Khai mạc trưng bày “Bình dân học vụ - thắp sáng tương lai“
(PNTĐ) - Sáng 22/8, Bảo tàng Lịch sử quốc gia khai mạc trưng bày chuyên đề “Bình dân học vụ - thắp sáng tương lai” nhân dịp kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9.
Ban tổ chức giới thiệu đến công chúng gần 160 hình ảnh, tài liệu, hiện vật quý, trong đó hầu hết là những hiện vật lần đầu tiên được giới thiệu tới công chúng. Tiêu biểu là: Sổ ghi cảm tưởng của các đồng chí lãnh đạo và nhân sĩ trí thức về công tác Bình dân học vụ; Huy hiệu Bình dân học vụ của chiến sĩ cách mạng bị giam ở Côn Đảo vẽ và in để cổ động học Bình dân học vụ trong tù, năm 1951; nhóm hiện vật do các gia đình nhân chứng hiến tặng…
Trưng bày giúp công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ hiểu sâu sắc hơn về phong trào Bình dân học vụ cách đây 80 năm và “Bình dân học vụ số” hiện nay như những thời khắc lịch sử đặc biệt quan trọng; đó là hành trình kế thừa và phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh về “học để làm việc, làm người, học để phụng sự giai cấp và nhân dân, Tổ quốc và nhân loại”. Từ đó, khơi dậy tinh thần hiếu học, khát vọng học tập và niềm tin bền bỉ vào sức mạnh của tri thức - từ những con chữ đầu tiên năm xưa đến ngọn lửa học tập đang được tiếp nối hôm nay.
Bảo tàng đã tiếp nhận tài liệu, hình ảnh, hiện vật về phong trào Bình dân học vụ do các gia đình ông Nguyễn Phong Niên, ông Vương Mạnh Thái, bà Nguyễn Thị Đảm trao tặng và Chip EDABK-Brain do Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Đức Minh, Phó hiệu trưởng Trường Điện - Điện tử, Đại học Bách khoa Hà Nội trao tặng.
Trưng bày “Bình dân học vụ – thắp sáng tương lai” được thiết kế theo 3 nội dung:
Phần 1: Diệt giặc dốt - cuộc chiến không tiếng súng.
Sau Cách mạng tháng Tám năm 1945, nhà nước non trẻ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời, đứng trước nhiều khó khăn, thách thức, vận mệnh dân tộc ở thế "ngàn cân treo sợi tóc", trong đó nổi lên ba thách thức lớn là "giặc đói", "giặc dốt" và giặc ngoại xâm. Chủ trương của Đảng, Chính phủ lâm thời và Chủ tịch Hồ Chí Minh mở chiến dịch chống nạn mù chữ và đã được toàn dân đồng tình, hưởng ứng.
Tài liệu, hiện vật trưng bày của phần 1 bao gồm: Hình ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập tại Quảng trường Ba Đình, Hà Nội, tuyên bố thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, ngày 2/9/1945; Chủ tịch Hồ Chí Minh và các thành viên Hội đồng Chính phủ Lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoa ra mắt sau phiên họp đầu tiên, ngày 3/9/1945; Nhóm tài liệu, hiện vật giới thiệu sự ra đời phong trào Bình dân học vụ: Lời kêu gọi, sắc lệnh, thư...
Phần 2: Ánh sáng tri thức lan tỏa.
Phong trào "Bình dân học vụ" do Chủ tịch Hồ Chí Minh phát động là biểu tượng của lòng quyết tâm, ý chí, tinh thần đoàn kết giúp người dân thoát khôi mù chữ, tiệp cận tri thức. Phong trào đã được toàn dân đồng tình hưởng ứng, diễn ra khắp nơi trên cả nước, dấy lên phong trào học chữ quốc ngữ phát triển ngày càng rộng khắp từ Bắc vào Nam, từ thành thị đến nông thôn, miền núi.
Kết quả phong trào Bình dân học vụ khẳng định đường lối đúng đắn của Đảng và Chính phủ, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh về quyết tâm tiêu diệt "giặc dốt". Đồng thời thể hiện tinh thần đoàn kết của toàn dân tộc trong xây dựng nền giáo dục mới để phục vụ kháng chiến, kiến quốc.
Tài liệu, hiện vật trưng bày của phần 2 bao gồm: Một số văn bản thể hiện quyết tâm chính trị cao của Đảng, Nhà nước và Chủ tịch Hồ Chí Minh trong việc xóa bỏ "giặc dốt", coi đây là một phần thiết yếu của sự nghiệp cách mạng và xây dựng một nước Việt Nam độc lập, dân chủ, tiến bộ; hình ảnh phong trào Bình dân học vụ trên toàn quốc từ Bắc vào Nam; Dụng cụ giảng dạy, tài liệu giảng dạy (bảng, sách, bút...); dụng cụ học tập, tài liệu học tập (bàn, ghế, đèn, bút, vở học...); tặng phẩm của các Ty, lớp, học viên Bình dân học vụ kính tặng Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Đồng thời là các tài liệu: Sưu tập huân, huy chương, cờ, bằng khen tặng các tổ chức, cá nhân trong phong trào Bình dân học vụ; Sưu tập các báo, sách, nội san, nguyệt san về Bình dân học vụ; Sưu tập thư của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Lãnh đạo Ty Bình dân học vụ... gửi Nha Bình dân học vụ, giáo viên và anh, chị em học sinh; Sưu tập tranh cổ động về phong trào Bình dân học vụ.
Phần 3: Từ bình dân học vụ đến học tập suốt đời.
Trong chiến tranh cũng như thời bình, trên nền tảng truyền thống hiếu học, nhân dân ta kiên trì xóa mù chữ, xây dựng nền giáo dục đại chúng. Phong trào Bình dân học vụ không chỉ góp phần diệt "giặc dốt" mà còn để lại di sản tinh thần quý báu, trở thành nền tảng cho các phong trào học tập suốt đời, xây dựng xã hội học tập ngày nay. Tinh thần ấy tiếp tục được lan tỏa mạnh mẽ trong kỷ nguyên số với phong trào "Bình dân học vụ số" phổ cập kiến thức, kỹ năng số đến mọi tầng lớp nhân dân, góp phần bảo đảm không ai bị bỏ lại phía sau trong tiến trình chuyển đổi số quốc gia.
Tài liệu, hiện vật trưng bày tại phần 3 bao gồm: Hình ảnh tiêu biểu của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm, các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước trong công tác chỉ đạo các phong trào: xây dựng xã hội học tập; học tập suốt đời; phong trào Bình dân học vụ số...; Nhóm hiện vật là sản phẩm sáng tạo của sinh viên Lab EDABK của Trường Điện tử, Đại học Bách khoa Hà Nội.
Đặc biệt trong trưng bày lần này, hầu hết tài liệu, hiện vật quý, có giá trị đều là những hiện vật lần đầu tiên được giới thiệu tới công chúng, tiêu biểu như: Sổ ghi cảm tưởng của các đồng chí lãnh đạo và nhân sĩ trí thức về công tác Bình dân học vụ; Huy hiệu Bình dân học vụ của chiến sĩ cách mạng bị giam ở Côn Đảo vẽ và in để cổ động học Bình dân học vụ trong tù, năm 1951; nhóm hiện vật do các gia đình nhân chứng hiến tặng và những sản phẩm sáng tạo của sinh viên Lab EDABK của Trường Điện - Điện tử, Đại học Bách khoa Hà Nội...
Trưng bày giúp công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ hiểu sâu sắc hơn về phong trào Bình dân học vụ cách đây 80 năm và "Bình dân học vụ số" hiện nay như những thời khắc lịch sử đặc biệt quan trọng. Đó là hành trình kế thừa và phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh về "học để làm việc, làm người, học để phụng sự giai cấp và nhân dân, Tổ quốc và nhân loại". Từ đó, khơi dậy tinh thần hiếu học, khát vọng học tập và niềm tin bền bỉ vào sức mạnh của tri thức - từ những con chữ đầu tiên năm xưa đến ngọn lửa học tập đang được tiếp nối hôm nay.
Trưng bày mở cửa từ ngày 22/8 đến tháng 12/2025.
Đồng thời, nhân dịp này, Bảo tàng Lịch sử quốc gia khai trương Ứng dụng công nghệ trải nghiệm thực tế tăng cường (AR) trên nền tảng định vị không gian trực quan (Visual Positioning System - VPS) tại hệ thống trưng bày thường trực và phòng trưng bày chuyên đề "Bình dân học vụ - Thắp sáng tương lai" do Bảo tàng Lịch sử Quốc gia phối hợp với Tổng công ty Công nghiệp Công nghệ cao Viettel (Viettel High Tech) triển khai thực hiện.
Đây là lần đầu tiên công nghệ điện toán không gian được ứng dụng trong bảo tàng để hiển thị nội dung số ngay tại vị trí thực tế. Khách tham quan chỉ cần dùng điện thoại là có thể khám phá hiện vật qua mô hình 3D, phim tư liệu, hiệu ứng minh họa và thuyết minh tự động.
Trải nghiệm này không chỉ mang lại phương thức tham quan hiện đại, cá nhân hóa mà còn tạo cho những tài liệu, hiện vật trở nên sống động và dễ tiếp cận hơn đồng thời mở ra hướng đi mới trong bảo tồn và lan tỏa giá trị di sản bằng công nghệ số.
