Xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh gắn với phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao
(PNTĐ) - Giữa nhịp sống đô thị năng động, Hà Nội – vùng đất ngàn năm văn hiến đang thực hiện một chiến lược âm thầm mà mạnh mẽ: xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh bắt đầu từ giáo dục. Chương trình số 06-CTr/TU của Thành ủy Hà Nội về “Phát triển văn hóa, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh giai đoạn 2021–2025” được xem là kim chỉ nam, tạo chuyển biến từ trong từng lớp học, từng hành lang trường học và từng trang vở học sinh
Trường học hạnh phúc – ươm mầm công dân văn minh
Trong giờ học đạo đức tại Trường Tiểu học Lê Văn Tám (quận Hai Bà Trưng), học sinh lớp 4B đang hào hứng đóng vai “những người Tràng An nhỏ tuổi” – cùng thảo luận tình huống “nên hay không nên xả rác ở sân trường”, hay “làm gì khi thấy bạn quên lời cảm ơn cô lao công”. Không giáo điều, không khô khan, những bài học thanh lịch được đưa đến các em bằng ngôn ngữ trẻ thơ và tình huống đời thường. Đó chính là thành quả của việc giảng dạy bộ tài liệu “Giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh” trong các nhà trường suốt 14 năm qua.
Hiện nay, gần 3.000 trường học cùng hàng triệu học sinh Hà Nội đang tiếp cận các nội dung này, từ bậc mầm non đến phổ thông. “Chúng tôi không dạy các em làm người Hà Nội, mà tạo môi trường để các em sống như một người Hà Nội: sống chỉn chu, biết yêu thương, có trách nhiệm với cộng đồng”, cô giáo Nguyễn Thị Hòa, hiệu trưởng một trường tiểu học ở huyện Đông Anh chia sẻ.
Không chỉ dừng ở lý thuyết, ngành giáo dục Hà Nội đã phối hợp với các quận, huyện tổ chức hoạt động trải nghiệm thực tế tại các di tích như Hoàng thành Thăng Long, Đền Gióng, Làng cổ Đường Lâm… để học sinh “học sử bằng chân”. Mỗi chuyến đi là một lần các em tiếp xúc trực tiếp với văn hóa truyền thống, hiểu được vì sao người Hà Nội lại sống nhân ái, hiếu học và nghĩa tình đến thế.
Đặc biệt, những trò chơi dân gian như kéo co, nhảy bao bố, ô ăn quan... đang trở lại mạnh mẽ trong sân trường. Tại Trường THCS Cổ Loa (huyện Đông Anh), giờ ra chơi không còn chỉ là những phút giải lao lặng lẽ với điện thoại, mà là khoảng thời gian sôi nổi, rộn ràng tiếng cười với các trò chơi dân gian. “Cảm giác như quay về tuổi thơ của mình, nhưng lại chính là con được học lại nét đẹp văn hóa Việt”, thầy giáo thể chất Phạm Văn Khoa chia sẻ.
Từ năm học 2024–2025, Sở GD&ĐT Hà Nội triển khai Bộ tiêu chí “Trường học hạnh phúc” với 15 tiêu chí bám sát khung UNESCO. Trường học không chỉ là nơi dạy kiến thức mà trở thành không gian yêu thương – nơi học sinh được lắng nghe, chia sẻ và phát triển toàn diện.
Tại Trường THPT Yên Hòa (quận Cầu Giấy), mô hình “Hoa thanh lịch” được áp dụng: mỗi hành vi đẹp – như giúp đỡ bạn, nhặt rác, hay nói lời xin lỗi... đều được ghi nhận bằng một bông hoa giấy do chính các bạn tự làm. Cả lớp cùng thi đua, cùng trang trí “vườn hoa thanh lịch” mỗi tuần. “Đơn giản vậy thôi, nhưng bạn nào cũng muốn trở thành người gieo hoa”, em Nguyễn Khánh Chi (lớp 10A3) chia sẻ với ánh mắt rạng rỡ.
Phong trào đi vào chiều sâu, lan tỏa tinh thần trách nhiệm xã hội
Sở GD&ĐT Hà Nội cũng khởi xướng nhiều phong trào thiết thực: “Tiếng trống học bài” vang lên mỗi tối ở huyện Ba Vì, gợi nhắc thời khắc tự học trong mỗi gia đình. “Tháng tự học ngoại ngữ” diễn ra rầm rộ ở các trường vùng ngoại thành, nơi điều kiện học tập còn thiếu thốn, nhưng tinh thần học tập thì chưa bao giờ vơi.
Không chỉ trong nhà trường, ngành giáo dục còn đẩy mạnh quy tắc ứng xử ở nơi công cộng, trên không gian mạng. Các cuộc thi như “Nét đẹp trong văn hóa ứng xử”, “Sáng tác ca khúc dành cho học sinh”, “Đại sứ rác thải nhựa”... không chỉ là sân chơi nghệ thuật, mà còn là nơi nuôi dưỡng tinh thần công dân có trách nhiệm, sống xanh, sống đẹp.
Văn hóa là gốc, con người là trung tâm
Trong lễ kỷ niệm 70 năm thành lập ngành Giáo dục Thủ đô, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn đã khẳng định: “Giáo dục Thủ đô phải hướng tới là nền giáo dục thanh lịch, trường học là trường học thanh lịch”. Sứ mệnh của giáo dục Hà Nội hôm nay không chỉ là dạy chữ, mà là dạy người, bồi đắp nhân cách, vun đắp lối sống đẹp để mỗi thế hệ học sinh đều trở thành một “bản sắc Hà Nội” mang hơi thở thời đại.
Từ việc ứng xử nơi công cộng đến cách dùng mạng xã hội có trách nhiệm, từ việc nói lời cảm ơn, xin lỗi đúng lúc đến hành động đẹp trong cộng đồng – tất cả đang hình thành một thế hệ công dân Hà Nội mới: không chỉ giỏi giang mà còn tử tế, không chỉ có tri thức mà còn có chiều sâu văn hóa.
Một Thủ đô học tập toàn cầu – điều đó không nằm ở số lượng trường quốc tế, mà ở chất lượng con người. Và hành trình ấy, đang được bắt đầu từ việc gieo mầm thanh lịch từ mỗi lớp học hôm nay.
