Trung tâm Hội chợ Triển lãm Quốc gia, dự án chỉnh trang quanh Hồ Gươm vào đề cử giải Bùi Xuân Phái 2025
(PNTĐ) - Giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội 2025 vừa chính thức công bố Danh sách đề cử gồm 11 đề cử, trên 4 hạng mục. Trong đó riêng hạng mục giải Tác phẩm có tới 4 đề cử. Điều đó phản ánh sự phong phú và chất lượng nổi trội của các tác phẩm, công trình “vì tình yêu Hà Nội” được công bố trong thời gian qua.
Đối với Đề cử Giải thưởng Lớn - hạng mục quan trọng nhất - theo truyền thống của giải thưởng, hằng năm, dù xét trên một danh sách rộng rãi, nhưng chỉ công bố duy nhất một Đề cử Giải thưởng Lớn, đồng thời trao giải cho đề cử đó. Vì vậy, Ban tổ chức giữ bí mật đề cử này đến Lễ trao giải.
Đề cử Giải tác phẩm gồm: Loạt tranh sơn mài của họa sĩ Chu Nhật Quang trong triển lãm “Dấu thiêng” và “Mùa Xuân Độc lập”; Loạt triển lãm tranh “Xuống phố” trong 20 năm của họa sĩ Phạm Bình Chương; Sách “Kiến trúc Hà Nội - Giao thoa văn hóa Việt – Pháp” (Trần Quốc Bảo, NXB Thế giới); Vở nhạc kịch “Lửa từ Đất” (Nhà hát Tuổi trẻ).
Đề cử Giải việc làm gồm: Bước đầu hồi sinh sông Tô Lịch; Trung tâm Hội chợ Triển lãm Quốc gia - một “kỳ quan” mới tại Hà Nội, kỳ tích xây dựng tại Việt Nam; Việc tu bổ hai bức phù điêu ngoài trời tại phố Hàng Lọng (phường Cửa Nam).
Đề cử Giải Ý tưởng gồm: Chuỗi dự án chỉnh trang, mở rộng không gian dành cho cộng đồng quanh Hồ Gươm; Chuỗi hoạt động tôn vinh đạo học, hướng tới kỷ niệm 950 năm Quốc Tử Giám (1076 - 2026); Dự án xây dựng Nhà hát Opera Hà Nội và công viên văn hóa nghệ thuật tại Quảng An (phường Tây Hồ).
Có thể thấy các đề cử đều là những tác phẩm, ý tưởng, việc làm thu hút sự quan tâm lớn của truyền thông, dư luận trong năm qua. Như vở nhạc kịch “Lửa từ Đất” được ví như một bản anh hùng ca - về Hà Nội của những năm 1930 - và những con người làm nên lịch sử. Đây là một công trình nghệ thuật đặc biệt, được xây dựng không chỉ như một tác phẩm sân khấu đơn thuần mà còn là một nỗ lực nghiêm túc trong việc tái hiện, lưu giữ và tôn vinh một phần ký ức lịch sử vô cùng quan trọng của Thủ đô Hà Nội và cả nước.
Vở nhạc kịch “Lửa từ Đất” còn góp phần định hướng phát triển công nghiệp văn hóa của Hà Nội. Theo đó, với vai trò là một vở nhạc kịch thuần Việt, “Lửa từ Đất” đóng góp một phần không nhỏ vào việc tạo dựng nền tảng cho công nghiệp văn hóa của Hà Nội. Vở nhạc kịch này không chỉ kể lại một câu chuyện cách mạng với những nhân vật lịch sử đặc biệt mà còn phản ánh bản sắc văn hóa Việt Nam qua âm nhạc, vũ đạo và kịch bản.
Những ngày vừa qua, Hà Nội xôn xao khi nước sông Tô Lịch chuyển màu xanh biếc. Để có được điều này là nhờ sự quyết liệt mà Hà Nội triển khai từ cuối năm 2024 nhằm xử lý ô nhiễm tại dòng sông. Trong đó, bổ cập nguồn nước sạch được xác định là giải pháp then chốt. Đầu năm 2025, Văn phòng UBND TP Hà Nội đã ban hành thông báo kết luận của Chủ tịch UBND TP Trần Sỹ Thanh về phương án bổ cập nước cho sông Tô Lịch.
Theo đó, các đơn vị được giao nhiệm vụ nghiên cứu và triển khai việc đưa nước từ hồ Tây và sông Hồng vào sông, nhằm tăng cường khả năng tự làm sạch dòng sông. Mục tiêu của giải pháp này không chỉ dừng ở việc giảm ô nhiễm mà còn hướng tới phục hồi cảnh quan, tạo điều kiện để hệ sinh thái phát triển trở lại.
Để rồi, sau nhiều tháng làm việc gấp rút, vào sát dịp kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, những công trình đầu tiên trong kế hoạch hồi sinh sông Tô Lịch đã được đưa vào vận hành. Gần nhất, tới ngày 20/9, nguồn nước sau xử lý từ Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá được chính thức được đưa trở lại sông Tô Lịch. Theo các đơn vị thực hiện, sự phối hợp giữa hai nguồn nước từ hồ Tây và Nhà máy Yên Xá sẽ giúp duy trì dòng chảy liên tục, ổn định của dòng sông, loại bỏ mùi hôi và bảo đảm môi trường nước lâu dài.
Tuy nhiên, sự trong xanh hiện tại của sông Tô Lịch mới chỉ là kết quả ban đầu, khi các biện pháp cải thiện vẫn đang được triển khai. Đây sẽ là một quá trình dài, đòi hỏi theo dõi sự ổn định của dòng chảy trong trạng thái mới, đồng thời kịp thời điều chỉnh hoặc bổ sung giải pháp cần thiết.
Đáng nói, song song với nỗ lực làm sạch, ngày 22/9 UBND TP Hà Nội đã trình HĐND Thành phố xem xét chủ trương đầu tư Dự án cải tạo, chỉnh trang và tái thiết công viên hai bên sông Tô Lịch tại kỳ họp thứ 26 ngày 30/9. Dự án dự kiến sử dụng gần 738.000 m² đất thuộc 12 phường, với tổng vốn hơn 4.600 tỷ đồng cho nhiều hạng mục như cây xanh, đường dạo, quảng trường, sân chơi, sân thể thao, bãi đỗ xe, hệ thống kè và bậc lên xuống… Thời gian thực hiện dự án này là 2 năm khởi công dự kiến vào dịp kỷ niệm Giải phóng Thủ đô 10/10.
Trong năm 2025 sự xuất hiện của Trung tâm Hội chợ Triển lãm Quốc gia đã được coi là một “kỳ quan” mới tại Hà Nội, kỳ tích xây dựng tại Việt Nam.
Trung tâm Hội chợ Triển lãm Quốc gia (VEC) được khởi công vào ngày 30/8/2024 trên quy mô hơn 900.000 m2, bàn giao mặt bằng vào ngày 27/06/2025 - chỉ sau gần 10 tháng thi công, vượt tiến độ tới 15 tháng so với kế hoạch. Đây là tiến độ thi công thần tốc chưa từng có trong điều kiện thách thức về kỹ thuật xây dựng cũng như độ khó của kết cấu vòm khổng lồ từ thép siêu trường, siêu trọng. Tập đoàn Vingroup với vai trò là chủ đầu tư kiêm tổng thầu thi công đã tập trung tối đa mọi nguồn lực, từ chủ động lên phương án thiết kế, điều phối nhân lực, máy móc, và vật tư đến đảm bảo chuỗi cung ứng, khớp nối các nhà thầu.
Đây cũng là công trình được định vị trở thành tổ hợp trung tâm triển lãm lớn nhất Đông Nam Á và nằm trong Top 10 tổ hợp triển lãm lớn nhất thế giới, với kỳ vọng góp phần giới thiệu, kết nối các doanh nghiệp Việt Nam với các doanh nghiệp Quốc tế thông qua các hoạt động triển lãm.
Có thể khẳng định, Trung tâm Hội chợ Triển lãm Quốc gia đi vào hoạt động là nền tảng thúc đẩy phát triển nền kinh tế “Expo”, tạo môi trường thuận lợi cho các doanh nghiệp trong và ngoài nước có điều kiện giao lưu, quảng bá và xúc tiến thương mại, là cơ sở thuận lợi để thúc đẩy sản xuất, kinh doanh, kích thích tăng trưởng kinh tế cho Thủ đô Hà Nội.
Ở đề cử Giải Ý tưởng, chuỗi dự án chỉnh trang, mở rộng không gian dành cho cộng đồng quanh Hồ Gươm là một trong những đề cử đang nhận được sự chú ý của dư luận.
Tháng 3/2025, thông tin từ UBND TP Hà Nội về dự án cải tạo, chỉnh trang và tái thiết khu vực Quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục đã thu hút sự quan tâm lớn của dư luận. Điểm nhấn của dự án là việc dỡ bỏ tòa nhà “Hàm cá mập”, công trình được xây dựng từ đầu thập niên 1990, để mở rộng không gian quảng trường này - một khu vực có giá trị lịch sử, văn hóa đặc biệt, kết nối giữa hồ Hoàn Kiếm (phía Bắc) và khu phố cổ (phía Nam).
Đến tháng 9/2025, việc phá dỡ đã hoàn tất, tạo sự liên thông với quảng trường hiện có, hình thành không gian gần 1,4 ha. Cùng với đó, nhiều hạng mục chỉnh trang đồng bộ được triển khai: thảm lại mặt đường Đinh Tiên Hoàng, bố trí dải phân cách mềm với chậu cây di động, nâng cấp hệ thống chiếu sáng, tháo bỏ các hạng mục phụ trợ che khuất kiến trúc gốc của nhà Thủy Tạ, đồng thời lắp đặt màn hình LED cỡ lớn tại đầu hồi số 5 -7 Đinh Tiên Hoàng.
Theo các cơ quan chức năng, đây mới là giai đoạn đầu của phân kỳ 1. Giai đoạn tiếp theo, trong phân kỳ 2, sẽ tập trung xây dựng hệ thống không gian ngầm tại khu vực quảng trường.
Song song, Hà Nội cũng đã lên kế hoạch thiết lập một quảng trường mới ở phía Đông hồ Hoàn Kiếm với diện tích 2,14 ha, trên cơ sở di dời 17 cơ quan và 42 hộ dân. Dự án dự kiến khởi công ngày 10/10, chia làm 2 phân kỳ: phân kỳ 1 sẽ thực hiện bồi thường, hỗ trợ và tái định cư; phân kỳ 2 nghiên cứu tổ chức không gian ngầm khoảng 3 tầng, kết nối với nhà ga C9 của tuyến metro số 2 (Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo).
Nhìn tổng thể, dù còn triển khai theo nhiều giai đoạn và cần tiếp tục lấy ý kiến cộng đồng cùng các chuyên gia, dự án này đánh dấu bước tiến quan trọng trong tư duy quản lý đô thị. Hà Nội đang lựa chọn ưu tiên kiến tạo không gian công cộng thay vì mở rộng công trình hành chính hay thương mại - một vấn đề vốn được đặt ra từ lâu với khu vực hồ Hoàn Kiếm. Qua đó, giá trị lịch sử - văn hóa của Hồ Gươm được phát huy trọn vẹn, đồng thời duy trì sức sống bền vững để nơi đây thực sự là không gian của cộng đồng.
Dự án xây dựng Nhà hát Opera Hà Nội và công viên văn hóa nghệ thuật tại Quảng An (phường Tây Hồ) cũng là đề cử cạnh tranh Giải Ý tưởng với Chuỗi dự án chỉnh trang, mở rộng không gian dành cho cộng đồng quanh Hồ Gươm.
Dự án Nhà hát Opera Hà Nội và công viên văn hóa nghệ thuật thuộc đồ án quy hoạch chi tiết khu vực trục không gian trung tâm bán đảo Quảng An, tỷ lệ 1/500 được UBND TP Hà Nội phê duyệt hồi tháng 11/2024. Nhà hát Opera Hà Nội được xem là một dự án trọng điểm góp phần nâng tầm vị thế Thủ đô.
Theo phê duyệt đồ án, tổng diện tích khu đất lập quy hoạch hơn 44 ha tại hai phường Quảng An và Tứ Liên, quận Tây Hồ sẽ được quy hoạch thành quần thể công viên văn hoá nghệ thuật chuyên đề, nhà hát thành phố, công trình tôn giáo tín ngưỡng, khu vui chơi giải trí và dịch vụ khách sạn thương mại. Nằm ở trung tâm quần thể này, Nhà hát trên mặt hồ Đầm Trị, ngay sát Hồ Tây được xem là một đại dự án văn hoá, nhằm thu hút du khách trên khắp thế giới đến với Hà Nội và trở thành một biểu tượng đề cao cái đẹp của Hà Nội.
Thông tin từ UBND quận Tây Hồ cho biết, nhà hát sẽ có tổng mức đầu tư khoảng 10.000 tỷ đồng. Công trình dự kiến sẽ được thực hiện theo hình thức xã hội hóa, dưới sự kiểm soát chặt chẽ của TP Hà Nội trong suốt quá trình thiết kế cũng như thi công và vận hành. Chủ đầu tư dự án là Công ty TNHH Thành phố Mặt Trời (Tập đoàn Sun Group), được UBND TP Hà Nội lựa chọn tháng 4/2025. Doanh nghiệp này thành lập từ năm 2006 từng thực hiện nhiều dự án quy mô lớn trong lĩnh vực văn hóa – du lịch.
Dự án nhà hát được thiết kế bởi kiến trúc sư nổi tiếng người Ý Renzo Piano – cây đại thụ của ngành kiến trúc hiện đại với những tác phẩm làm thay đổi thế giới. Kiến trúc sư Renzo Piano cho biết với Nhà hát Opera Hà Nội, ông mong muốn được góp phần xây dựng một nhà hát mang tính biểu tượng cho Việt Nam, và đưa nơi đây vào danh sách các nhà hát nổi tiếng nhất trên thế giới như tại Paris, Milan, Berlin, London, New York, Los Angeles…
Với quy mô lớn và định hướng trở thành nơi tổ chức các chương trình nghệ thuật tầm cỡ thế giới, là điểm đến của những các nghệ sĩ lừng danh toàn cầu, Nhà hát Opera Hà Nội sẽ góp phần đưa Việt Nam trở thành điểm đến opera hàng đầu thế giới.
Giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội do báo Thể thao và Văn hóa và gia đình cố họa sĩ Bùi Xuân Phái thành lập từ năm 2008, nhằm trao cho các tác giả, tác phẩm, ý tưởng, việc làm có giá trị khoa học, nghệ thuật cao, thấm đượm tình yêu Hà Nội. Hội đồng giám khảo của Giải thưởng gồm những tên tuổi uy tín như: nhà thơ Bằng Việt, nguyên Chủ tịch Hội VHNT Hà Nội (chủ tịch Hội đồng); nhà sử học Dương Trung Quốc, Phó Chủ tịch Hội Sử học Việt Nam; nhà báo Hồ Quang Lợi, Phó Chủ tịch Hội Truyền thông số Việt Nam; PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội; nhà báo Ngô Hà Thái, nguyên Phó Tổng giám đốc Thông tấn xã Việt Nam và nhà báo Nguyễn Thiện Thuật, Tổng biên tập báo Thể thao và Văn hóa.
Trải qua 17 mùa giải, đã có hơn 160 tác giả, tác phẩm, ý tưởng, việc làm được công nhận là đề cử chính thức, với hơn 70 giải thưởng đã được trao trong đó có 16 Giải thưởng Lớn.
Lễ trao giải hằng năm đã trở thành một ngày hội vinh danh những cá nhân, tập thể có nhiều cống hiến cho Hà Nội trong năm.
