Những sự kiện khoa học và công nghệ nổi bật năm 2023
(PNTĐ) - Ngày 25/12 tại Hà Nội, Câu lạc bộ Nhà báo khoa học và công nghệ Việt Nam đã công bố 10 sự kiện khoa học và công nghệ nổi bật năm 2023, do hơn 100 phóng viên của CLB chuyên theo dõi lĩnh vực bình chọn. Tới dự có PGS. TS Chu Hoàng Hà - Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam, ông Võ Thành Phong - Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học và Công nghệ, Ban Tuyên giáo Trung ương, đại diện Bộ Khoa học và Công nghệ cùng các phóng viên báo, đài Trung ương và Hà Nội.
1. Ban Chấp hành Trung ương Đảng ban hành nghị quyết mới về phát triển đội ngũ trí thức Việt Nam.
Trên cơ sở tổng kết 15 năm thực hiện Nghị quyết số 27-NQ/TƯ, ngày 6/8/2008 của Ban Chấp hành Trung ương khóa X “về xây dựng đội ngũ trí thức trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”, Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII ban hành Nghị quyết số 45-NQ/TƯ “về tiếp tục xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ trí thức đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước nhanh và bền vững trong giai đoạn mới” (ngày 24/11/2023).
2. Chính thức bàn giao Khu công nghệ cao Hòa Lạc từ Bộ Khoa học và Công nghệ về UBND thành phố Hà Nội.
Sau 25 năm quản lý, xây dựng và phát triển, ngày 24/11/2023, Bộ Khoa học và Công nghệ đã bàn giao Khu công nghệ cao Hòa Lạc về thuộc quyền quản lý của UBND thành phố Hà Nội. Đến nay Khu CNC Hòa Lạc đã thu hút được 111 dự án đầu tư (bao gồm 96 dự án trong nước và 15 dự án đầu tư nước ngoài) với tổng vốn đầu tư đăng ký hơn 111.500 tỷ đồng. Khu CNC Hòa Lạc đang quy tụ nhiều doanh nghiệp, tập đoàn công nghệ lớn của Việt Nam cũng như các dự án đầu tư của tập đoàn, doanh nghiệp nước ngoài đến đầu tư và phát triển…
3. Ứng dụng mô hình ngôn ngữ lớn trong phần mềm dịch ngôn ngữ hiếm.
Nhóm nghiên cứu Viện Công nghệ thông tin (thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) đã phát triển thành công một hệ thống dịch thuật lấy tiếng Việt làm trung tâm, có khả năng dịch thuật hai chiều giữa tiếng Việt và các ngôn ngữ nghèo tài nguyên của khu vực Đông Nam Á với chất lượng tương đương với các sản phẩm thương mại nổi tiếng trên thế giới. Hệ thống có khả năng dịch hai chiều giữa các cặp ngôn ngữ bao gồm: Việt - Lào, Việt - Khmer, Việt - Thái, Việt - Malaysia và Việt - Indonesia. Các tính năng chính của hệ thống dịch đa ngữ này gồm: Phần mềm được cài đặt và chạy trên hệ thống máy chủ của đơn vị, cho phép đơn vị toàn quyền kiểm soát dữ liệu và ứng dụng cùng rất nhiều tiện ích khác.
4. Phục dựng hình ảnh 3D thành công kiến trúc cung điện Kính Thiên thời Lê sơ.
Cuối tháng 11/2023, Viện Nghiên cứu Kinh thành (thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam) đã công bố “Nghiên cứu giải mã và phục dựng hình ảnh 3D thành công kiến trúc cung điện Kính Thiên thời Lê sơ”. Nghiên cứu giải mã hình thái kiến trúc điện Kính Thiên, tòa chính điện quan trọng nhất trong Cấm thành Thăng Long thời Lê sơ, giúp hình dung rõ ràng hơn, cảm nhận sâu hơn về vẻ đẹp độc đáo, tráng lệ và kỳ bí của kiến trúc điện Kính Thiên thời Lê sơ trong Hoàng cung Thăng Long xưa, mang lại niềm tự hào về tài năng và trí tuệ sáng tạo của cha ông.
5. Làm chủ công nghệ sơn phản xạ nhiệt dùng vật liệu nano tự sản xuất trong nước.
Viện Kỹ thuật nhiệt đới (thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) phát triển thành công công nghệ sơn phản xạ nhiệt mặt trời. Sản phẩm do Viện chế tạo đáp ứng hoàn toàn các tiêu chuẩn kỹ thuật khắt khe của nước ngoài và tương đương các sản phẩm nhập ngoại nhưng có hiệu quả kinh tế cao hơn đã được áp dụng tại các công trình dân dụng và quốc phòng (mái nhà xây dựng, bồn bể chứa xăng dầu, tàu cá...).
6. Ghép tạng Việt Nam ghi dấu ấn trở thành điểm sáng ghép tạng châu Á.
Năm 2023, cả nước đã có thêm nhiều ca ghép tạng thành công, trong đó, có các ca được đánh giá là lịch sử, đưa Việt Nam trở thành một trong những điểm sáng về ghép tạng của khu vực Đông Nam Á, châu Á. Nhiều ca ghép khó như ghép đa dạng tim thận, chuyển tạng xuyên Việt để ghép…đã được thực hiện thành công.
7. Phát triển hệ thống tích hợp xử lý nước nhiễm phèn, nhiễm mặn.
Công nghệ lọc nước nhiễm phèn và nhiễm mặn đã được Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam - Hàn Quốc (VKIST) và Viện Khoa học và Công nghệ Hàn Quốc (KIST) cùng nghiên cứu từ năm 2021. Trải qua nhiều quá trình thử nghiệm trên nhiều vùng nhiễm mặn và nhiễm phèn khác nhau tại Đồng bằng sông Cửu Long, tháng 9/2023, VKIST đã tối ưu hóa và hoàn thiện công nghệ để xử lý nước nhiễm phèn, nhiễm mặn tại Đồng bằng sông Cửu Long.
8. Viettel triển khai thành công trạm thu phát sóng 5G theo tiêu chuẩn Open RAN đầu tiên trên thế giới.
Tháng 11/2023, Tổng công ty Công nghiệp công nghệ cao Viettel (thuộc Tập đoàn Viettel) công bố triển khai thành công trạm 5G đầu tiên trên mạng lưới sử dụng công nghệ chip ASIC hỗ trợ chuẩn mở Open RAN cho thiết bị vô tuyến 5G của Qualcomm. Viettel là đối tác đầu tiên trên thế giới triển khai sản phẩm Qualcomm vào mạng lưới với người dùng thực, tải dữ liệu thực. Đây là bước đột phá lớn không chỉ riêng ở Việt Nam mà còn với thế giới.
9. 5 nhà khoa học Việt Nam vào bảng xếp hạng ngôi sao khoa học đang lên năm 2023.
Website Research.com, cổng thông tin điện tử uy tín dành cho các nhà khoa học thế giới, đã công bố xếp hạng ngôi sao khoa học đang lên xuất sắc trên thế giới 2023. Trong số 7 nhà khoa học đang làm việc tại Việt Nam có tên 5 người trong nước, gồm: GS.TS Trần Xuân Bách (Đại học Y Hà Nội); TS Trần Nguyễn Hải (Trường Đại học Duy Tân), TS Thái Hoàng Chiến (Trường Đại học Tôn Đức Thắng), TS Phùng Văn Phúc (Đại học Công nghệ thành phố Hồ Chí Minh) và TS Hoàng Nhật Đức (Trường Đại học Duy Tân).
10. Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia tăng cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực công nghiệp bán dẫn.
Ngày 28/10/2023, cơ sở hoạt động mới của Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) được khánh thành và đi vào hoạt động tại Khu công nghệ cao Hòa Lạc (Hà Nội). NIC ra đời sẽ phát huy vai trò của một trung tâm đi đầu trong đổi mới sáng tạo để hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận các nguồn lực; phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp, vận hành và phát triển Mạng lưới Đổi mới sáng tạo Việt Nam cũng như cung ứng dịch vụ công cho doanh nghiệp và cộng đồng…
Một số hình ảnh tại buổi công bố 10 sự kiện:
PGS. TS Chu Hoàng Hà - Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam phát biểu tại lễ công bố
