là trong việc truyền bá tri thức. Nhưng, dù công nghệ phát triển đến mức nào thì vai trò của người thầy cũng sẽ không mất đi, và đòi hỏi phải thay đổi theo hướng thích ứng với sự phát triển của công nghệ, hạn chế những mặt trái mà công nghệ mang lại.

PGS.TS Tạ Hải Tùng, Hiệu trưởng Trường CNTT và Truyền thông (Đại học Bách Khoa Hà Nội) cho rằng, với sự xuất hiện của ChatGPT, đây là lần đầu tiên người dùng đại chúng tiếp cận được với trí tuệ nhân tạo; là một bước tiến trong hành trình dài tạo ra một AI hữu ích cho con người. Công nghệ hỗ trợ giúp chúng ta hiểu học sinh, sinh viên hơn, mang lại nhiều dịch vụ hỗ trợ cho giáo dục. Vấn đề đặt ra là cần phải trang bị cho người dùng, đặc biệt là học sinh, sinh viên cách thức sử dụng AI có trách nhiệm.

PGS. TS Trần Thành Nam, Chủ nhiệm Khoa Các khoa học giáo dục, Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội cho rằng, sự xuất hiện của ChatGPT là cơ hội giải phóng cho giáo viên khỏi một số công việc; tập trung thay đổi dạy học từ nội dung sang năng lực, dạy kiến thức sang dạy người; cơ hội để học sinh thúc đẩy việc dạy học theo hướng cá nhân hóa. Thay vì cấm giáo viên, học sinh, sinh viên, hãy khuyến khích sử dụng ChatGPT một cách khôn ngoan, hình thành năng lực số, tận dụng công cụ số để phục vụ cho sự phát triển nghề nghiệp của cá nhân mình.