Đặt văn hóa Thủ đô vào vị trí xứng đáng
(PNTĐ) - Đảng, Nhà nước đặc biệt quan tâm trong việc phát triển Thủ đô Hà Nội nhanh, bền vững. Đáng chú ý, tại Nghị quyết số 15-NQ/TƯ ngày 5/5/2022 của Bộ Chính trị về “Phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” đã đề ra mục tiêu phát triển Thủ đô Hà Nội là thành phố “Văn hiến - Văn minh - Hiện đại”.
Khẳng định tầm vóc của một Thủ đô ngàn năm văn hiến
Nhận thức sâu sắc vị trí, vai trò quan trọng, tầm vóc của một Thủ đô ngàn năm văn hiến, trái tim của cả nước; nhiều năm qua, hệ thống chính trị từ Thành phố đến cơ sở đã triển khai đồng bộ, nhiều giải pháp, ban hành các nghị quyết, chỉ thị, chương trình hành động, kế hoạch, đề án xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh. Cụ thể như, Chương trình số 06-CTr/TU, ngày 17/3/2021, của Thành ủy Hà Nội, về “Phát triển văn hóa; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh giai đoạn 2021-2025”; Quyết định số 522/QĐ-UBND, ngày 25/1/2017, của Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội, về việc ban hành “Quy tắc ứng xử của cán bộ, công chức, viên chức, người lao động trong các cơ quan trực thuộc thành phố Hà Nội”; Quyết định số 1665/QĐ-UBND, ngày 10/3/2017, của Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội, về việc ban hành “Quy tắc ứng xử nơi công cộng trên địa bàn thành phố Hà Nội”.
Ngày 19/2/2024, Thành ủy Hà Nội đã ban hành Chỉ thị số 30-CT/TU về “Tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy đảng về xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh”… Tất cả những điều đó cho thấy, Thành ủy, Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội luôn xác định xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh là một nội dung quan trọng, giữ vị trí trung tâm của chiến lược phát triển Thủ đô, là một trong những biện pháp trọng điểm nhất, quyết định trực tiếp thành công của sự nghiệp phát triển Thủ đô nhanh, bền vững. Chỉ thị nêu rõ, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh là quá trình lâu dài, đòi hỏi phải kiên trì, bền bỉ tiến hành thường xuyên; đồng thời lưu ý tập trung vào 6 nội dung trọng tâm. Nhận thức sâu sắc ý nghĩa, tầm quan trọng của nhiệm vụ này, Đảng bộ thành phố Hà Nội luôn xác định, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh là một nội dung quan trọng trong chiến lược phát triển văn hóa, hình thành hệ giá trị văn hóa gắn với phát huy những giá trị nhân văn sâu sắc của Thăng Long - Hà Nội; coi đây là nguồn lực, động lực quan trọng cho phát triển Thủ đô.
Việc xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh được Thành ủy Hà Nội cụ thể hóa trong Chương trình công tác lớn của Thành ủy ở nhiều nhiệm kỳ liên tiếp, nhiệm kỳ 2020-2025 là Chương trình số 06-CTr/TU ngày 17/3/2021 về “Phát triển văn hóa; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh giai đoạn 2021-2025”. Chương trình nêu 18 chỉ tiêu theo 7 nhóm, 3 yêu cầu, cùng 14 nhiệm vụ và 6 nhóm giải pháp. Bên cạnh những kết quả đạt được, trong thời gian qua, một số tiêu chí xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh chưa đạt yêu cầu, chưa tạo được sự chuyển biến rõ nét về văn hóa ứng xử, nếp sống văn minh đô thị của người dân. Đồng thời, vẫn còn thiếu những quy định cụ thể để thực hiện được mục tiêu xây dựng văn hóa người Hà Nội hào hoa, thanh lịch, nghĩa tình, văn minh, tiêu biểu cho văn hóa, lương tri và phẩm giá con người Việt Nam. Một số di sản, giá trị văn hóa tinh thần người Hà Nội đang dần bị mai một,… vì vậy, Luật Thủ đô năm 2024 đã nghiên cứu, bổ sung để xác định được nét riêng, đặc trưng của văn hóa Thủ đô, đặt văn hóa vào vị trí xứng đáng trong xây dựng và phát triển Thủ đô.
Luật Thủ đô năm 2024 - Tầm nhìn mới về phát triển văn hóa
Luật Thủ đô năm 2024 là văn bản pháp lý quan trọng quy định nhiều chính sách đặc thù, vượt trội nhằm phát huy vị trí, vai trò quan trọng, tiềm năng, thế mạnh của Hà Nội. Một trong những điểm nổi bật là bổ sung các quy định để đặt văn hóa vào vị trí xứng đáng trong xây dựng và phát triển Thủ đô. Luật Thủ đô cho phép thành lập Quỹ bảo tồn khu vực nội đô lịch sử của Thủ đô. Điều này mang đến nhiều hy vọng đối với người dân Thủ đô trong công tác bảo vệ, phát huy các di sản văn hóa trên địa bàn từ việc huy động, bổ sung hiệu quả nguồn lực xã hội. Tại kỳ họp chuyên đề (kỳ họp thứ 22), HĐND thành phố Hà Nội đã nhất trí thông qua Nghị quyết ban hành Danh mục các khu vực, di tích, di sản, công trình cần tập trung nguồn lực để bảo vệ, phát huy giá trị văn hóa; danh mục ô phố, tuyến phố đặc trưng, có giá trị văn hóa, lịch sử, công trình kiến trúc có giá trị để phục hồi, bảo vệ, phát huy giá trị trên địa bàn Hà Nội (thực hiện khoản 3 và khoản 4, Điều 21 của Luật Thủ đô 2024).
Theo đánh giá của Hội đồng Phối hợp phổ biến giáo dục pháp luật thành phố Hà Nội, chính sách về văn hóa trong Luật Thủ đô có hai nhóm quan trọng, gồm nhóm chính sách về bảo vệ và nhóm chính sách về phát triển các giá trị văn hóa Thủ đô. Nhóm chính sách về bảo vệ, với những quy định đáng chú ý như: Cho phép thành lập Quỹ bảo tồn khu vực nội đô lịch sử của Thủ đô; cho phép thành phố quy định mức hỗ trợ cao hơn so với quy định hiện hành cho nhiều đối tượng hoạt động trong lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật, các nghệ nhân và người thực hành di sản văn hóa phi vật thể… Nhóm chính sách về phát triển đưa ra những chính sách đặc thù, vượt trội, trong đó có quy định về việc thành lập các khu phát triển thương mại và văn hóa. Đặc biệt, thành phố được phép áp dụng phương thức đối tác công tư trong lĩnh vực văn hóa, thể thao với quy mô tương đương các dự án y tế, giáo dục…
Có thể nói, Luật Thủ đô năm 2024 đang mở ra nhiều cơ hội cho cộng đồng tham gia vào các hoạt động đào tạo, nghiên cứu, bảo tồn và phát triển văn hóa của Thủ đô Hà Nội, đặc biệt là trong công tác đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực chất lượng cao cho công nghiệp văn hóa - Đích đến để văn hóa thực sự là nguồn lực, sức mạnh nội sinh, trụ cột để phát triển Thủ đô.
